نگرش سیاسی دانشجویان کنشگر و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

بررسی نگرش سیاسی شهروندان به­طور عام و دانشجویان به­طور خاص از ضرورت‌هایی است که هر نظام سیاسی و دولت دوراندیشی باید به آن توجه کند. تداوم برنامه‌های هر دولت و حکومتی منوط به نگرش سیاسی شهروندان است. نگرش سیاسی ابعاد مختلفی دارد که براساس دیدگاه آلموند و وربا می‌توان آن را بخش مهمی از فرهنگ سیاسی قلمداد کرد. هدف اصلی این پژوهش سنجش نگرش سیاسی دانشجویان بر طیفی از نگرش سیاسی مثبت (امیدواری به حیات سیاسی-اجتماعی کشور) تا نگرش سیاسی منفی (ناامیدی از حیات سیاسی-اجتماعی کشور) و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن است. جمعیت آماری پژوهش تشکل‌های دانشجویی فعال در سطح دانشگاه‌های جامع شهر تهران است که از میان آن­ها، دانشگاه‌های تهران، خوارزمی و آزاد واحد علوم و تحقیقات به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. به­شیوۀ نمونه‌گیری کوکران از 1311 دانشجوی عضو تشکل‌های فعال دانشجویی 381 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب، و از طریق پیمایش با ابزار پرسشنامه بررسی شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بیشتر دانشجویان یعنی حدود 70 درصد در میانۀ طیف نگرش سیاسی قرار دارند. حدود 20 درصد نیز دارای نگرش سیاسی مثبت، و تنها 8 درصد از دانشجویان عضو تشکل‌های دانشجویی دارای نگرش سیاسی منفی هستند. عوامل اجتماعی مانند سرمایۀ اجتماعی، میزان دینداری و نوع تشکل‌های دانشجویی قدرت تبیین‌کنندگی بالاتری در مقایسه با مشخصات عمومی دانشجویان مانند سن، جنسیت، وضعیت تأهل و مقطع تحصیلی دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Attitudes of Students and Social Factors Affecting it (Study of Students of Universities in Tehran)

نویسندگان [English]

  • Alireza Karimi 1
  • Mohammad Babaei 2
  • Parvane Ahmadirad 3
1 Assistant Professor at Department of Sociology, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor at Department of Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Master of Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: The political attitude of all groups of society is important, but the political attitude of the students is of particular importance. Students are at the core of the new middle class, whose main demand is political development, and their numbers have expanded in Iran in the last three decades due to the expansion of the higher education system. Studying the political attitude of students is a necessity that every political system and foresight government should consider. The continuity of the programs of each state and government depends on the political attitude of the citizens. Political attitudes have different dimensions, which, according to Almond and Verba, can be regarded as an important part of political culture. The main objective of this research is to measure the political attitude of students on a range of positive political attitudes (hope for the socio-political future of the country) to negative political attitude (disappointment to the socio-political future of the country) and social factors that affect it.
Method: The research method is survey and data collection through questionnaire. Research data is also based on quantitative data. Statistical population of the research are students of student associations. Student associations from university of Tehran, university of Kharazmi and Islamic Azad university of science and research branch have been selected. Using Cochran sampling method, from among 1311 students of student associations, 381 students were selected as the statistical sample.
Finding: The research findings show that the majority of students are male and single. Students are generally bachelors of humanities. There are numerous student news sources and it can be said that the most important source of student news is mobile messenger application. Almost half of the students stated that mobile messenger application is their main source of news. The level of social capital of students is moderate to high. More than 75% of students have their cultural capital in the middle of the spectrum. Students' religiousness, such as their social capital, is at a moderate to high level. The majority of students, about 70%, are in the middle of the distribution of political attitudes and about 20% have a positive political attitude and only 8% of students in the student associations have a negative political attitude. Social factors such as social capital, religiosity and the type of student associations have higher explanatory power than variables such as age, gender, marital status, and educational level.
Results & Conclusion: Various social factors can influence students' political attitudes and enhance their participatory political culture. Students' social capital is one of the most important factors. Increased bridging social capital of students causes increases the trust of student associations in each other. Therefore, the force of the student associations, if necessary, is directed towards achieving a common principle. The synergy of student forces can make their impact on political institutions more effective. The consequence is to strengthen students' positive political attitudes and their participatory political culture. In addition, being religious can create optimism and hope for the country's political future, especially in religious governments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political attitude
  • Political culture
  • Student
  • Social capital
  • Student associations
  • آذین، احمد و یوسف عزیزی (1390)، «بررسی عوامل مؤثر بر نگرش سیاسی- اجتماعی جوانان (15 الی 29 ساله) در شهر بروجن»، فصلنامۀ تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شمارۀ 9: 101-108.
  • بدیع، برتران (1376)، توسعۀ سیاسی، ترجمۀ احمد نقیب‌زاد، تهران: نشر قومس.
  • بوردیو، پی‌یر (1397)، تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
  • پناهی، محمدحسین و حسین کردی (1389)، «فرهنگ سیاسی و عوامل اجتماعی آن: مطالعۀ موردی استان گلستان»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 51: 1-37.
  • جهانگیری، جهانگیر و فاطمه ابوترابی‌زارچی (1391)، «بررسی تأثیر میزان استفاده از رسانه‌های جمعی بر مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی دانشجویان؛ مطالعۀ موردی: دانشگاه شیراز»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 4: 89-122.
  • جهانگیری، جهانگیر و داریوش بوستانی (1380)، «بررسی عوامل مؤثر بر فرهنگ سیاسی (مطالعۀ موردی: افراد 20 سال به بالای شهر شیراز)»، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شمارۀ 2: 173-191.
  • جهانگیری، جهانگیر و نسرین محمدی (1397)، «تبیین جامعه‌شناختی رابطۀ امید سیاسی و بی‌تفاوتی اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 1: 127-150.
  • چابکی، ام‌البنین (1393)، «رابطۀ تعامل با گروه‌های مرجع و تغییر نگرش سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، نشریۀ زن در توسعه و سیاست، شمارۀ 1: 57-74.
  • حمیدی هریس، رسول و فیروز راد (1396)، بررسی رابطۀ سرمایۀ فرهنگی با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، مطالعات جامعه‌شناسی، شمارۀ 35: 65-81.
  • راش، مایکل (1377)، جامعه و سیاست، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: سمت.
  • ربیعی، علی (1380)، جامعه‌شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتارشناسی رأی‌دهندگان در دوم خرداد 1376، تهران: نشر فرهنگ و اندیشه.
  • رهبرقاضی، محمودرضا و امام­جمعه‌زاده، سیدجواد؛ نوربخش، سوسن و مینا خاکی (1396)، «ارزش‌های فرهنگی و تأثیرات آن بر نگرش اقتصادی و سیاسی شهروندان»، جامعه‌پژوهی فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارۀ 1: 47-63.
  • رهبرقاضی، محمودرضا؛ گشول، سعید؛ عربیان، حسین و سهیلا آشنایی (1395)، «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر فرهنگ سیاسی مشارکتی»، فصلنامۀ مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی، شمارۀ 4: 101-122.
  • سراج‌زاده، سید حسین و فاطمه جواهری (1382)، نگرش‌ها و رفتار دانشجویان، گزارش طرح پیمایش نگرش‌ها، رفتار و آگاهی‌های دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم، ادارۀ کل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت فرهنگی و اجتماعی، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
  • سراج‌زاده، سید حسین و جواهری، فاطمه (1394)، نگرش‌ها و رفتار دانشجویان، گزارش طرح پیمایش نگرش‌ها، رفتار و آگاهی‌های دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت پوشش وزارت علوم، اداره کل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت فرهنگی و اجتماعی، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
  • سراج‌زاده، سید حسین و علیرضا کریمی (1398)، نگرش سیاسی دانشجویان و تغییرات آن در یک دهۀ اخیر، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری. (در دست انتشار)
  • سردارنیا، خلیل‌الله و بهمن یوسفی (1395)، «سنجش رابطۀ اعتماد و عضویت در انجمن‌های داوطلبانه با فرهنگ سیاسی دانشجویان؛ مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه شیراز»، دوفصلنامۀ دانش سیاسی، شمارۀ 1: 5-26.
  • عالم، عبدالرحمن (1373)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی.
  • عباسی، روح‌الله؛ کوهکن، علیرضا و صادق آبسالان (1392)، «بررسی نقش رسانه‌ها و گروه‌های مرجع بر شکل‌گیری نگرش سیاسی دانشجویان (مطالعۀ موردی: خیزش‌های اخیر اسلامی در منطقۀ خاورمیانه)»، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شمارۀ 9: 107-130.
  • عطارزاده، مجتبی؛ امام­جمعه‌زاده، سیدجواد و نجات محمدی‌فر (1388)، «نقش رسانه‌های جمعی در جهت‌دهی فرهنگ سیاسی دانشجویان»، نشریۀ دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی تبریز، شمارۀ 25: 139-171.
  • عظیمی، غلامرضا و محمدرضا رسولی (1389)، «بررسی عوامل مؤثر بر نابرابری سیاسـی بـا تأکید بـر فرهنـگ سیاسی»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 48: 223-251.
  • فوکویاما، فرانسیس (1389)، سرمایۀ اجتماعی و جامعۀ مدنی، مقاله‌ای از کتاب سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، به کوشش کیان تاج‌بخش، ترجمۀ افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
  • گیدنز، آنتونی (1388)، چشم‌اندازهای جهانی، ترجمۀ محمدرضا جلایی‌پور، تهران: طرح نو.
  • محمدی‌فر، نجات و مسعودنیا، حسین و گلمراد مرادی (1390)، «بررسی رابطۀ میان سرمایۀ اجتماعی و فرهنگ سیاسی دانشجویان (مطالعۀ موردی: دانشگاه اصفهان)»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، شمارۀ 16: 203-234.
  • مرتضویان، علی و سیدمرتضی فتاحی (1390)، پیر بوردیو و اندیشۀ دموکراسی واقعی: درآمدی بر مشارکت سیاسی در فضای تعامل کنش و ساختار، مطالعات روابط بین‌الملل، شمارۀ 14: 144-184.
  • مک لوهان، مارشال (1377)، برای درک رسانه‌ها، ترجمۀ سعید آذری، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
  • مهرداد، هرمز (1373)، «نظریۀ فرهنگ سیاسی چارچوبی برای تحلیل»، پژوهش‌های ارتباطی، شمارۀ 2 و 3: 58-63.
    • Abbasi, R., Kouhkan, A. R., and Absalan, S. (2013), “Investigating the Role of Media and Reference Groups on Students’ Political Attitude: Study of Recent Islamic Movements in the Middle East”, Political Research of the Islamic World, No. 9: 107–130. (In Persian)
    • Alam, A. (1994), Foundations of Science of Politics, Tehran: Ney Publication. (In Persian)
    • Almond, G., and Verba, S. (1963), The Civic Culture, Princeton University Press.
    • Atarzadeh, M., Emam Jomezadeh, S. J., and Mohammadifar, N. (2009), “The Role of Mass Media in Orienting Students’ Political Culture”, Journal of the Faculty of Humanities and Social Sciences of Tabriz, No. 25: 139–171. (In Persian)
    • Azimi, Gh., and Rasouli, M. R. (2010), “Study of the Factors Affecting Political Inequality with an Emphasis on Political Culture”, Journal of Social Sciences, No. 48: 223–251. (In Persian)
    • Azin, A., and Azizi, Y. (2011), “Investigating the Factors Affecting the Social-Political Attitudes of Youth (15–29 Years Old) in Boroujen”, Political and International Research, No. 9: 101–108. (In Persian)
    • Badie, B. (1997), Political Development, Tehran: Ghoomes Publication. (In Persian)
    • Bourdieu, P. (2018), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Translated by Chavoshian, H,. Tehran: Salesspublication.
    • Chaboki, O. (2014), “The Relationship between Interaction with Reference Groups and Changes in Political Attitudes of Tehran University Students with Emphasis on Gender Differences”, Women in Development and Politics, No. 1: 57–74. (In Persian)
    • Defilippis, J. (2001), “The Myth of Social Capital in Community Development”, Housing Policy Debate, No. 12: 781–806.
    • Fukuyama, F. (2010), Social Capital and Civil Society, In Social Capital: Trust, Democracy and Development, Kian Tajbakhsh, Translated by A. Khakbaz, and H., Pouyan, Tehran: Shiraze Publication.
    • Giddens, A. (2009), Global Perspectives, Translated by: M. R., Jalaeipour, Tehran: Tarheno Publication. (In Persian)
    • Guimond, S. (1999), “Attitude Change during College: Normative or Informational Social Influence?” Social Psychology of Education, No. 2: 237–261.
    • Hamidi Heris, R., and Rad, F. (2017), “Study of Relationship between Cultural Capital and Political Participation of Students of Islamic Azad University of Tabriz”, Sociological Review, No. 35: 65–81. (In Persian)
    • Hastie, B. (2007), “Higher Education and Sociopolitical Orientation: The Role of Social Influence in the Liberalization of Students:, European Journal of Psychology of Education, No. 3: 259–274.
    • Jahangiri, J., and Aboutorabi Zarchi, F. (2012), “The Effect of Mass Media Usage on the Components of Students’ Political Culture: Study of University of Shiraz”, Research Letter of Political Science, No. 4: 89–122. (In Persian)
    • Jahangiri, J., and Boustani, D. (2001), “Study of Factors Affecting Political Culture: Study of People over 20 Years Old in Shiraz”, Journal of Social Sciences and Humanities, No. 2: 173–191. (In Persian)
    • Jahangiri, J., and Mohammadi, N. (2018), “Sociological Explanation of the Relationship between Political Hope and Social Indifference: Study of Students of Shiraz University”, Quarterly of Social Studies and Research in Iran, No. 1: 127–150. (In Persian)
    • Lazer, D. et al. (2008), Networks and Political Attitudes: Structure, Influence, and Co-evolution, Faculty Research Working Papers Series, Harvard Kennedy School.
    • McLuhan, M. (1998), Understanding Media, Translated by: S. Azari, Tehran: IRIB Research Center Publication. (In Persian)
    • Mehrdad, H. (1993), “Theory of political culture: A Framework for Analysis”, Communication Research, No. 3: 58–63. (In Persian)
    • Mohammadifar, N., Masoudnia, H., and Moradi, G. (2011), “Study of Relationship between Social Capital and Political Culture of Students: Study of University of Esfahan”, Journal of Culture-Communication Studies, No. 16: 203–234. (In Persian)
    • Mortazaviyan, A., and Fatahi, S. M. (2011), “Pierre Bourdieu and the Idea of True Democracy: An Introduction to Political Participation in the Interaction of Structure and Action”, Studies of International Relations Journal, No. 14: 84–144. (In Persian)
    • Newcomb, T. M. (1943), Personality and Social Change; Attitude Formation in a Student Community. Ft Worth, TX, US: Dryden Press.
    • Panahi, M. H., and Kourdi, H. (2010), “Political Culture and Its Social Factors: Study of Golestan Province”, Journal of Social Sciences, No. 51: 1–37. (In Persian)
    • Putnam, R. D. (2000), Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, New York: Simon and Schuster.
    • Rabiei, A. (2001), Sociology of Value Transformations: A Look at Voter Behavior in 23 May 1997, Tehran: Culture and Thought Publication. (In Persian)
    • Rahbar Ghazi, M. R., Emam Jomezadeh, S. J., Nourbakhsh, S., and Khaki, M. (2017), “Cultural Values and Their Effects on Citizens’ Economic and Political Attitudes”, Cultural Sociology of Institute for Humanities and Cultural Studies, No. 1: 47–63. (In Persian)
    • Rahbar Ghazi, M. R., Gashool, S., Arabiyan, H., and Ashnaie, S. (2016), “The Impact of Social Capital on Participatory Political Culture”, Quarterly Journal of Socio-Cultural Development Studies, No. 4: 101–122. (In Persian)
    • Rush, M. (1998), Society and Politics, Translated by M. Sabori, Tehran: Samt. (In Persian)
    • Sardarnia, Kh., and Youssefi, B. (2016,) Study of Relationship between Volunteer Associations and Trust with Political Culture of Students: Study of Students of Shiraz University, Political Knowledge, No. 1: 5–26. (In Persian)
    • Serajzadeh, S. H. and Javaheri, F. (2003), Attitudes and Behaviors of Students, Report of the Survey of Attitudes, Behaviors and Awareness of Students of Public Universities Covered by the Ministry of Science, Department of Cultural and Social Studies, Ministry of science, Research and Technology. (In Persian)
    • Serajzadeh, S. H., and Javaheri, F. (2015), Attitudes and Behaviors of Students, Report of the Survey of Attitudes, Behaviors and Awareness of Students of Public Universities Covered by the Ministry of Science, Department of Cultural and Social Studies, Ministry of Science, Research and Technology. (In Persian)
    • Serajzadeh, S. H., and Karimi, A. R. (2020), Students’ Political Attitudes and Its Changes in The Last Decade, Tehran: Institute of Cultural and Social Studies of Ministry of Science, Research and Technology. (In Persian)