مطالعۀ مدارای دینی اهل تشیع و اهل تسنن شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد

چکیده

مدارای دینی و علل افزایش یا فرسایش آن، در جهانی آکنده از تنوع قومی، مذهبی و... به­لحاظ نظری و تجربی به‌وضوح مشهود است. هدف این مقاله بررسی مدارای دینی بین دو گروه شیعه و سنی شهر زاهدان و عوامل مؤثر بر آن است. روش تحقیق پیمایش، و ابزار گردآوری آن پرسشنامه است. جامعۀ آماری تحقیق همۀ مردان و زنان 18 سال به بالای شهر زاهدان است که با فرمول کوکران، 384 نفر از آن­ها برای مطالعه تعیین شدند. روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای چندمرحله‌ای است. نتایج نشان داد میانگین مدارای دینی 8/62 است که برمبنای مقیاس صفر تا صد بالاتر از حد متوسط است. میانگین مدارای دینی پاسخگویان در ابعاد همزیستانه، خویشتن‌دارانه و نسبی‌گرایانه به­ترتیب معادل 8/64، 4/66 و 4/57 بوده است. همچنین یافته‌ها بیانگر آن است که مدارای دینی با سرمایۀ اجتماعی و تعلق ملی رابطۀ مستقیم، و با قوم‌گرایی رابطۀ منفی دارد. نتایج تحلیل چندمتغیره نیز نشان داد متغیرهای سرمایۀ اجتماعی، تعلق ملی، قوم‌گرایی و سن 21 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده­اند. همچنین برازش مدل مطلوب بود که گویای تطابق آن با واقعیت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Religious Tolerance of Shi'ees and Sonnies of Zahedan City

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Farahmand 1
  • Milad Derakhshani 2
1 Associate Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Graduate Masters of Yazd University, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Introduction: religious  conflicts in last years has shown that all though the tolerance notion for religions has 100 years old root but in arena of action religious fanaticism has the ability to be an underlie for violence. religious tolerance in society and the causes of its increase or erosion theoretically and experimentally, is clearly evident in its necessity, especially in today's world, which is the ecumenical diversity of the cultural, ethnic, religious, and so on. therefore the purpose of this study is scrutiny of religious tolerance between Shias and Sunnis in Zahedan city and effective factors on it.
Method: the method of this paper is survey method and in terms of nature is a practical study. The population of this article is composed of all men and women 18 years old above the city of Zahedan who according to Statistical Centre of Iran in 1395 this population estimated 380260. The sample size based on Cochran formula was determined 384. In the present article cluster sampling probability proportional to size (pps) has been used. In Inferential data section for finding Religious tolerance, F test, compare means test, independent T test and, Pearson correlation coefficient has been used.
Findings: the result indicate that the average of religious tolerance is 62/8 which is based on 0-100 scale is higher than a normal mean. the average of religious tolerance of respondents in the dimensions of symbiotic, self-reliant and relative, respectively, was 64.8, 66.4 and 57.4. the results also depict that religious tolerance has a negative relationship with social capital and national moratorium, direct relation with ethnicity. The results of multivariate analysis also showed that social capital variables, national belonging, ethnicity, and age have been able to explain 21 percent of the variability of religious tolerance. Also, fitting the model was desirable, indicating its conformity to reality.
Discussion: the result shows that social capital and religious tolerance has a positive  significant relationship. based on Puntam’s theory this result was predictable because social capital is more informative for people rather than other ways like Peaceful coexistence, Violent conflicts and so on which form their future. The study’s finding show that there is a significant relation between national moratorium and religious tolerance, which approved this hypothesis that as much as national moratorium increase, religious tolerance increase too. Based on Muller’s theory; Patriotism and national moratorium represents a new version of Integrity in Contemporary societies which leads to peaceful acts in shape of compromise. The relation between ethnicity and religious tolerance was negative and significant. According to Hector’s theory Because most ethnicities feel that they are being discriminated against as much as ethnical bias increase, the integrity and affinity in the society and also tolerance decrease.Hector’s theory is correspond with result of this study because there is no significant relation between ethnicity and religious tolerance in Shias, but in Sunnis this relation is significant and negative. Therefore Shia is official religion in the country and Sunnis are minority and they are scattered among the Persians Hectort’s theory can be cited. Finally the results show the average of religious tolerance in shias and sunnis is 62/8 which is based on 0-100scale is higher than a normal mean. the average of religiouse tolerance of respondents in the dimensions of symbiotic, self-reliant and relative, respectively, was 64.8, 66.4 and 57.4.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Tolerance
  • Social Capital
  • National Belonging
  • Ethnicity
  • Zahedan

مراجع

  • ادیبی سده، مهدی؛ رستگار، یاسر و سید صمد بهشتی (1391)، «مدارای اجتماعی و ابعاد آن»، فصلنامۀ پژوهشی رفاه اجتماعی، شمارۀ 50: 353-376.
  • ·       افشانی، علیرضا (1381)، بررسی چگونگی تساهل سیاسی در تشکل‌های دانشجویی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
  • اعرابی، غلام‌حسین و حکیمه روزبهی مفرد (1393)، بررسی تأثیر مدارای مذهبی سلاطین آل‌بویه در گسترش تشیع و رشد جامعۀ شیعی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه قم.
  • اکوانی، سیدحمدالله (1387)، «گرایش به هویت ملی و قومی در بین عرب‌های خوزستان»، فصلنامۀ مطالعات ملی، شمارۀ 9: 99-127.
  • بهشتی، سید صمد و یاسر رستگار (1392)، «تبیین جامعه‌شناختی مدارای اجتماعی و ابعاد آن در میان اقوام ایران»، مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 4: 7-35.
  • بیدل، پریناز و علی‌اکبر محمودزاده (1391)، «بررسی میزان تعلق اجتماعی مردم به جامعۀ ایران و رابطۀ آن با اعتماد اجتماعی و فردگرایی؛ مطالعۀ موردی شهر مشهد»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 5: 31-63.
  • پاتنام، رابرت (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی (تجربۀ ایتالیا و درس‌هایی برای کشورهای در حال گذار)، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: نشر روزنامۀ سلام.
  • جهانگیری، جهانگیر و حسین افراسیابی (1390)، «مطالعۀ خانواده‌های شهر شیراز در زمینۀ عوامل و پیامدهای مدارا»، جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 22: 153-177.
  • دهمرده، معصومه؛ ناصری، مهدی و سعید جمال (1393)، «تهدیدات سیاسی-امنیتی وهابیت‌گرایی بر ساختار قومی-مذهبی در مناطق شرقی ایران»، فصلنامۀ دانش انتظامی خراسان جنوبی، شمارۀ 1: 9-24.
  • ریتزر، جورج (1389)، مبانی نظریۀ جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمۀ شهناز مسمی­پرست، تهران: نشر ثالث.
  • سراج‌زاده، سیدحسین؛ شریعتی مزینانی، سارا و سیروس صابر (1383)، «بررسی رابطۀ میزان دینداری و انواع آن با مدارای اجتماعی»، مجلۀ علوم اجتماعی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شمارۀ 1: 109-142.
  • سهندی خلیفه کندی، مهناز (1393)، مطالعۀ تطبیقی انسجام اجتماعی بین دو قومیت آذری و کرد در شهرهای سنندج و تبریز، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
  • شارع‌پور، محمود (1385)، «سرمایۀ اجتماعی و نقش آن در حیات اجتماعی و اقتصادی»، مجلۀ رشد آموزش علوم اجتماعی، شمارۀ 29: 10-16.
  • شهریاری، ابوالقاسم؛ خلیلی، محسن و حسین اکبری (1394)، «سنجش رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با تساهل مذهبی (نمونه‌پژوهی: دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد)»، مطالعه و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 4: 1-31.
  • عاملی، سعیدنیا و حمید مولایی (1388)، «دوجهانی­شدن‌ها و حساسیت‌های بین­فرهنگی (مطالعۀ موردی روابط بین­فرهنگی اهل تسنن و تشیع در استان گلستان)»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 2: 1-29.
  • عسگری، علی و محمد شارع‌پور (1388)، «گونه‌شناسی مدارا و سنجش آن در میان دانشجویان دانشکده‌های علوم اجتماعی دانشگاه تهران و علامه طباطبایی»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، شمارۀ 2: 1-34.
  • قادری، حاتم (1376)، «تساهل پلورالیسم و مونیسم»، مجلۀ نامۀ فرهنگ، شمارۀ 28: 54-61.
  • کفاشی، مجید (1390)، «مدل‌سازی معادلات ساختاری شاخص‌های آموزشی و تربیتی مؤثر بر میزان اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی به دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامۀ نوآوری‌های مدیریت آموزشی، شمارۀ 2: 103-122.
  • گلابی، فاطمه و اکرم رضایی (1392)، «بررسی تأثیر مشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی در بین دانشجویان»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 2: 61-86.
  • مازلو، ابراهام (1369)، انگیزش و شخصیت، ترجمۀ احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • مصرآبادی، جواد؛ یارمحمدزاده، پیمان و یعقوب فیضی (1394)، «تعیین ابعاد هویت ملی-قومیتی و مقایسۀ ابعاد هویت قومی، ملی و جهانی دانشجویان قومیت‌های مختلف»، فصلنامۀ مطالعات میان‌فرهنگی، شمارۀ 10: 27-48.
  • مهدی‌پور خراسانی، ملیحه (1390)، «مطالعۀ تطبیقی میزان سرمایۀ اجتماعی در بین افراد بزهکار و افراد غیر بزهکار شهر یزد»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
  • میرلطیفی، محمدرضا؛ علوی‌زاده، سیدامیرمحمد و خورشید هدایتی امین (1394)، «بررسی انسجام اجتماعی در حفظ امنیت مرزی با تأکید بر تنوع قومی-مذهبی، مطالعۀ موردی: شهرستان زابل»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شمارۀ 19: 57-70.
  • هابرماس، یورگن (1384)، نظریۀ کنش ارتباطی، ترجمۀ کمال پولادی، تهران: ایران چاپ.
    • Abdul Rahman, N. F., & Khambali, K. M. (2013), “Religious Tolerance in Malaysia: Problems and Challenges”, International Journal of Islamic Thought, No. 3: 80–91.
    • Adibi Sadeh, M., Rastegar, Y., and Beheshti, S. S. (2012), “Social Circuits and Its Dimensions”, Social Welfare Research Quarterly, No. 50: 353–376. (In Persian)
    • Afshani, A. (2002), Investigating Political Tolerance in Student Organizations, MSc Thesis, Allameh Tabataba’i University. (In Persian)
    • Akwani, S. H. (2008), “Tendency to National and Ethnic Identity among Arabs in Khuzestan”, National Studies Quarterly, No. 9: 99–127. (In Persian)
    • Ameli, S., and Mawlai, H. (2009), “Dual-Culturalism and Intercultural Sensitivities (Case Study of Sunni and Shiite Intercultural Relations in Golestan Province)”, Cultural Research Quarterly, No. 2: 1–29. (In Persian)
    • Arabi, Gh. H., and Roozbeh Mofrad, H. (2014), Investigating the Impact of the Religious Tolerance of the Al-Bouwy Sultans on the Shiite Expansion and the Development of Shiite Community, MSc Thesis, Qom University. (In Persian)
    • Asgari, A., and Shararepour, M. (2009), “Typology of Tolerance and Its Measurement among Students of the Social Sciences Faculties of Tehran University and Allameh Tabataba’i”, Journal of Cultural Research, No. 2: 1–34. (In Persian)
    • Beheshti, S. S., and Rastegar, Y. (2013), “Sociological Explanation of Social Tolerance and Its Dimensions among Iranian Ethnicity”, Iranian Social Issues, No. 4: 7–35. (In Persian)
    • Bidel, P., and Mahmoudzadeh, A. (2012), “Investigation of the Social Attitude of Iranian People to Iranian Society and its Relation to Social Confidence and Individualism - A Case Study of Mashhad”, Journal of Cultural Research, No. 5: 31–63. (In Persian)
    • Brown, K. M. (2006), Aspects of Comparative Active Citizenship, the Australia and New Zeland, Third Sector Research, Eight Biennial Conferences, 26–28 November.
    • Cote, R. R., and Erickson, B. H. (2009), “Untangling the Roots of Tolerance", American Behavioral Scientist, No. 12: 1664–1689.
    • Dahmardeh, M., Naseri, M., and Jamal, S. (2014), “Political-Security Threats and Wahhabism on Ethnic-Religious Structure in Eastern Regions of Iran”, Quarterly Journal of Law Enforcement, No. 1: 9–24. (In Persian)
    • Dennis, Y. (2007), Tolerating on Faith: Locke, Williams, and the Origins of Political Toleration, Dissertation, Duke University.
    • Ghaderi, H. (1997), “Tolerance of Pluralism and Monism”, Journal of Culture, No. 28: 54–61. (In Persian)
    • Golabi, F., and Rezaei, A. (2013), “Investigating the Impact of Social Participation on Social Tolerance among Students”, Social Studies and Research in Iran, No. 2: 61–86. (In Persian)
    • Habermas, J. (2005), Theory of Communication Practice, Translated by K. Pouladi, Tehran: Iran Publishing. (In Persian)
    • Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., and Collier, P. (1992), “Sence of Belonging: A Vital Mental Health Concept”, Archives of Psychiatric Nursing, No. 1: 172–177.
    • Ikeda KI, R. S. (2009), “The impact of diversity in informal social networks on tolerance in Japan”, British Journal of Political Science, No. 3: 655–668.
    • Jahangiri, J., and Afrasiabi, H. (2011), “Study of Shiraz Families on the Factors and Consequences of Tolerance”, Applied Sociology, No. 22: 153–177. (In Persian)
    • Kafashi, M. (2011), “Structural Equation Modeling of Educational and Educational Indicators Affecting the Social Confidence of Tehranian Citizens in Islamic Azad University”, Quarterly Journal of Educational Management Innovations, No. 2: 103–122. (In Persian)
    • Kasmo, M. A., Usman, A. H., Taha, M., Salleh, A. R., and Alias, J. (2015). “Religious Tolerance in Malaysia: A Comparative Study between the Different Religious Groups”, Review of European Studies, No. 3: 184–191.
    • Maslow, A. (1989), Motivation and Personality, Translated by A. Rezvani, Mashhad: Astan Quds Razavi. (In Persian)
    • Mehdipour Khorasani, M. (2011), “A Comparative Study of the Level of Social Capital between Offenders and Non-Offenders in Yazd”, MSc Thesis, Yazd University. (In Persian)
    • Mesrabadi, J., Yarmohammadzadeh, P., and Feizi, Y. (2015), “Determining the Dimensions of National-Ethnic Identity and Comparing the Dimensions of Ethnic, National and Global Identities of Students of Different Ethnicities”, Journal of Intercultural Studies, No. 10: 27–48. (In Persian)
    • Mirlatifi, M. R., Alavizadeh, S. A. M., and Hedayati Amin, Kh. (2015), “Investigating Social Cohesion in Border Security with Emphasis on Ethnic-Religious Diversity, Case Study: Zabol City”, Regional Planning Journal, No. 19: 57–70. (In Persian)
    • Muller, J. W. (2007), “A General Theory of Constitutional Patriotism”, International Journal of Costitutional Law, No. 1: 72–95.
    • Muller, J. W. (2007), Costitutional Patriotism: An Introduction, Oxford University Press and Newyork University School of Law.
    • Olthuis, J. H. (2012), “A Vision of and for Love: Towards a Christian Postmodern Worldview”, Koers-Bulletin for Christian Scholarship, No. 1: 1–7.
    • Phinny, J. S., and Ong, A. (2007), "Conceptualization and Measurment of Ethnic Identity: Current Status and Future Directions", Journal of Conseling Psychology, No. 3: 271–281.
    • Putnam, R. (2001), Democracy and Civic Traditions (The Italian Experience and Lessons for Transient Countries), Translated by M. T. Delfrouz, Tehran: Salam Publishing. (In Persian)
    • Putnam, R. (2000), The Dark Side of Social Capital, In R. Putnam (Ed), Bowling Alone, New York: Simon Schuster.
    • Reitzer, G. (2010), Foundations of Contemporary Sociological Theory and its Classical Roots, Translated by Sh. Mossammaparast, Tehran: Saless Publishing.
    • Sahandi Khalifa Kennedy, M. (2014), A Comparative Study of Social Cohesion between two Azeri and Kurdish Ethnicities in Sanandaj and Tabriz, MA Thesis, Faculty of Social Sciences, Yazd University. (In Persian)
    • Serajzadeh, S. H., Shariati Mazinani, S., and Saber, S. (2004), “Investigating the Relationship between Religiousness and Its Types with Social Tolerance”, Journal of Social Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, No. 1: 109–142. (In Persian)
    • Shahriari, A., Khalili, M., and Akbari, H. (2015), “Measuring the Relationship between Social Capital and Religious Tolerance (Sample Research: Students of Ferdowsi University of Mashhad)”, Social Studies and Research in Iran, No. 4: 1–31. (In Persian)
    • Sharifpour, M. (2006), “Social Capital and its Role in Social and Economic Life”, Journal of Growth in Social Science Education, No. 29: 10–16. (In Persian)
    • Tollini, C. (2005), Assessing Putnam,s Theory of Social Capital Through the Use of Path Analysis, Dissertation, Western Michigan University.
    • Van der Noll, J. (2014), “Religious toleration of Muslims in the German Public”, International Journal of Intercultural Relations, No. 38: 60–74.
    • Whitham, M. M. (2007), Living better Together: The Relationship between Social Capital and Quality of life in Small Towns, MSc. Thesis, Iowa State University.

 

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 9، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 57-82

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار