کارزار زنان برای بسیج منابع در جنبش مشروطه خواهانة تأسیس بانک ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه جامعه شناسی تاریخی، نظری و ادیان، پژوهشکدة مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

10.22059/jisr.2023.342720.1303

چکیده

مقالة حاضر با تمرکز بر جنبش مردمی جمع‌آوری اعانه برایتأسیس بانک ملی پس از انقلاب مشروطه، کارزار زنان در این بسیج‌گری را بررسی کرده است. پرسش محوری دربارة چگونگی فرایند بسیج زنان برای تأسیس بانک ملی است. رهیافت کلی پژوهش جامعه‌شناسی تاریخی است که با استناد به مدل بسیج تیلی میسر شده است.
در گام نخست، مفاهیم و متغیرهای نظریة تیلی معرفی و تعریف شده است و در گام بعد و با ارجاع به متون تاریخی، اعم از کتب، مطبوعات و نیز متون و مکتوبات زن‌نوشته به روش تحلیل اسنادی، مصادیق روشنی از مؤلفه‌های کارزار زنان در جمع‌آوری اعانه برایتأسیس بانک ملی ارائه شده است.
منافع گروه­های زنان در قالب انگیزه­های استقلال­طلبانه ملی و قطع وابستگی به دول استعماری خارجی در شکل تاسیس نهاد مدرن و مستقل مالی، سازمان؛ مشتمل بر انجمن­ها، هیئت­ها و گردهمایی­های زنانه و بسیج منابع فایده­مندانه و هنجاری در تحلیل چگونگی فرایند بسیج معرفی و تحلیل و در نهایت پژوهش به توضیح فرصت­ها و تهدیدات و نیز نوع بسیج در این خصوص می­پردازد.
گردآوری داده‌های معتبر و البته بی‌سابقه از عاملیت زنان در تاریخ معاصر ایران از جمله نوآوری‌های این پژوهش است. کارزار زنان برای تأسیس بانک ملی نشان از سطح بالای آگاهی‌شان از ماوقع سیاسی-اجتماعی روز، توان بسیج‌گری و نیز عاملیت ایشان در کنش‌های جمعی دارد که تاریخ معاصر ایران بسیار به خود دیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Campaign for Resource Mobilization by Women in the Constitutional Movement to Establish the Meli Bank

نویسنده [English]

  • Somayeh Sadat Shafiei
Department of Historical, Theoretical and Religious Sociology, Faculty of Social Studies, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This article examines the women’s campaign in this mobilization, concentrating on the popular fundraising campaign to establish the Meli Bank following the Constitutional Revolution. Regarding the historical sociology approach, the research is founded on the resource mobilization theory of Charles Tilly.
Therefore, in the first stage, the concepts and variables of Tilly’s theory are introduced, and then they are defined with reference to historical texts, such as books, the press, and women’s texts and writings. Methodologically, the study employs document analysis to provide concrete examples of the women’s fundraising campaign for the establishment of Bank Meli.
The interest of women’sorganizations in the form of national independence motivations that confronts the politics of foreign colonial states is explained. Women’s associations, meetings, and the mobilization of utilitarian ornormative resources are discussed. The research concludes with an explanation of the opportunities and threats, as well as the form of mobilization.
The collection of reliable and unprecedented data on women’s agency is one of the research’s innovations. The women’s campaign to establish Bank Meli demonstrates their acute awareness of thecontemporarysociopolitical climate, their capacity to mobilize, and their agency in collective actions, which is a recurring theme in modern Iranian history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social movement
  • Agency
  • Women
  • collective action
  • آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۷). ایران بین دو انقلاب، احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی،تهران: نشرنی.
  • آفاری، ژانت (۱۳۷۹). انقلاب مشروطه ایران (1906-1911)، رضا رضایی، تهران: نشر بیستون.
  • اتحادیه، منصوره (۱۳۷۱). پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دورۀ اول و دوم مجلس شورای ملی)، تهران: گستره.
  • امامی، فیض‌الله (۱۳۹۰). نقش زنان در انقلاب مشروطه و تحولات آن، در زن در تاریخ ایران معاصر، تهران: کویر.
  • باغدار دلگشا، علی (۱۳۹۵). زن در ایران نو، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  • بامداد، بدرالملوک (بی­تا). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: بی­جا
  • براون، ادوارد (1337). انقلاب ایران، ترجمۀ احمد پژوه، تهران: کانون معرفت.
  • براون، ادوارد (۱۳۷۶). تاریخ مشروطۀ ایران، مهری قزوینی، تهران: کویر.
  • پناهی، محمدحسین (۱۳۸۹). نظریه‌های انقلاب، تهران :سمت.
  • ططری، علی وترکچی، فاطمه (1390). اسناد بانوان در دوران مشروطیت (دورۀ دوم و سوم مجلس شورای ملی)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • تیلی، چارلز (۱۳۸۵). از بسیج تا انقلاب، علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • جوادی، ریحانه (۱۳۹۱). درآمدی بر جامعه‌شناسی تاریخی اصلاحات، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(3): 9-40.https://doi.org/10.22059/jisr.2013.36561
  • چمنی‌مقدم، مصطفی، سلیم، محمدنبی، وحسنی، میرزا محمد (۱۳۹۹). بررسی تطبیقی ملی­گرایی و جنبش زنان در ایران و مصر، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 15(7): 7-47.
  • چمنی‌مقدم، مصطفی، سلیم، محمدنبی وحسنی، میرزا محمد (۱۳۹۹). ملی‌گرایی و جنبش زنان در ایران، پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، 29(4): 214-239.
  • شاهدی، مظفر (۱۳۸۷). تاریخ بانک شاهنشاهی ایران، تهران: پژوهشکدۀپولی و بانکی.
  • شریفی ساعی، محمدحسین (۱۴۰۱). جنبش زنان و هنر مقاومت در عصر مشروطه، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران،‌ 11(43): 789-832. https://doi.org/10.22059/jisr.2022.331739.1246
  • شوستر، مورگان (۱۳۵۱). اختناق ایران، ترجمۀ ابوالحسن موسوی شوشتری، چاپ دوم، تهران: نشر بنگاه مطبوعاتی صفیعلی‌شاه.
  • کسروی، احمد (۱۳۷۳). تاریخ مشروطۀایران، چاپ هفدهم، تهران: امیرکبیر.
  • کشاورز، عباس و فرهادی، احسان (۱۳۹۰).فرایند بسیج در انقلاب مشروطه ایران، فصلنامۀ علوم اجتماعی، 18(45): 45-94.
  • عطارزاده، مجتبی ومصفا، نسرین (۱۳۸۴). جنبش زنان ایران از ایستایی تا پویایی، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 3(5): 105-128.
  • قهرمان میرزا سالور (عین‌السلطنه)، جلد سوم.
  • لرستانی، فریبرز (۱۳۸۲). جنبش زنان ایران، زن در توسعه و سیاست، 1(6): 23-42.
  • لمبتون، آ. ک. س. (۱۳۴۵).انجمن‌های سری در انقلاب مشروطیت ایران، اسماعیل رائین، تهران: زوار.
  • محیط­فانی، هاشم (۱۳۶۳). مقدمات مشروطیت: تاریخ انقلاب ایران، جلد ۱، تهران: فردوسی.
  • نش، کیت (۱۳۸۴). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
  • یغمایی، اقبال (۱۳۵۷). شهید راه آزادی: سید جمال واعظ اصفهانی، تهران: توس.
  • Abrahamian, Y. (1998).Iran between two revolutions.Translated by: A.Gul Mohammadi &M.E. Fatahi. Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
  • Afari, J. (2000).Iran’s Constitutional Revolution (1911-1906).Translated by: R. Rezaei. Tehran: Bistun Publishing.(In Persian)
  • Attarzadeh, M., & Mosfa, N.(2014). Iranian women’s movement from static to dynamic.Social and Psychological Studies of Women, 3(7), 105-128. https://doi.org/10.22051/jwsps.2005.1442( In Persian)
  • BaghdarDelgosha, A. (2015). Women in New Iran.Tehran: Roshangan Publications and Women Studies.(In Persian)
  • Bammad, Badr al-Maluk (No date) .Iranian women from the constitutional revolution to the white revolution, 28, weekly. (In Persian)
  • Brown, E. (1958). The Revolution of Iran, Translated by:A.Pajouh.Tehran: Marafet Center.(In Persian)
  • Brown, E. (1997). Iran’s Constitutional History.Translated by:M.Qazvini.Tehran: Kavir.(In Persian)
  • ChamaniMoghadam, M., Hassani, M.M., & Salim, M. N. (2019). A comparative study of nationalism and the women’s movement in Iran and Egypt.Journal of Political Science, 59, 7-47. (In Persian)
  • ChamaniMoghadam, M., Hassani, M.M., Salim, M. N.(2019). Nationalism and women’s movement in Iran.Historical Researches of Iran and Islam, 15(29), 214-239.https://doi.org/10.22034/ipsa.2020.406 (In Persian)
  • Emami, F.(2011).The role of women in the constitutional revolution and its developments, In Women in the History of Contemporary Iran. Tehran: Kavir. (In Persian)
  • Javadi, R. (2019). A treatise on the historical sociology of reforms.Quarterly Journal of Social Studies and Research in Iran, 1(3), 9-40.https://jisr.ut.ac.ir/article_36561.html (In Persian)
  • Kashani-Sabet, F. (2005). Patriotic womanhood: The culture of feminism in modern Iran, 1900-1941, British Journal of Middle Eastern Studies, 32(1), 29-46. DOI: 10.1080/135301190500081584
  • Kasravi, A.(1994). Constitutional history of Iran (17th).Tehran:Amir Kabir.(In Persian)
  • Keshavarz, A., &Farhadi, E. (2019).Mobilization process in the constitutional revolution of Iran.Social Science Quarterly, 18(53), 45-94. (In Persian)
  • Hero of Mirza Salur (Ain al-Sultaneh), Vol. 3.(In Persian)
  • Lorestani, F. (2012). Iranian Women’s Movement.Women’s Research Journal, 6, 23-42.(In Persian)
  • Lambton, A. K. S. (1966).Secret Societies in Iran's Constitutional Revolution.Translated by:I.Raien.Tehran: Zovar Publications.(In Persian)
  • McElrone, S. M. (2005). Nineteenth-century Qajar women in the public sphere: An alternative historical and historiographical reading of the roots of Iranian women's activism. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East25(2), 297-317.https://doi.org/10.1215/1089201X-25-2-297
  • MohitFani, H. (1984) .Preliminaries of Constitutionalism: History of the Iranian Revolution.Vol.1.Tehran: Ferdowsi.(In Persian)
  • Nash, K.(2004).Contemporary Political Sociology.M.T. Delfrooz. Tehran:Kavir.(In Persian)
  • Yaghmai, E. (1979). Martyr of freedom: Seyyed Jamal VaezEsfahani.Tehran: Tous. (In Persian)
  • Etteheadiyeh (NizamMafi), M. (1992).The emergence and evolution of constitutional political parties, first and second term of the National Council.Tehran: Gostareh Publishing House. (In Persian)
  • Panahi, M.H.(2009). Theories of revolution, the organization of position. Tehran: Samt. (In Persian)
  • Shahidi, M. (2008). History of Bank Shahshahi of Iran.Tehran: Institute of Monetary and Banking Research.(In Persian)
  • SharifiSa’i, M.H.(2021). Women’s movement and art of resistance in the constitutional era.Quarterly Journal of Social Studies and Research in Iran, 11(43), 789-832. (In Persian)
  • Shuster, M. (1972). Strangling of Persia (2nd).Translated by: A.Mousavi Shushtri.Tehran:Safi Ali Shah Press Company.(In Persian)
  • Tatari, A.,&Turkchi, F. (2011).Documents of women during the constitutional period(second and third term of the National Assembly).Tehran: Library, Museum and Document Center of the Islamic Council.(In Persian)
  • Tilly, C.(2015).From Mobilization to Revolution.A.Murshidizad.Tehran: Imam Khomeini and Islamic Revolution Research School. (In Persian)