جرم حکومتی؛ رویکردی نوین در تحلیل آسیب‌های اجتماعی (مورد مطالعه: کودکان خیابانی شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

با وجود آثار نامطلوب آسیب‌های اجتماعی، این آسیب‌ها معمولاً به‌عنوان موضوعاتی اجتماعی و نه حقوقی-کیفری مدنظر قرار گرفته‌اند. تلقی رایج از این آسیب‌ها موجب شده است تا بیشترین تمرکز بر چرایی آن‌ها معطوف و از توجه به مسئولیت حکمرانان درمورد ایجاد و تداوم آن‌ها غفلت شود. پدیدة کودکان خیابانی یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در جامعة ایرانی است که هرچند از جنبه‌های گوناگون بررسی شده است، درنظرگرفتن مسئولیت برای حکومت و مقامات حکومتی، از جمله موضوعات مغفول در این حوزه است. در چند دهة اخیر و ذیل پذیرش رویکرد موسوم به جرم حکومتی، امروزه برای حکومت‌ها (به‌مثابة مجرمان) نیز دربارة آسیب‌های اجتماعی قائل به مسئولیت کیفری شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاضر که با بررسی نظریه‌های رایج ذیل جرم حکومتی و با مطالعة میدانی 100 کودک خیابانی در شهر تهران به‌دست آمده‌ است، نشان می‌دهد که فقر، مشکلات خانوادگی، هزینه‌های بالای زندگی (به‌طور خاص در کلان‌شهر تهران) و نیاز کودکان به سرگرمی و آزادی، مهم‌ترین دلایل ایجاد و تداوم پدیدة کودکان خیابانی است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد در کنار دلایل موجود برای ایجاد پدیدة کودکان خیابانی، غفلت و بی‌توجهی نهادها و مقامات مختلف در سطوح گوناگون تصمیم‌گیری-اجرایی، از مهم‌ترین دلایل ایجاد و تداوم این پدیدة شوم در جامعة ایران است. هر چند مقررات کیفری ایران دربارة پاسخ به مرتکبان جرم حکومتی بسیار ناکافی است، با توجه به مقررات موجود، می‌توان پاسخ‌های حداقلی را برای این اشخاص دربارة مسئولیت آن‌ها در قبال کودکان خیابانی درنظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

State Crime; A new Approach to the Analysis of Social Harms (Case Study: Street Children in Tehran)

نویسندگان [English]

  • Hossein Gholami 1
  • Nabiollah Gholami 2
1 Professor of Faculty of Law and Political Science, Allameh TabatabaʼiUniversity, Tehran, Iran
2 PhD, Faculty of Law and Political Science, Allameh TabatabaʼiUniversity, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: Despite the consequences of social harms, however, these harms are usually considered as social issues, not legal-criminal ones, traditionally. The common perception of these harms has led to focus on the reason more than considering governor’s responsibility to create and maintain them. The phenomenon of street children as one of the most important social harms in Iranian society, although it has been considered in various aspects, taking into account the responsibility for the government, is ignored. In recent decades, and under the guise of a so-called Statecrime approach, Statesas criminals, have also been held criminally liable for these damages nowadays. Examining the causes of the creation and continuation of this phenomenon, along with examining the duties and responsibilities of different authorities and institutions in this regard, can be very effective in explaining this issue from the perspective of the State's criminal responsibility.
Method: According to the interviews with street children, the research method of this research is qualitative and its sampling has been done purposefully. Despite the fact that after interviewing 61 street children, saturation was achieved due to the similarity between their statements, however, in order to increase the accuracy of the research results, the interview was conducted with the entire research community (100 people).Giving the interviews, then they were analyzed using an open coding method and the results were presented under the etiology of street children.
Finding: The findings of the present study, which were obtained by examining the common theories of government crime and study of 100 street children in Tehran, show that poverty (in the concept of not meeting the basic needs of life), family problems (such as separation or Parental differences, physical or verbal violence at home, parental addiction or one of them and so on.), high living costs (especially in the metropolis of Tehran) and children's need for entertainment and freedom are the most important reasons for the street children phenomenon and its continuation. Although none of the interviewees mentioned in their answers the factors of working for other people and being exploited, however, economic exploitation of these children is an issue that can certainly be considered as a factor for the phenomenon of street children.
Results & Conclusion: The results of this study indicate that along with the existing reasons for creating the phenomenon of street children, neglect of various institutions and authorities at different levels of decision and implementation, is one of the most important reasons for the development of this phenomenon in Iranian society. Although Iran's penal code is mostly insufficient to respond to perpetrators of government crime, it is still possible to provide minimum responses to these individuals regarding their responsibility to street children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crime
  • State
  • Social Harms
  • Street Children
  • State Crime
  • ایان راس، جفری (1390)، تحولات جرم سیاسی، ترجمة حسین غلامی، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  • شهریاری، بهمن و محمدابراهیم شمس‌ناتری (1394)، «مخاطرات گسترده اجتماعی در بستر مکاتب و اندیشه‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی»، فصلنامة دانش مخاطرات، شمارة 13: 275- 289.
  • راچ، جک‌رال (1354)، جامعه‌شناسی فقر، ترجمة احمد کریمی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • روزنبلات، فرناندا فونسکا (1399)، «بزه‌دیدگی کودکان خیابانی در برزیل»، در بزه‌دیده‌شناسی جرم حکومتی، ویراستة داون آل روث و دیوید کازلاریچ، ترجمة نبی‌اله غلامی، تهران: انتشارات، مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
  • غلامی، نبی‌اله و محمود عباسی (1396)، «درآمدی بر مفهوم جرم دولتی از منظر اصول اخلاق زیستی»، فصلنامة اخلاق زیستی، شمارة 24: 83-97.
  • غلامی، نبی‌اله (1398)، پیشگیری از جرائم حکومتی در پرتو مؤلفه‌های حکمرانی خوب، رسالة دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
  • گرین، پنی و تونی وارد (1397)، جرم حکومتی؛ دولت‌ها، خشونت و فساد، ترجمة نبی‌اله غلامی، تهران: انتشارات مجد.
  • نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1390)، «از جرم‌شناسی تا آسیب اجتماعی شناسی»، مجلة پژوهشات حقوقی (یادنامة شادروان دکتر رضا نوربها)، شمارة 56: 1015- 1032.
  • نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم بیکی (1390)، دانشنامة جرم‌شناسی، تهران: انتشارات گنج دانش.
  • وایت، راب و فیونا هینز (1392)، جرم و جرم‌شناسی، ترجمة علی سلیمی، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • ون هام، فرانسواز (1392)، «آسیب اجتماعی شناسی؛ رشتة جدید، توسعة قلمرو جرم‌شناسی؟» مجموعه مقالات دائره‌المعارف علوم جنایی (کتاب دوم)، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان: 917- 929.
  • ویلیامز، فرانک پی و مارل لین‌دی مک شین (1391)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمة حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
    • Benitez, S.T. De (2007), State of the World’s Street Children: Violence, London: Consortium for Street Children Press.
    • Hillyard, P., and Tombs, S. (2008), Beyond Criminology?, In Criminal Obsessions: Why Harm Matters More Than Crime. London, Pluto: 6-23.
    • Kozarich D., Mateo R., and Nad Miler WJ. (2011), “Victiminology of State Crimes”, Journal of Deputy of Research, Education and Citizenship Rights, No. 21: 102-137.
    • Roch, J. L. (1975), Sociology of Poverty, Translated by Ahmad Karimi, Tehran: Amirkabir Press.
    • Roncevic N., Stojadinovic A., and Batrnek-Antonicd, (2013), “Street Children”, Journal of Srpski Arhiv Za Celokupnolekarstvo, No. 12: 835-841.
    • Rosenblatt, F. F. (2018), “the Victimization of Street Childreen In Brazil”, In Victimology of State Crime, Edited By Roth, Dl and Kazelarich D, Tehran: The SD Institute of Law Research and Study.
    • Roth, Dawn L., and Kauzlarich, D. (2014), Towards Victimology of State Crime, London: Routledge.
    • Van Ham, F. (2012), “Zemiology: New Discipline, Development of Criminology”, In Encyclopedia of Criminal Sciences, Tehran, Mizan Press: 917- 929.
    • Vogel, A., and Mello, M. S. (1991),“Da Cada a Rua: A Cidade Como Fascinio E Descaminho”, In O Trabalho E A Rua: Crianças E Adolescentes No Brasil Urbano Dos Anos 80, A. Fausto And R. Cervini (Eds), 133-50. Sao Paulo: 50-133
    • Benitez, S. T. De. (2007), State of the World’s Street Children: Violence, London: Consortium for Street Children Press.
    • Golami, N., and Abbasi, M. (2016), “Introduction of Governmental Crime in Light of Principles of Bioethics”, Bioethics Journal, No. 24: 83-97. (In Persian)
    • Gholami, N., (2019), Prevention of State Crime in Light of Elements of Good Governencem, Phd Thesis in Criminal Law and Criminology, Faculty of Lwa and Political Science of Allameh Tabatabae University. (In Persian)
    • Green, P., and Ward, T. (2017), State Crime: Governments, Violence and Corruption, Translated by Nabiollah Gholami, Tehran: Majd Press. (In Persian)
    • Hillyard, P., and Tombs, S. (2008), Beyond Criminology?, In Criminal Obsessions: Why Harm Matters More Than Crime. London, Pluto: 6-23.
    • Kozarich D., Mateo R., Nad Miler W. J. (2011), “Victiminology of State Crimes”, Journal of Deputy of Research, Education and Citizenship Rights, No. 21: 102-137.
    • Najafai Abrandabadi, A. H. (2010), “From Criminology to Zemiology”, Research Law Journal, No. 56: 1015- 1032. (In Persian)
    • Najafai Abrandabadi, A. H, and Hasenbeigi, H. (2010), Lexicon of Criminology, Tehran: Ganje Danesh Press. (In Persian)
    • Roch, J. L. (1975), Sociology of Poverty, Translated by Ahmad Karimi, Tehran: Amirkabir Press. (In Persian)
    • Roncevic, N., Stojadinovic, A., and Batrnek A. (2013), “Street Children”, Journal of Srpski Arhiv Za Celokupnolekarstvo. No. 12: 835-841.
    • Rosenblatt, F. F. (2018), “The Victimization of Street Childreen in Brazil”, In Victimology of State Crime, Edited by Roth, Dl, and Kazelarich D, Tehran: The SD Institute of Law Research and Study.
    •  Ross, J. I. (2010), The Development of Political Crime, Translaterd by Hossein Gholami, Tehran, The Organization for Researching and Composing University Textbooks in the Humanities Press. (In Persian)
    • Roth, Dawn L., and David, K., (2014), Towards Victimology of State Crime, London: Routledge.
    • Sahriari, B., and Shamsnateri, M. E. (2015), “Extensive Social Hazards in the Transition of Schools and Ideas of Criminal Law and Criminology”, Enviromental Hazards Journal, No. 13: 275- 289. (In Persian)
    • Van Ham, F. (2012), “Zemiology: New Discipline, Development of Criminology”, In Encyclopedia of Criminal Sciences, Tehran, Mizan Press: 917- 929.
    •  Viliams, F. P., and Macshin, M. D. (2011), Criminological Theory, Trnslated by Hamid Reza Malek Mohamadi, Tehran: Mizan Press. (In Persian)
    • White, R., and Hinz, F. (2012), Crime and Criminology, Translated by Ali Salimi, Qom, Research Institute of Hawzeh and University Press. (In Persian)