مطالعۀ جامعه‌شناختی فرسودگی تحصیلی دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه تبریز

چکیده

دورۀ دانشجویی به‌دلیل شرایط خاص از جمله دوری از خانواده، حجم زیاد دروس، رقابت‌های فشرده و... زمینه‌ساز مشکلات فردی و اجتماعی زیادی برای دانشجویان است. یکی از عوامل مهم کاهش انگیزش و افت عملکرد تحصیلی دانشجویان که زمینه‌ساز پیامدهای منفی مانند کاهش رشد و پیشرفت دانشجویان، افسردگی و آسیب به سلامت روانی است، مسئلۀ فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان است. فرسودگی تحصیلی می‌تواند در ایجاد احساس خستگی نسبت به انجام تکالیف درسی و نگرش بدبینانه به تحصیل مؤثر باشد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز به انجام رسیده است. روش پژوهش پیمایش است و جامعۀ آماری آن شامل تمام دانشجویان دانشگاه تبریز است که طبق آمار ارائه‌شده 20,997 نفر است. حجم نمونه برابر با 275 و شیوۀ نمونه‌گیری، طبقه‌ای متناسب با حجم است. پشتوانۀ نظری تحقیق و متغیرهای مستخرج از آن‌ها بیانگر این است که استفاده از رسانه بر فرسودگی تحصیلی تأثیر مستقیم و متغیرهای عدالت آموزشی و کیفیت زندگی دانشگاهی بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان تأثیر معکوس دارد. نتیجۀ بررسی تفاوت میانگین میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان برحسب متغیر جنسیت و وضعیت اشتغال پاسخگو نشان‌دهندۀ آن است که میزان فرسودگی تحصیلی در بین زنان و مردان و دانشجویان با وضعیت اشتغال مختلف، متفاوت و معنادار است. نتایج بررسی تحلیل رگرسیونی نیز نشان می‌دهد درمجموع متغیرهای عدالت آموزشی، کیفیت زندگی دانشگاهی و میزان استفاده از رسانه، 47 درصد از تغییرات مربوط به فرسودگی تحصیلی را تبیین می‌کنند. براساس نتایج می‌توان گفت فرسودگی تحصیلی از جمله متغیرهایی است که عوامل مختلفی در ایجاد آن می‌توانند مؤثر باشند و درمجموع ترکیب متغیرهای مطرح در محیط دانشگاه و عوامل اجتماعی در شیوع فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دارای تأثیر مستقیم است. زمانی که کیفیت محیط دانشگاه و روابط آموزشی موجود در آن بهبود یابد، زمینۀ رشد و پیشرفت هرچه بهتر دانشجویان فراهم خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of Students' Academic Burnout (Case Study: Students of Tabriz University)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Alizadeh Aghdam 1
  • Mohammad Abbaszadeh 1
  • Marziyeh Saei 2
1 professor of Sociology, Department of Social Sciences, University of Tabriz
2 PhD student in Economic Sociology and Development, University of Tabriz
چکیده [English]

Introduction: University study leads to many individual and social problems for students due to its special circumstances, such as distance from family, large number and high load of courses, and intense competition among students. One of the most important factors related to the low motivation and academic performance of university students is the academic burnout of students, which has negative consequences such as low development, depression, and mental health problems. Student burnout can lead to a feeling of fatigue in completing tasks and a pessimistic attitude toward education.
Method: The aim of this study was to investigate the social factors underlying academic burnout among students in Tabriz University. The research method is survey and the statistical population includes all students of Tabriz Universitywhich were 20997 individuals. The sample size includes 275 students who were selected using proportional sampling method. SPSS 25 software and one-way statistical analysis of variance tests including t-test, Pearson correlation test and multivariate regression test were used to analyze the data.
Finding: The theoretical background of the study and the variables derived from it suggest that the use of mass media has a direct influence on academic burnout and that educational equity and the quality of academic life have an inverse influence on students’ academic burnout. Also, the results of comparing the mean difference between students’ burnout in terms of gender and employment status show that the rate of women and men and students’ burnout are different from each other and statistically significant in terms of different employment status. The results of the regression analysis also show that the variables of educational equity, quality of academic life, and media use can explain a total of 47% of the changes in the dependent variable of academic burnout.
Results and Conclusion: Based on the research findings, it can be said that various factors can be effective in students’ academic burnout, and in general, the variables and social factors prevalent in the university environment have a direct impact on the prevalence of burnout among students. If the quality of the university environment and educational relationships among students are improved, students’ academic performance is likely to improve.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Burnout
  • Educational Justice
  • Quality of Academic Life
  • Academic Inefficiency
  • Mass Media

مراجع

  • آقایوسفی، علیرضا، فتحی آشتیانی، علی، علی‌اکبری، مهناز، و حمیدرضا ایمانی‌فر (1394)، «اثربخشی ساختارگرایی بر تعارضات زناشویی، سبک‌های اسناد و بهزیستی اجتماعی»، روان‌شناسی بالینی و شخصیت، شمارۀ 2: 128-115.
  • آهو خوش، پروانه و امیرحسین علی‌بیگی (1396)، «عامل‌های تأثیرگذار بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی»، پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شمارۀ 40: 44-55.
  • اکبری، الهام، شکوهی، شاهین، و مهدی اکبری گلزار (1396)، «اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی موبایلی و عملکرد تحصیلی (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه شیراز)»، مطالعات جامعه‌شناختی، شمارۀ 2: 585-609.
  • بخشی‌زاده، حسن (1400)، «ارتباط مصرف رسانه‌ای و ترس از ارتکاب به جرم در میان شهروندان شهر تهران»، مطالعات تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 1: 277-312.
  • حاتمیان، پیمان و مریم سپهری‌نژاد (1397)، «پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی براساس دشواری تنظیم هیجان و حمایت اجتماعی در دانشجویان پرستاری»، نشریۀ راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، شمارۀ 1: 59-65.
  • حسین‌پور، الهام، عسگری، علی، و محسن آیتی (1395)، «رابطۀ اعتیاد به اینترنت و تلفن همراه با فرسودگی تحصیلی دانشجویان»، فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، شمارۀ 4: 59-73.
  • حقیقی، محمدعلی، احمدی، و حمید رامین‌مهر (1388)، «بررسی تأثیر عدالت آموزشی بر عملکرد کارکنان»، مدیریت فرهنگ آموزشی، شمارۀ 20: 79-101.
  • دیبایی صابر، محسن، و رضا میرعرب‌رضی (1398)، «رابطۀ عدالت آموزشی ادراک‌شده با عملکرد تحصیلی دانشجویان»، مدیریت فرهنگ سازمانی، شمارۀ 1: 125-143.
  • ریتزر، جورج (1393)، نظریۀ جامعه‌شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  • زائر کعبه، رحیم (1397)، گفتمان‌های عدالت در ایران، چاپ اول، تبریز: انتشارات تام آی.
  • شیخ‌الاسلامی، علی، کریمیان‌پور، غفار، و روناک ویسی (1393)، «پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی براساس کیفیت زندگی دانشگاهی و امید به اشتغال در دانشجویان»، روان‌شناسی تربیتی، شمارۀ 39: 25-63.
  • عدلی‌پور، صمد، قاسمی، وحید، و مسعود کیانپور (1392)، «شبکۀ اجتماعی فیس‌بوک و هویت ملی جوانان»، مطالعات ملی، شماره 4: 141-164.
  • گل‌پرور، محسن (1389)، «بررسی نقش اخلاق تحصیلی، عدالت و بی‌عدالتی آموزشی در رفتارهای مدنی-تحصیلی دانشجویان»، فصلنامۀ اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، شمارۀ 5: 26-48.
  • گیوریان، حسن (1391)، «بررسی تأثیر رسانه بر سرمایۀ اجتماعی»، مطالعات رسانه‌ای، شمارۀ 16: 29-36.
  • محمدی، مهدی، کشاورزی، فهیمه، و الهام حیدری (1393)، «ارائۀ الگوی علی کیفیت محیط دانشگاه، انسجام تحصیلی و اجتماعی و فرسودگی تحصیلی»، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، شمارۀ 15: 11-28.
  • مرزوقی، رحمت‌اله، حیدری، معصومه، و الهام حیدری (1392)، «بررسی رابطۀ عدالت آموزشی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی»، گام‌های توسعه در آموزش پزشکی مرکز مطالعات و توسعۀ آموزش پزشکی، شمارۀ 3: 328-334.
  • معمار، ثریا، عدلی‌پور، صمد، و فائزه خاکسار (1391)، «شبکه‌های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تأکید بر بحران هویتی در ایران)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 4: 155-176.
  • مهدی، رضا (1395)، «کیفیت زندگی دانشگاهی دانشجویان (مطالعۀ موردی: دانشگاه‌های دولتی شهر تهران)»، فصلنامۀ انجمن آموزش عالی ایران، شمارۀ 3: 1-26.
  • وصالی، سعید، و محمدمهدی توکل (1391)، «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر کیفیت زندگی در شهر تهران»، مطالعات شهری، شمارۀ 2: 197-220.
  • همتی، رضا و اسما صادقی (1397)، «تحلیلی بر فرسودگی تحصیلی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 2: 232-257.
  • یوسفی، نوریه، پاشا شریفی، حسن، و نسترن شریفی (1397)، «الگوی ساختاری فرسودگی تحصیلی براساس متغیرهای حمایت اجتماعی ادراک‌شده، عدالت آموزشی و انگیزش تحصیلی دانشجویان»، روان‌شناسی کاربردی، شمارۀ 3: 418-438.

 

  • Acheaw, M., Owusu, L., & Agatha, G. (2015), “Use of Social Media and its Impact on Academic Performance of Tertiary Institution Students: A Study of Students of Koforidua Polytechnic, Ghana”, Journal of Education and Practice, No. 6: 94-101.
  • Benjamin, M. (1994), “The quality of student life: Toward a coherent conceptulization”, Social Indicators Research, No. 31, 205-264.
  • Bernhard, C. (2007), A survey of burnout among college music majors”, Journal of College Student, No. 2: 392-401.
  • Costanza, R. (2007), “Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being”, Ecological Economics, No. 2-3: 267-276.
  • Dibai Saber; M., Mir Arab, & Razi, R. (2019), “The relationship between perceived educational justice and students’ academic performance”, Quarterly Journal of Organizational Culture Management, No. 1: 125-143.
  • Eldridge, C. M. (2012), “Principles leading for Educationsl Equity: Socail Justice in Action”, Dissertation submitted to the Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park, in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education.
  • Gilbert M., Talaue, A., AlSaad, N. A., & Alwaleed AlHugail, S. A. (2018), “The Impact of Social Media on Academic Performance of Selected College Students”, International Journal of Advanced Information Technology (IJAIT), No. 4/5: 27-35.
  • Giourian, H. (2012), “Study of the impact of media on social capital”, Quarterly Journal of Media Studies, No. 16: 29-36.
  • Gupta, C. P., Singh, B., & Marwaha, T. (2013), Relationship between social media and academic performance in distance education”, Universal Journal of Educational Research, No. 3: 185-190.
  • Jacobs, S., & Dodd, D. (2003). “Student burnout as a function of personality, social support, and workload”, Journal of College Student Development, No. 3: 291-303.
  • Law, D. (2007). “Exhaustion in university students and the effect of coursework involvement”, Journal of American College Health, No. 4: 239-245.
  • Noh, H., Shin, H., & Lee, S. M. (2013). “Developmental Process of academic burnount among Korean middle school students”, Journal of Learning and Individual Differences, No. 28: 82-89.
  • Raphael, D., Renwick, R., Brown, I., & Rootman, I., (1996), “Quality of life indicators and health: current status and emerging conceptions”, Indicators Res, No. 1: 65–88.
  • Rosen, L. D., Whaling, K., Rab, S., Camer, L. M., & Cheever, N. A. (2013). “Is Facebook creating “disorders”? the link between clinical symptoms of psychiatric disorders and technology use, attitudes and anxiety”, Computers in Human Behavior, No. 3: 1243e1254.
  • Salmela-Aro, K., Kiuru, N., Pietikäinen, M., & Jokela, J. (2008). “Does school matter? The role of school context in adolescents’ school-related burnout”, European Psychologist, No. 1: 12-23.
  • Salmela-Aro, KY h. Savolainen & L. Holopainen (2008). “Depressive Symptoms and School Burnount during Adolescence”, Journal of Youth and Adolescence, No. 6: 34-45.
  • Samson, A., Arekete, D., M., Okewole, B., O., & Oguntunde, G., P., O. (2017). “Impact of Social Networking Media Usage on the Academic Performance of Students of the Redeemer’s University”, International Journal of Engineering Research and Development, No. 10: 56-66.
  • Schaufeli W., Martinez I., Marquez-Pinto A. (2002). “Burnout and engagement in university students- a cross national study”, Journal of Cross-Cultural Psychology, No. 5: 464-481.
  • Sheikh Al-Islami, A., Karimianpour, G., Veisi, R. (2014), “Predicting academic burnout based on the quality of university life and employment hope among the students”, Quarterly Journal of Educational Psychology, No. 39: 25-63. (In Persian)
  • Sirgy, M. J, Rahtz, D., Cici, M., & Underwood, R. (2000). “A method for assessing residents satisfaction with community- based services: A quality- of- life perspective”, Social Indicators Research, No. 49: 279-316.
  • Tukaev, S. V., Vasheka. T., V., & Dolgova. O. M. (2013). “The Relationships between Emotional Burnout and Motivational, Semantic and Communicative Features of Psychology Students”, Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 82: 553–556.
  • Vesali, S., & Tavakol, M., M. (2012), “Study of the impact of social capital on quality of life in Tehran”, Quarterly Journal of Urban Studies, No. 2: 197-220.
  • Wang, C. W., Ho, R. T., Chan, C. L., & Tse, S. (2015). “Exploring personality characteristics of Chinese adolescents with internet-related addictive behaviors: trait differences for gaming addiction and social networking addiction”, Addictive Behaviors, No. 42: 32e35.
  • Weckwerth A., & Flynn, D. (2006). “Effect of sex on perceived support and burnout in university students”, Journal of College Student, No. 2: 237-249.
  • Wiskermi, H., Ali., Sadeghi, M., & Khalili Gashnigani, Z. (1397). “Investigating academic burnout and its relationship with cognitive emotion regulation strategies and academic resilience of students of Shahrekord University of medical sciences”, Journal of Educational Strategies in Medical Sciences, No. 1: 133-138.
  • Yang, H., J. (2004). “Factors affecting student burnout and academic achievement in multiple enrollment programs in Taiwans technical- vocational colleges”, Journal of Educational Development, No. 3: 283-301.
  • Yildirim, I. (2008). “Relationships between burnout, sources of social support and sociodemographic variables”, Social Behavior and Personality: An International Journal, No. 5: 603-616.
  • Zhang, Y., Gan, Y., Cham, H. (2007). “Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: a structural equation modeling analysis”, Journal of Personality and Individual Differences, No. 6: 129-1540.
  • Zoghbi-Manrique-de-Lara, P., & Ting-Ding, J-M. (2017). “Task and contextual performance as reactions of hotel staff to labor outsourcing: The role of procedural justice”, Journal of Hospitality and Tourism Management, No. 33: 51-61.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 42
شماره تابستان / نشر آنلاین خرداد 1401
تیر 1401
صفحه 489-516

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار