شرق‌شناسی وارونۀ حقوق کودک با تأکید بر حقوق کودک ایرانی-اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران

2 دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر براساس گفتمان مقاومتی شرق‌شناسی وارونه به‌دنبال ارائۀ شناختی از شرایط بومی جامعۀ ایران دربارۀ چگونگی حقوق کودک است. بر مبنای مطالعه‌ای اکتشافی، شش حوزۀ داخلی و خارجی که مبنای تعریف حقوق کودک در ایران هستند، مبنی بر قوانین و مقررات ایران، سیاست‌گذاری‌های داخلی در سه عرصۀ حاکمیتی، دولتی و دیوان‌سالاری، جامعۀ مدنی ایران، سیاست‌گذاری‌های جامعۀ جهانی (بین‌الملل)، آیین دین اسلام و سیاست‌گذاری‌های جهان اسلام را شناسایی و سپس با روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل شده است. جامعۀ ایران با توجه به شرایط سنتی و اسلامی خود، کودک را در خانواده و تحت ولایت والدین یا سرپرستان درنظر می‌گیرد و با اولویت منافع جمعی در خانواده و جامعه به حمایت از کودک می‌پردازد. پیرو این اصل، کودک در خانواده حق حیات دارد، حتی اگر هنوز نطفه‌ای بیش نباشد. رعایت این حق نیز امری فرانسلی و فراتاریخی است که نسل‌های پیشین را دربر می‌گیرد. کودک در جمعی گسترده‌تر یا ساختاریافته‌تر مانند جامعه، حق استقلال، نداشتن استعمار و استحمار و همچنین نبود تحریم را دارد. کودکان جوامع اسلامی از جمله ایران به حقوقی نیاز دارند که در جوامع مرکز در پیمان‌نامه و کنوانسیون حقوق کودک به‌عنوان منابع جهانی مسلط مدنظر قرار نگرفته‌اند؛ گویی حقوق کودک در منابع جهانی، خوانشی جدا و فرسنگ‌ها دور از زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیرامون (شامل اسلام و ایران) است. این موضوع، نیازمند توجه و اقدام جوامع پیرامونی برای ارائۀ «ساختار بومی حقوق کودک» است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reversed Orientalism of Child Rights: Emphasizing Iranian-Islamic Child Rights

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Jamshidiha 1
  • Maryam Sha’ban 2
1 Professor of Social Sciences, Department of Islamic Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD in Sociology, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: The present study, based on the resistance discourse of inverted Orientalism, seeks to provide an understanding of the indigenous conditions of Iranian society in relation to the rights of the child. The purpose of this study is to compare the rights of the child in six different areas: "1) Laws and regulations in Iran; 2) Internal policies in three areas of governance, government and bureaucracy; 3) Iranian civil society; 4) Policies of the international community (international); 5) The religion of Islam; 6) Policies of the Islamic world as the main areas of determining the nature of children's rights. This comparison is to identify and extract the advantages and strengths of children's rights in Islam over other areas of children's rights. The questions of the present study are "Similarities and general differences in the rights of the child in the six different areas of law and regulation in Iran; Internal policies in three areas of governance, government and bureaucracy; Iranian civil society; Policies of the international community (international); The religion of Islam; the policies of the Islamic world; and " the positive points and advantages of children's rights in Islam over other areas". 
Method: By exploratory analysis, the six domestic and foreign areas that are the basis of the definition of children's rights in Iran are based on Iranian laws and regulations; Internal policies in three areas of governance, government and bureaucracy; Iranian civil society; Policies of the International Community (International); and The religion of Islam. According to the foundation, we have identified the policies of the Islamic world and then analyzed them with the method of qualitative content analysis.
Results and discussion: Due to its traditional and Islamic conditions, Iranian society considers the child within the family and under the guardianship of parents or guardians to support the child with the priority of collective interests in the family and society. According to this principle, the child has the right to life in the family, even if it is not more than fertilization. The observance of this right is something beyond generation and beyond history, which includes previous generations. The child has the right to independence, non-colonialism and non-sanction in a larger or more structured community such as society.
Conclusion: Children of Islamic societies, including Iran, need the rights that are not considered by the central societies like the Convention on the Rights of the Child as the dominant global sources, as if the rights of the child presented in global sources, separate reading and miles. It is far from the social and cultural contexts of the surrounding communities (including Islamic and Iranian). This issue requires the attention and action of the surrounding communities in order to provide an "indigenous structure of child rights."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Child Rights
  • Inverted Orientalism
  • Center-Periphery Communities
  • Localism
  • Iranian Islamic Child Rights
  • آرتیدا، طیبه و مرضیه تقی‌زاده (1391)، حقوق کودکان و نوجوانان در جمهوری اسلامی ایران: مجموعه قوانین و مقررات تا پایان سال 1388، تهران: نشر یونیسف.
  • انصاری، مرتضی (1415)، کتاب النکاح، جلد 1، قم: المؤتمر العالمی.
  • ایروانی، جواد و مهدی عبادی (1391)، «بررسی تطبیقی حقوق کودک در ایران و کنوانسیون حقوق کودک»، مجلۀ قرآن و علم، شمارۀ 11: 65-86.
  • شعبان، مریم (1399)، جامعه‌شناسی کودکی در ایران، رسالۀ دکتری در رشتۀ جامعه­شناسی، استاد راهنما: تقی آزاد ارمکی، تهران، دانشگاه تهران.
  • شیخ‌الاسلامی، اسعد (1374)، احوال شخصیه در مذاهب چهارگانۀ اسلام، تهران: انتشارات سمت.
  • مصفا، نسرین (1383)، کنوانسیون حقوق کودک و بهره‌وری از آن در حقوق داخلی ایران، تهران: نشر دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
  • نجفی، محمدحسن (1981)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 31، بیروت: دارالحیا.
  • نوبهار، وحید، جلالی، فرزاد و محمد واعظ طبسی (1382)، درآمدی بر حقوق کودک، مشهد: بنیاد پرورش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • وزیری، مجید (1384)، حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام، تهران: نشر امیرکبیر.
  • یعقوبی جویباری، فاطمه، شعبانی، محمدحسین و سیدابراهیم میراحمدی (1398)، «بررسی آثار و وضعیت ازدواج کودکان در فقه امامیه و حقوق ایران»، مجلۀ پژوهش در هنر و علوم انسانی، شمارۀ 15: 61-67.
  • یوسفی، مهدی (1395)، «تطبیق حقوق تربیتی کودک از دیدگاه اسلام و غرب»، مجلۀ مطالعات تطبیقی حقوق بشر، شمارۀ 2: 79-94.
    • Ashcraft, B., al AHans, B. (2003), Literary Theory the Basics, London: Routledge.
    • Ashcraft, B., Gareth, G., and Helen, T. (1989),The Empire Writes Back: Theory and Practice in Post-Colonial Literatures, London: Routledge.
    • Ato Quay, S. (2000), Post Colonialism. London: Cambridge, Polity Press.
    • Bhabha, H. (1990), Nation and Arration, London: Routledge.
    • Bhabha, H. (1994), The Location of Cultuee, London: Routledge
    • Gilbert, B., and Homi, B. (2001), In J. Cain Peter, and H. Mark, (Ed.), Imperialism: Critical Concept in Historical Studies, London and New York: Routledge
    • Hoger Khdhir, Ahmad (2016), Children Rights: A comparative study between international law and Slamic law, Near East University, Nicosia.
    • Munir, M. (2014), “Rights of the Child: An Islamic Perspective on Preventing Violence, Abuse, and Exploitation of Children and Pakistani Law”, Hamdard Islamicus, Vol. 38, No. 4: pp. 33-58.
    • Sardar Ali, Shaheen (2009), A Comparative Perspective of the Convention on the Rights of the Child and the Principles of Islamic Law: Law Reform and Children's Rights in Muslim Jurisdictions, Cambridge University Press.
    • United Nations (1948), Document of Un.doc.A/res/217 (111)10 December 1948. https://www.securitycouncilreport.org/un-documents/document/rol-a-res217iiia.php
    • United Nations (1959), Document of Un.doc.A/res/1386 (XIV) 20 November 1959. http://www.cirp.org/library/ethics/UN-declaration/
    • United Nations (2018), Document ofNational Body of Convention of Rights of Child for 20 November 1989, https://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx.