سنخ‌شناسی فعالیت روحانیون شیعۀ ایرانی در اینستاگرام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران. ایران

2 گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jisr.2023.353829.1374

چکیده

با ظهور رسانه‌های جمعی، مصرف رسانه‌ها تغییر بسیاری کرده است. مخاطبان رسانه‌های جمعی، به‌ویژه تماشاگران تلویزیون، پیش از وب2 مخاطبان منفعل محسوب می‌شدند، اما با گسترش رسانه‌های اجتماعی، مخاطبان به کاربران رسانه تبدیل شدند که علاوه بر مصرف، محتواهایی را برای دیگر کاربران تولید و بارگذاری کردند. ارتباط نهاد دین و رسانه‌های اجتماعی، پیوند مهمی در عرصۀ ارتباطات دینی است. از طرفی، ارتباطات دینی در ایران، مانند دیگر انواع ارتباطات، با گسترش دسترسی به اینترنت، تلفن‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی در دهۀ اخیر تغییر و توسعه یافته است. براین‌اساس گسترش دسترسی کاربران به شبکه‌های اجتماعی، دسترسی روحانیون شیعه به این رسانه‌ها را نیز افزایش داد. این روحانیون علاوه بر تولید محتوای دینی، موضوعات غیرمذهبی را نیز برای جذب دیگر کاربران یا دنبال‌کنندگان ارائه داده‌اند. براین‌اساس سؤالات این پژوهش عبارت‌‎اند از: 1. فراوانی صفحات روحانیون شیعه در اینستاگرام چقدر است؟ 2. مضامین اصلی فرسته‌های روحانیون مطالعه‌شده چیست؟ 3. نسبت نمونه‌های مورد مطالعه با فعالیت اینستاگرامی چیست؟ 4. بازنمود ظاهری روحانیون از خود در اینستاگرام چگونه است؟ در این پژوهش از مفاهیم «اقتصاد توجه» و «سلبریتی اینترنتی» نیز برای توصیف بازنمود روحانیون شیعۀ ایرانی در اینستاگرام استفاده شده است.
روش این پژوهش، کمی است. به‌منظور درک فعالیت روحانیون شیعۀ ایرانی در اینستاگرام، فعالیت 112 روحانی در دو بازۀ مناسبتی و غیرمناسبتی با روش تحلیل کمی، مطالعه و تحلیل شد.
یافته‌ها نشان می‌دهد روحانیون شیعه در دوره‌های زمانی مناسبتی، مطالب بیشتری از بازۀ زمانی غیرمناسبتی در اینستاگرام بارگذاری کرده‌اند. 82 روحانی در ایام مناسبتی و 69 روحانی در بازۀ غیرمناسبتی فعالیت اینستاگرامی داشتند. همچنین روحانیون مطالعه‌شده محتواهایی با مضمون دینی یا ترکیبی از مضمون دینی با مضامین سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و... داشته‌اند.
روحانیون مطالعه‌شده سعی کرده‌اند مسائل دینی و غیرمذهبی یا تلفیقی از مسائل دینی را همسو با مضامین سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و... منتشر کنند. آن‌ها ساختار نمایشی اینستاگرام را برای بازنمود خود و فعالیت‌هایشان پذیرفته‌اند. از این‌رو سعی در برساخت هویتی فردگرا و برکنده از نهاد روحانیت شیعۀ ایران دارند که به تضعیف رفتارهای ساختارمند روحانیون منجر شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of Iranian Shiite Clergies Activities on Instagram

نویسندگان [English]

  • Abdollah Bicharanlou 1
  • Ali Momeni 2
1 Department of Social Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of Social Communication, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The advent of social media has significantly transformed the way in which individuals consume media. Prior to the advent of the internet, audiences of mass media, particularly those who watched television, were regarded as extremely passive. However, with the proliferation of social media, audiences have transformed into active participants who generate content and messages for fellow users, in addition to consuming media materials. By utilizing the functionalities offered by web.2, individuals from various social strata and positions entered the realm of media production.
The correlation between religious institutions and social media platforms is a critical link in the realm of religious communication. Religious communications in Iran, similar to other forms of communication, have evolved over the past decade due to the proliferation of mobile phones, the Internet, and social media. The expansion of Internet users’ access to social media has facilitated the access of Shiite clergymen to these platforms, leading to an increased utilization of social media. Alongside generating religious content, these clergymen have also utilized their social media accounts to attract audiences or followers by addressing nonreligious matters. Such is the case with regard to the number of Shiite clergymen who utilize Instagram. 2. What are the primary subjects addressed in their Instagram posts? 3. What is the correlation between the sample under investigation and the unique attributes associated with Instagram usage? 4. On Instagram, how do the vile clergymen represent themselves? The concepts of “attention economy” and “online celebrity” are the primary ones examined in order to characterize the representation of clergymen on Instagram. Certain scholars regard attention as a contemporary form of capital.
The methodology employed in this study is quantitative in nature. By means of quantitative content analysis, the methods by which 112 clergymen have generated and displayed digital content on Instagram have been defined. The content analysis of the clergy’s Instagram pages was conducted at two distinct intervals: occasional and regular.
The research findings indicate that Shiite clergymen have generated a greater volume of materials and content on Instagram during sporadic periods compared to the regular period. 69 clergies posted the content on regular days, while 82 clergymen posted the content on irregular days. Religious matters dominated the content of the articles published by clergymen on both routine and sporadic days.
The results of this research indicate that clergymen who were the subject of the study made efforts to address both religious and nonreligious matters, or a blend of religious and political, cultural, social, etc. The majority of studied clergymen have attempted to represent themselves in accordance with the opinions of other Instagram users. The findings indicate that clergymen have embraced the performative framework of Instagram in order to rehabilitate their image and activities. Thus, while attempting to construct an individualistic identity, the studied clergymen are diverted from the Iranian Shiite institutions that have weakened their structural behaviors

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clergy
  • Celebrity
  • Habitus
  • Instagram
  • Religion
  • آبیدین، کریستال (1398). سلبریتی اینترنتی. ترجمۀ احسان شاه‌قاسمی. تهران: سورۀ مهر.
  • استیور، گیل (1399). روان‌شناسی شهرت. ترجمۀ احسان شاه‌قاسمی. تهران: سورۀ مهر.
  • برگر، آرتور آسا (1399). روش‌های پژوهش در رسانه‌ها و ارتباطات. ترجمۀ احسان شاه‌قاسمی و محمد نیرو. تهران: جهاد دانشگاهی.
  • بی‌نا (14، بهمن، 1391). فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی علیه رایتل. بازیابی در 12 اردیبهشت، 1402، از سایت خبری-تحلیلی بولتن نیوز:
  • https://www.bultannews.com/fa/news/122992
  • کشمور، الیس (1396). فرهنگ شهرت. ترجمۀ احسان شاه‌قاسمی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  • کمبل، هیدی (1397). رویارویی اجتماعات دینی با رسانه‌های نوین. ترجمۀ امیر یزدیان و منا نادعلی. قم: ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی.
  • لافی، دن (1396). موضوعات کلیدی در نظریۀ رسانه‌ها. ترجمۀ یونس نوربخش. تهران: علمی و فرهنگی.
  • محمدپور، احمد (1398). فراروش؛ بنیان‌های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. قم: لوگوس.
  • محمدی، سعیده و افخمی، حسینعلی (1392). نگرش مبلغان دینی دربارۀ پیامک و وبلاگ و میزان استفادۀ آن‌ها. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2(1)، 133-152. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.36580
  • مؤمنی، علی (1401). مطالعۀ ابعاد حضور روحانیون شیعی در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام از منظر مطالعات شهرت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی عبداله بیچرانلو. تهران: دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
  • وارد، پیت (1399). خدایان بدکردار: رسانه‌ها دین و فرهنگ شهرت. ترجمۀ احسان شاه‌قاسمی. تهران: سورۀ مهر.
  • ون‌لون، یوست (1391). تکنولوژی‌های رسانه‌ای از منظر انتقادی. ترجمۀ احد علیقلیان. تهران: همشهری.

 

  • Abidin, C. (2018). Internet celebrity understanding fame online. Translated by: E. Shahsh Tehran: Surah Mehr. (In Persian)
  • Anonymous (2013, February, 2). Ayatollah Makarem Shirazi’s fatwa against Raitel Telephone Network. Retrieved on 2, May, 2023 from the News-analytical site of Bulletin News: https://www.bultannews.com/fa/news/122992 (In Persian)
  • Berger, A. A. (2019). Media and communication research methods: an introduction to qualitative and quantitative approaches. Translated by: E. Shahghasemi and M. R. Niroo. Tehran: Academic Jihad Publications. (In Persian)
  • Campbell, H. (2017). When religion meets new media. Translated by: A. Yazdian & M. Nadali. Qom: General Directorate of Islamic Research. (In Persian)
  • Carey, J. W. (1975). Communication as Culture; Essays on media and society. Boston: Unwin Hyman.
  • Cashmore, E. (2016). Mass media and culture. Translated by: E. Shahghasemi. Tehran: Research Center for Culture, Art and Communications. (In persian)
  • Franck, G. (1989). Die neue Währung: Aufmerksamkeit. Zum Einfluß der Hochtechnik auf Zeit und Geld.“In: MERKUR486, 688-701.
  • Franck, G. (1999). Scientific communication--a vanity fair?. Science286(5437), 53-55.
  • Franck, G. (2002). The scientific economy of attention: A novel approach to the collective rationality of science. Scientometrics55, 3-26.

 

  • Krieken, R. V. (2019). Celebrity Society: The Struggle for Attention. Routledge: New York.
  • Laughey, D. (2016). Key themes in media theory. Translated by: Noorbakhsh. Tehran: Scientific and Cultural Publications. (In Persian)
  • Loon, V. J. (2011). Media Technology: Critical Perspectives. Translated by: Aliqolian. Tehran: Hamshahri Publications. (In Persian)
  • Michels, R. (1915). Political Parties: A Sociological Study of the Oligarchial Tendencies of Modern Democracy. London: Jarrold & Sons.
  • Mohammadi, S., & Afkhami, A. (2013). Missionaries’ Attitude towards the Function and Use of Weblog, and SMS. Journal of Social Studies and Researches, 2(1), 152-133. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.36580 (In Persian)
  • Mohammadpour, A. (2018). Meta-Method; Philosophical and practical foundations of mixed research method in social and behavioral sciences. Qom: Logos Publications. (In Persian)
  • Momeni, A. (2022). Study of Aspects of the Shiite Clerics Presence on Instagram from a Celebrity Studies Perspective. Master’s thesis. Supervisor: Abdullah Bicharanlu. Tehran: University of Tehran, Faculty of Social Sciences. (In Persian)
  • Rojek, C. (2012). Fame Attack:The Inflation of Celebrity. London: Bloomsbury Academic.
  • Seidman, S. (1983). Modernity, meaning, and cultural pessimism in Max Weber. Sociological Analysis44(4), 267-278.
  • Stever, G. (2019). Psychology of Celebrity. Translated by: E. Shahghasemi. Tehran: Sureh Mehr Publications. (In Persian)
  • Tarde, G. (1902). Psychologie économique [Economic Psychology]. Paris: Alcan.
  • Treadwell, D. (2011). Introducing Communication Research: Paths of Inquiry. New Delhi: Sage Publications.

Ward, P. (2019). Bad Gods: Media, Religion and Celebrity Culture. Translated by: E. Shahghasemi. Tehran: Sureh Mehr Publications. (In Persian