بازنمایی حضور و نقش زنان در سینمای قبل و بعد از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی انقلاب، پژوهشکدة امام‌خمینی و انقلاب اسلامی

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی انقلاب، پژوهشکدة امام‌خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

 پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ می‌دهد که جایگاه زنان سینماگر در سینمای قبل و بعد از انقلاب اسلامی (1347-1392) چه تغییراتی کرده است. براساس یافته‌های پژوهش با تکیه بر دیدگاه بازتاب و روش اسنادی و تحلیل محتوای کمی، در دورة ده‌ سالة پیش از انقلاب، حضور زنان در عرصة سینما به غیر از جایگاه موسیقی و تا حدودی جایگاه بازیگری در سایر جایگاه‌ها از دوره‌‌های مختلف بعد از انقلاب کمتر بوده است. در دورة «دفاع مقدس» علی‌رغم کاهش تعداد فیلم‌های تولیدشده، زنان در برخی جایگاه‌های مهم مانند کارگردانی و تولید فیلم حضوری پررنگ داشتند، اما در دو بخش موسیقی و بازیگری، میزان مشارکت آن‌ها کاهش چشمگیری داشته است. ویژگی شاخص دورة «سازندگی» افزایش مشارکت زنان در اغلب جایگاه‌ها در مقایسه با قبل است. در دورة «اصلاحات» با وجود کاهش تعداد فیلم‌های تولیدشده، حضور زنان در تمام جایگاه‌ها به‌جز بازیگری از دورة پیش از خود با افزایش مشارکت مواجه بوده است. در دورة «عدالت‌ محوری» مجموع حضور زنان در عرصه‌های گوناگون تولید فیلم در مقایسه با دورة قبل و در مقایسه با کل فیلم‌های تولیدشده، با کاهش مواجه بوده است. همچنین در این دوره، شاهد کاهش معنادار حضور زنان در سه عرصة موسیقی، بازیگری و صدا در مقایسه با دو دورة قبل هستیم، اما در دو عرصة نویسندگی و کارگردانی، حضور زنان از دورة قبل اندکی افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of the Presence and Role of Women in the Cinema before and after the Islamic Revolution

نویسندگان [English]

  • Amir Azimi Dolatabadi 1
  • Saiedeh Davari Moghadam 2
1 Assistant Professor, Sociology Department, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
2 MSc of Sociology of Islamic Revolution, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]

This paper answers to the question that what changes has been made in the position of cinematic women in the cinema before and after the Islamic Revolution (1968–2013). Research findings based on the reflection approach and documentary method show that in the 10-year period before the revolution, the presence of women in the cinema, except for the music and to some extent acting, was lower than in the post-revolution. During the Holy Defense period, despite the reduction in the number of films produced, women were featured in some of the important positions, such as directing and producing films; but in both parts of music and acting, their participation rate was significantly reduced. The considerable characteristic of the construction period is increasing the participation of women in most positions than before. In the reformations period, despite the reduction in the number of films produced, the presence of women in all positions except for acting in comparison to the previous period has increased. During the justice period, the total presence of women in various fields of film production has fallen in comparison with the previous period and in comparison with the total produced films. In addition, during this period, we have seen a significant decrease in the presence of women in three areas of music, acting, and voice compared to the two previous periods. But in the two domains of writing and directing, the presence of women is slightly higher than in the previous period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cinema
  • Content analysis
  • gender
  • Representation
  • Women
  • استریناتی، دومینیک (1388)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمة ثریا پاک‌نظر، تهران: گام نو.
  • جاروی، آسی. سی (1379)، «ارتباط کلی سینما با جامعه‌شناسی رسانه‌ها»، ترجمة اعظم راودراد، فصلنامة سینمایی فارابی، شمارة 38: 39-56.
  • جینکز، ویلیام (1381)، ادبیات فیلم؛ جایگاه سینما در علوم انسانی، ترجمة محمدتقی احمدیان و شهلا حکیمیان، تهران: انتشارات سروش.
  • دووینیو، ژان (1396)، جامعه‌شناسی هنر، ترجمة مهدی صحابی، تهران: نشر مرکز.
  • راودراد، اعظم (1391)، جامعه‌شناسی سینما و سینمای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • رزازی‌فر، افسر (1379) «جایگاه زن در سینما از نگاه نشریات زنان»، مجموعه مقالات همایش زن و سینما، تهران: انتشارات سفیر صبح.
  • سایت سینمایی تحلیلی سوره (1396)، آمار و مشخصات فیلم‌های سینمایی 1347-1392، www.sourehcinema.ir
  • سیدآقایی، سیداشرف السادات (1379)، «زن ایرانی در سینمای قبل و بعد از انقلاب اسلامی»، مجموعه مقالات همایش زن و سینما، تهران: انتشارات سفیر صبح.
  • علیپور، پروین (1396)، تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه‌های پنج‌سالة توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رسالة دکتری، دانشگاه پیام‌نور.
  • گیدنز، آنتونی (1388)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
  • مهدی‌زاده، سید محمد (1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، تهران، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.