زنان و تحولات نگرشی نسبت به نقش‌های مادری در ایران مورد مطالعه: مادران در شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

2 گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 گروه جامعه شناسی و علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

چکیده

بروز تحولات ارزشی و نگرشی در زمینه اهمیت نقش­های اجتماعی زنان، در کنار رشد فردگرایی و علاقه آنها به آرمان­ها و علایق شخصی، تداخلات رخ­داده در زمینـه نقش­های نهادینه‌شدة آنها در خانواده و اجتماع را به مسئلۀ اجتماعی بدل کرده است. هدف پژوهش حاضر مطالعه تحولات نگرشی زنان نسبت به نقش‌های مادری است.
روش تحقیق کیفی است. جامعه مورد مطالعه زنان شهر رشت و نمونه­گیری به صورت هدفمند انجام گرفت. حجم نمونه از طریق اشباع نظری با 25 نفر از مشارکت­کنندگان حاصل شد. ابزار گردآوری داده­ها نیز مصاحبه نیمه­ساختاریافته بود و به منظور تحلیل داده­ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد.
تحول نگرشی مادران رشتی به نقش­های مادری خود در مضامینی همچون مادری جبرانی، مادری مشارکتی، مادری اکتسابی-انتخابی، مادری شبکه­ای، ارزشمندی عواطف و احساسات، اوقات فراغت، خودتداوم­بخشی و عاملیت، همسری برابر، دوگانه کار و خانه و تشخص و تمایزیابی نشان داده شده است.
نتایج نشان می‌دهد که زنان مورد مطالعه، دریافته­اند که ارزش­های آنها چیزی نیست که صرفاً از طریق مادری سنتی حاصل شود، بلکه مادری جبرانی در جهت کاهش محرومیت­های قبل و حین ازدواج، مادری مشارکتی در جهت تقسیم وظائف خانواده و مراقبت از کودکان، مادری شبکه­ای از طریق همسویی و مشارکت با جامعه و به خصوص سایر زنان و نیز ارزشمندی احساسات و عواطف زنانه حاصل می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Women and Attitude Changes Towards Maternal Roles in Iran Case Study: Mothers in Rasht City

نویسندگان [English]

  • Masomeh Karamzadeh Toularod 1
  • Mohammad Mahdi Rahmati 2
  • Zahra Ghasemi 3
1 Department of Sociology and Social Sciences, Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Department of Sociology and Social Sciences, Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The emergence of value and attitudinal changes in the importance of women's social roles, along with the growth of individualism and their interest in personal ideals and interests, has turned the interferences that have occurred in the context of their institutionalized roles in the family and society into a social issue. The aim of the present study is to study the changes in women's attitudes towards maternal roles.
The research method is qualitative and of a qualitative type. The study population was women in Rasht and sampling was carried out purposefully. The sample size was obtained through theoretical saturation with 25 participants. The data collection tool was also a semi-structured interview, and the content analysis method was used to analyze the data.
The Study of mothers in Rasht has shown a change in their attitude towards their maternal roles in themes such as Compensatory Motherhood, Participatory Motherhood, Acquired-choice Motherhood, Network Motherhood, The Value of  Emotions and Feelings, Leisure Time, Self-perpetuation and Agency, Equal Spouse, Dual Work and Home, and Individualization and Differentiation.
The results show that the women studied have realized that their values are not something that can be achieved solely through traditional motherhood, but rather compensatory motherhood in order to reduce deprivations before and during marriage, participatory motherhood in order to divide family duties and care for children, network motherhood through alignment and participation with society and especially other women, and also the value of female feelings and emotions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Compensatory Motherhood
  • Equal Partnership
  • Leisure Time
  • Network Motherhood
  • Participatory Motherhood

مراجع

  • ابوت، پاملا و والاس، کلر (1398). جامعه­شناسی زنان. ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
  • اعزازی، شهلا (1399). مجموعه مقالات نیمه پنهان مادری. تهران: آگاه.
  • انتظاری، علی و افضلی، مرضیه (1399). مادری: سنخ­ها، معانی و انگیزه­ها. مطالعات جنسیت و خانواده، 8(1)، 70-41. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25381938.1399.8.1.2.7
  • باقری میاب، شهلا؛ ربیعی، مرجان؛ اکبری، الهام؛ قاسمی، عاصمه (1400). مطالعه فرایند هویت‌یابی زنان در شبکه‌های اجتماعی (مورد مطالعه: زنان کاربر اینستاگرام). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10، (4)، 1029-1059.  22059/jisr.2021.321681.1200
  • براتی، طوبی، کنعانی، محمدامین، عبادللهی چندانق، حمید (1400). سرمایه فرهنگی و باروری: مطالعه­ای درمیان زنان ازدواج کرده 49-15 ساله شهر رشت. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 16(31)، 159- 191. 22034/JPAI.2022.547323.1216
  • ترابی، فاطمه و رنجبری، سمانه (1402). تأثیر فرزندآوری بر طول مدت ازدواج در ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 12(4)، 553-572. 22059/jisr.2023.355720.1384.
  • حسنی، محمدرضا و محمدزاده، فاطمه (1402) مادری دلسوزانه؛ تجربه زیسته زنان سرپرست خانوار از مادری. جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی. 10(22)، 249- 215. 22080/SSI.2023.26192.2138
  • حمیدی‌فر، مهدی، کنعانی، محمدامین؛ عبادالهی، حمید (1396). نگاه بی‌فرزندان ارادی به فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 8(3)، 27-54.
  • خادمی، مریم، اعلمی، زینب؛ مرادی، عاطفه (1402). تجربه زیسته مادران تحصیل‌کرده دین‌مدار از کنشگری اجتماعی. راهبرد فرهنگ، 16(61)، 99-134. 22034/JSFC.2022.286742.2263
  • دراهکی احمد واخوان ارمکی، معصومه (1402).  نگرش به هویت مادری و قصد فرزندآوری: مطالعه‌ای در میان زنان دارای حداقل یک فرزند مناطق شهری شهرستان کاشان. زن در توسعه و سیاست، 4(1)، 79-103.   https://doi.org/10.22059/jwdp.2023.358149.1008335
  • دستوم، صلاح، رحمتی، محمدمهدی؛ رمضانی نژاد، رحیم؛ ریحانی، محمد (1393). بررسی سبک و الگوی مصرف در فراغت ورزشی خانوادگی درون و برون شهری (رشت). مطالعات مبانی مدیریت در ورزش، 1(3)، 92-72.
  • روشنی، شهره و زارعان، منصوره (1402). ویژگی­های مادری خوب: مطالعه­ای با رویکرد کیفی. سبک زندگی، 16 (9)، 15-142.
  • سفیری، خدیجه و زندی، فاطمه (1400). پدیدارشناسی تجربه زیسته مادری (مورد مطالعه مادران 20 تا 45 ساله شهر اراک). جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، 8 (18)، صص 37 - 62. 22080/SSI.2021.22426.1930
  • سگالن، مارتین (1380). جامعه­شناسی تاریخی خانواده. ترجمه حمید الیاسی، تهران: نشر مرکز.
  • صادقی، رسول و شهابی، زهرا (1396). مطالعة کیفی موانع و چالش‌های مادری زنان شاغل در شهر تهران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6 (4)، 715-734. 22059/jisr.2018.204488.343
  • عسکری ندوشن، عباس و رازقی نصرآباد، حجیه بی­بی (1402). تجربه مادری و چالش­های فرزند آوری زنان شاغل: مطالعه کیفی در شهر تهران. پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی، 12(3)، 42، 99-122. 22108/SRSPI.2023.138962.1934.
  • کاردوانی، راحله، علی اکبر تاج مزینانی، عزت السادات میرخانی، سید مهدی سجادی (1395). بررسی راهبردهای سیاست اشتغال در حوزه مادری در جمهوری اسلامی. مطالعات راهبردی زنان، 18(72)،31-7.   20.1001.1.20082827.1395.18.0.2.4.
  • کرم­زاده­طولارود، معصومه، رحمتی، محمدمهدی، قاسمی، زهرا (1403). رابطه سبک زندگی و نگرش به نقش مادرانه در شهر رشت. زن و جامعه، 15(1)، 68-53.  30495/jzvj.2024.29418.3929
  • کنعانی، محمدامین و بخشی، سعادت (1393). گسترش فردگرایی و مسئله کم فرزند­آوری: مطالعه­ای در شهر رشت. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 9(18)، 7-30. https://ensani.ir/fa/article/435466
  • مستوفی سرکاری، امیر، قمری، محمد، حسینیان، سیمین (1398). مقایسه اثر بخشی آموزش روانی بر اساس الگوی مک مستر و السون در انسجام خانواده معلمان زن. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 10(37)، 99 - 120.
  • یعقوبی­چوبری، علی، کنعانی، محمدامین، یحیی­پور، راضیه (1398). بررسی رابطه سبک زندگی و گرایش به طلاق توافقی در بین شهروندان شهر رشت. جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، 6(14)، 121-148. 25077/jom.6.1.74-83.2021.
  • Abbott, P. & Wallace, C (2019). Sociology of Women. Translated by Manijeh Najm-e-Araghi, Tehran: Ney. (In Persian)
  • Askari Nadushan, A. & Razeghi Nasrabad, H.B. (1402). Motherhood Experience and Childbearing Challenges of Working Women: A Qualitative Study in Tehran. Strategic Research on Social. 12(3), 42, 99-122. 10.22108/SRSPI.2023.138962.1934. (In Persian)
  • Azazi, S. (2019). Collection of semi-hidden articles on motherhood. Tehran: Agah. (In Persian)
  • Bagheri-Miyab, Shahla; Rabiei, Marjan; Akbari, Elham; Ghasemi, Asmeh (2019). Study of the process of women's identification in social networks (case study: women using Instagram). Social Studies and Research in Iran, 10(4), 1029-1059. 10.22059/jisr.2021.321681.1200. (In Persian)
  • Barati, T., Kanaani, M.A. & Ebadollahi Chandanagh, H. (2011). Cultural Capital and Fertility: A Study Among Married Women Aged 15-49 in Rasht, Journal of the Iranian Demographic Association, 16(31), 159-191. 10.22034/JPAI.2022.547323.1216 (In Persian)
  • Darahaki, A & Akhavan-Eramaki, M. (2013). Attitudes towards maternal identity and childbearing intentions: A study among women with at least one child in urban areas of Kashan city. Women in Development and Politics, 4(1), 79-103. https://doi.org/10.22059/jwdp.2023.358149.1008335 (In Persian)
  • Dastoum, S., Rahmati, M.M. Ramezani Nejad, R. & Reyhani, M. (2014). Study of style and consumption pattern in family sports leisure in and outside the city (Rasht). Studies on the basics of management in sports, 1(3), 72-92. (In Persian)
  • De Beauvoir, S. (1953). The second sex. New York: Alfred A. Knopf.
  • Entezari, A. & Afzali, M. (2019). Motherhood: Types, Meanings and Motives. Gender and Family Studies. Issue 1. 20.1001.1.25381938.1399.8.1.2.7 (In Persian)
  • Hamidifar, M., Kanani, M.A. & Ebadollahi, H. (2017). The View of Intentional Childless People on Childbearing: A Study in Rasht. Cultural Sociology, 8(3), 27-54. (In Persian)
  • Hassani, M.R. & Mohammadzadeh, F. (2013). Compassionate Motherhood; Lived Experience of Women Heads of Households from Motherhood, Scientific Research Journals of Sociology of Social Institution 10(22), 249-215. 10.22080/SSI.2023.26192.2138. (In Persian)
  • Kanani, M.A. & Bakhshi, S. (2014). The spread of individualism and the problem of low fertility: A study in the city of Rasht. Letter of the Iranian Demographic Association, 9, (18), 7-30..(In Persian)
  • Karamzadeh Tolaroud, M., Rahmati, M.M. & Ghasemi, Z. (2014). The relationship between lifestyle and attitude towards the maternal role in the city of Rasht. Woman and Society, 15(1), 53-68. 10.30495/jzvj.2024.29418.3929. (In Persian)
  • Kardavani, R., Taj Mazinani, A.A., Mirkhani E.S. & Sajjadi, S.M. (2016). A Study of Employment Policy Strategies in the Field of Motherhood in the Islamic Republic. Strategic Studies of Women, 18, 72. 20.1001.1.20082827.1395.18.0.2.4. (In Persian)
  • Khademi, M., A'alami, Z. & Moradi, A. (2013). Lived Experience of Religiously Educated Mothers from Social Activism. Culture Strategy, Issue 61. 10.22034/JSFC.2022.286742.2263. (In Persian)
  • Loren,H. Weineland, S. Rembeck, g (2024) facing a new life- the healthy transition to motherhood: what individual and environmental factors are needed? A phenomenological- hermeneutic study, idwifery, 130 (34). 1016/j.midw.2024.103917
  • Mostofi Sarki, A., Qamari, M. & Hosseinian, S. (2019). Comparing the effectiveness of psychological training based on the McMaster and Elson model in family cohesion of female teachers. Culture of Counseling and Psychotherapy, Year 10, Issue 37, pp. 99 - 120. (In Persian)
  • Nel, R; Naude, L & Piotroweski, K (2024). Motherhood, role conflict, and identity: South African mothers’ experiences amid a pandemic. Journal of Family Studies. 30 (4). https://doi.org/10.1080/13229400.2024.2308197
  • Prikhidko, alena; swank, Jacqueline (2018). Motherhood experience and expectations: a qualitative exploration of mothers of toddlers. The family journal, 26 (3). https://doi.org/10.1177/1066480718795116
  • Roshani, S. & Zarean, M. (2013). Characteristics of good mothers: A study with a qualitative approach. Lifestyle, 16(9), 115-142. (In Persian)
  • Sadeghi, R. & Shahabi, Z. (1396). Qualitative study of obstacles and challenges of motherhood of working women in Tehran. Social Studies and Research in Iran. 6(4), 715-734. 10.22059/jisr.2018.204488.343. (In Persian)
  • Safiri, K. & Zandi, F. (1400). Phenomenology of the lived experience of motherhood (case study of mothers aged 20 to 45 in Arak city). Sociology of Social Institutions, 8,18, 37-62. 10.22080/SSI.2021.22426.1930. (In Persian)
  • Segalen, M. (1380). Historical Sociology of the Family, translated by Hamid Eliasi, Tehran: Markaz Publishing. (In Persian)
  • Torabi, F. & Ranjbari, S. (2011). The Effect of Childbearing on the Duration of Marriage in Iran. Social Studies and Research in Iran. 12(4), 553-572. 10.22059/jisr.2023.355720.1384. (In Persian)
  • Williamson, T., Wagstaff, D. L., Goodwin, J., & Smith, N. (2022). Mothering ideology: A qualitative exploration of mothers’ perceptions of navigating motherhood pressures and partner relationships. Sex Roles, 88(1–2): 101–117.  https://link.springer.com/article/10.1007/s11199-022-01345-7
  • Yaghoubi-Choubri, A., Kanani, M.A & Yahya-Pour, R. (2019). Investigating the relationship between lifestyle and tendency towards consensual divorce among the citizens of Rasht. Sociology of Social Institutions, 6(14), 121-148. 10.25077/jom.6.1.74-83.2021. (In Persian)
  • Yulizawati, Maputra,M & Enosentris, I (2021). Transition of Roles Change of Motherhood in Women. Journal of Midwifery, 6 (1): 74-83. 25077/jom.6.1.74-83.2021

 

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 56
شماره پائیز 1404
شهریور 1404
صفحه 533-551

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار