برساختی جامعه‌شناسانه از منفعت: با تأکید بر فهم بوردیویی از منفعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی

2 دانشیار گروه مطالعات توسعة اجتماعی دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه انسان‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

با بیان واژة منفعت، اولین چیزی که بی‌درنگ به ذهن متبادر می‌شود، منفعت اقتصادی است؛ درحالی‌که میدان‌های مختلف زندگی منافع خاص خود را دارند که لزوماً منفعت اقتصادی نیستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی به بررسی تنوع سطوح و معانی غیراقتصادی مفهوم منفعت از دیدگاه جامعه‌شناسان پرداخته است و قصد دارد با تأکید بر فهم بوردیویی از منفعت ابزاری مفهومی برای تبیین پدیده‌های اجتماعی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. نتایج این پژوهش حاکی از این است که دو توکویل، وبر، راتزنهوفر، اسمال، السورث راس، زیمل و کلمن منفعت را در قالب خرد و فردی آن به‌کار گرفته‌اند. با این حال وجه تمایزی نیز میان متفکران مذکور دربارة مفهوم منفعت وجود دارد و آن این است که توکویل، وبر، کلمن و زیمل مفهوم منفعت را عنصری اجتماعی درنظر گرفته‌اند و در تحلیل روابط میان افراد جامعه از آن استفاده کرده‌اند، اما راتزنهوفر، اسمال و راس درکی پیشااجتماعی از مفهوم منفعت دارند و آن را عنصری می‌دانند که سبب تشکیل جامعه می‌شود، نه عاملی که بتوان روابط میان افراد جامعه را به‌وسیلة آن تحلیل کرد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که متفکرانی مانند مارکس، بنتلی و بوردیو منفعت را در قالب جمعی و گروهی آن استفاده کرده‌اند. با وجود این، با نگاهی عمیق‌تر به آثار و کاربرد تجربی نظریه‌های متفکران فوق دربارة مفهوم منفعت شاید بتوان بیان کرد که نگاه جامعه‌شناسانة مارکس به مفهوم منفعت در قالب منافع طبقاتی هرچند دارای بار جامعه‌شناسانه است و منفعت را مختص به فرد نمی‌داند، باز معنای اقتصادی از منفعت را برای گروهی از افراد هم‌رده درنظر دارد و به‌نوعی راه را برای تفکر و تأمل دربارة سایر اشکال متنوع و غیراقتصادی منفعت می‌بندد. دیدگاه بنتلی نیز با یکی‌کردن منفعت و گروه راه به این‌همانی تبیین‌ها می‌برد و به همین دلیل امکان کاربست تجربی و آزمون‌پذیری آن محدود می‌شود. با وجود این به نظر می‌رسد رویکرد نظری و روشی بوردیو به مفهوم منفعت دریچة امکان‌ها را به‌سوی نگاه غیراقتصادی به مفهوم منفعت در قالب جامعه‌شناسی و با معنایی غیراقتصادی باز می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Construct of Interest: With an Emphasis on Bourdieu's Understanding of Interest

نویسندگان [English]

  • Younes Akbari 1
  • Hossain Mirzaie 2
  • Abouali Vedadhir 3
1 Faculty member of the institute of humanities and social studies (ACECR), Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Social Development Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: by saying the word of interest, the first thing that comes to mind immediately is economic interest and this is while different fields of life have their own interests which are not necessarily economic interests.
Method: the present study uses the documentary method to investigate the diversity of levels and non-economic meanings of the concept of interest from the perspective of sociologists and intends to provide for researchers a conceptual tool for explaining social phenomena by emphasizing Bourdieu's understanding of interest.
Results and discussion: This study shows that Alexis De Tocqueville, Marx Weber, Gustav Ratzenhofer, Albion Small, Edward Alsworth Ross, George Simmel And James Coleman have used profit in its micro and individual form. However, there is a difference between these thinkers regarding the concept of interest and that of Tocqueville, Weber, Coleman and Simmel. The later have considered the concept of interest as a social element and have used it in the analysis of relations between people in society. But Ratzenhofer, Small, And Ross have a pre-social understanding of the concept of interest, and see it as an element that shapes society, not a factor through which relationships between individuals in society can be analyzed. The study also suggests that thinkers such as karl Marx, Arthur Bentley, And Pierre Bourdieu used interest collectively. However, with a deeper look at the empirical application of the theories of the above thinkers in relation to the concept of interest, it may be said that Marx's sociological view of the concept of interest in the form of class interests, although has a sociological burden and does not consider interest specific to the individual. It considers the economic meaning of interest for a group of people of the same class and in a way closes the way for thinking and reflecting on other various and non-economic forms of interest. Bentley's view leads to the tautology by uniting the interest and the road group and for this reason; the possibility of experimental application and testability is limited.
Conclusion: In his analysis, Bourdieu showed that the fields of academia, art, etc., have interests that are not necessarily economic interests and are governed by rules other than those of the world of economics. The process of segregation of social worlds, each of which has its own interests or spheres of power, requires that social researchers be equipped with a conceptual and theoretical tool to discover the interests, the relationships between field actors, and the internal rules of these social fields. This conceptual tool, in addition to being more in line with social reality, unlike the Marxist concept of benefit, is not limited to the economic and possibly political sense, and can also discover non-economic interests that govern human life and measure people's relationships with these types of non-economic benefits in addition to the above, the advantage of Bourdieu's understanding of interest over Bentley's understanding is that it is free from the flaws of tautology. And he does not equate the benefit with the field and states that the interest belongs to the field and not the field itself. It also has this advantage over micro-level theorists. In addition to the micro level (at the level of family and group friendship, etc.), it also has the ability to be applied at the macro and collective level. With these interpretations, the author believes that Bourdieu's sociological application of the concept of interest can be a practical tool for social science researchers to understand the social world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology
  • Interest
  • Economy
  • Field
  • Bourdieu
  • بوردیو، پی‌یر (1395)، تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
  • _________ (1384)، نظریة کنش دلایل عملی انتخاب عقلانی، ترجمة مرتضی مردی‌ها، تهران: نقش و نگار.
  • _________ (1388)، درسی دربارة درس، ترجمة ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
  • _________ (1394)، عکاسی؛ هنر میان‌مایه، ترجمة کیهان ولی‌نژاد، تهران: نشر پیام امروز.
  • کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریة اجتماعی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  • وبر، ماکس (۱۳۸۴)، اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: انتشارات سمت.
    • Allen, Barbara (1998), Alexis De Tocqueville On Civic Virtue And Self-Interest Rightly Understood In American Democracy, Prepared For The 1998 Annual Meeting Of The American Political Science Association Meetings Boston, September: 2-6.
    • Alsworth Ross, Edward (1917), foundation of sociology, fifth edition, London: The macmillan company.
    • Bentley, Arthur F. (1908), the process of government; a study of social pressures, the university of Chicago press.
    • Bourdieu, Pierre (1998), practical reason; on the theory of action, is a disinterested act possible, Stanford university press, Stanford, California.
    • Burnham, T. (2018), “Gender, Punishment, and Cooperation: Men Hurt Others to Advance Their Interests”, Sociological Research for a Dynamic World, Volume 4: 1– 8.
    • Faught, J. (2007), “Interests, Values and Democracy: Tocqueville and Weber”, Journal of Classical Sociology, No. 1: 55–81.
    • Grenfell, M. (2010), Pierre Bourdieu Key Concepts, Acumen Publishing Limited.
    • Hanappi, D. (2011), “Economic Action, Fields and Uncertainty”, Journal of Economic Issues, Volume 45: 785-803.
    • Marx, Karl (1892), The Poverty Of Philosophy, Digital Library India;  Jai Gyan
    • Nichols, Laura (2014), Social Desire Paths: An Applied Sociology Of Interests, Social Currents, Vol. 1(2): 166–172.
    • Simmel, Georg & Hughes, Everett C (1949), The Sociology Of Sociability, American Journal Of Sociology, Vol. 55, no. 3 (Nov., 1949): 254-261.
    • Simmel, Georg (1909), The Problem Of Sociology, American Journal Of Sociology, Vol. 15,No 3 (Nov, 1909: 289-320.
    • Small, Albion (1905), general sociology, Chicago, university of Chicago.
    • Swedberg, Richard (2005), Can There Be A Sociological Concept Of Interest?, Theory And Society, No 34: 359- 390.
    • Swedberg, Richard (2005), Interest, Open University Press.
    • Tocqueville, Alexis De (2000), Democracy In America, The University Of Chicago Press.