پدیدۀ ارث فرساینده یا مقوم سرمایۀ اجتماعی خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

امروزه در جامعۀ ما به‌دلیل تغییرات گستردۀ اجتماعی، مقولۀ ارث مسائل متعددی به‌همراه دارد که یکی از آن‌ها اختلافات ارثی است. استمرار این‌گونه از اختلافات سبب می‌شود تعاملات اجتماعی آشتی‌ناپذیر در بین وراث برقرار شود و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به سرمایۀ اجتماعی نظام خانواده و خویشاوندی وارد سازد. این مقاله با اتخاذ رهیافت‌های کیفی و با استفاده از دیدگاه‌های مشارکت‌کنندگان پژوهش - که همگی ساکن شهر رشت‌اند – به این پرسش اساسی پاسخ می‌دهد که آشتی‌ناپذیری بین وراث، چه آثار و پیامدهایی دارد. نتایج نشان می‌دهد روند آشتی‌ناپذیری بین وراث پیامدهای مخربی دارد؛ به‌طوری‌که با ازبین‌بردن همدلی و محبت در نظام خانواده و خویشاوندی، سبب فرسودگی سرمایۀ اجتماعی نهاد خانواده می‌شود؛ نهادی که سهم تعیین‌کننده‌ای به‌عنوان منبع تولید و تقویت سرمایۀ اجتماعی هر جامعه دارد؛ به‌طوری‌که درصورت فرسایش سرمایۀ نهاد خانواده باید انتظار فرسایش و اختلال در سرمایۀ اجتماعی در سطح جامعه را نیز داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Phenomenon of Inheritance: A Corrosive or Booster of Social Capital of the Families

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Tavakoli Rad 1
  • Gholamreza Ghaffari 2
1 Associate professor, Department of Social Sciences, Payame Noor Universtiy m_tavakolirad55@pnu.ac.ir
2 Associate Professor, Tehran University
چکیده [English]

Today, in our society, due to widespread social changes, inheritance can bring about many issues. One of the issues that we face in our society with regard to the phenomenon of inheritance is the formation of inheritance disputes. Such disagreements, if continue, will generates an irreconcilable social interaction between the heirs, and ultimately will make irreparable damage to the social capital of the families and kinship system. By employing qualitative approaches and using the views of the research collaborators, who all live in Rasht, this paper seeks to answer the fundamental question that what hatred effects and consequences causes for heirs. Results show that the process of hatred among the heirs is unprovoked, has devastating consequences, and eliminates empathy and affection within the system of families and kinship. So, in the first instance, it corrodes the social capital of the family as an entity that has a decisive role as the source of production and the strengthening the social capital of every society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • Kinship
  • Hatred
  • Inheritance
  • Social capital
  • Social Interactions
  • قرآن کریم
  • آذربایجانی، مسعود و همکاران (1382)، روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
  • آراسته‌خو، محمد (1381)، فرهنگ اصطلاحات اجتماعی، چاپ اول، تهران: چاپخش.
  • آریان‌پور کاشانی، منوچهر (1378)، فرهنگ همراه پیشرو، تهران: جهان‌رایانه.
  • آزاد ارمکی، تقی (1383)، رابطۀ بین‌نسلی در خانوادۀ ایرانی، مسائل اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: آگه.
  • اسپاک، بنجامین (1364)، پرورش فرزند در عصر دشوار ما، ترجمۀ هوشنگ ابرامی، تهران: صفی‌علیشاه.
  • ·       استراوس، انسلم و کربین، جولیت (1392)، مبانی پژوهش کیفی(فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای)، تهران: نشر نی.
  • امامی، حسن (1340)، حقوق مدنی، جلد 3، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
  • بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهش اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392)، دورۀ حقوق مدنی: ارث، تهران: گنج دانش.
  • چلبی، مسعود (1372)، «وفاق اجتماعی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 6: 15-28.
  • دوکولانژ، فوستل (1309)، تمدن قدیم، ترجمۀ نصرالله فلسفی، تهران: کتاب کیهان.
  • رابرتسون، یان (1374)، درآمدی بر جامعه (با تأکید بر نظریه‌های کارکردگرایی. ستیز و کنش متقابل نمادی)، ترجمۀ حسین بهروان، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
  • ربانی خوراسگانی، علی و کیانپور، مسعود (1388)، «جامعه‌شناسی احساسات»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 2: 35-64.
  • شیروانی، علی (1379)، اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، قم: دارالفکر.
  • صدر، حسن (1342)، حقوق زن در اسلام و اروپا، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  • طباطبائی، سید محمدحسین (1374)، المیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، جلد 4، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین.
  • عمید، موسی (1342)، ارث در حقوق مدنی ایران، قم: پیروز.
  • ·       فهیمی، عزت‌الله (1381)، بررسی تطبیقی ارث اقلیت‌های دینی درحقوق اسلام و ایران، قم: دانشگاه قم.
  • فیلد، جان (1386)، سرمایۀ اجتماعی، ترجمۀ غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: کویر.
  • قبادی، خسرو (1382)، گسست پارادایمی بین نخبگان فکر ایران: گسست نسل‌ها، تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  • قمی، علی بن ابراهیم (1367)، تفسیر قمی، چاپ چهارم، قم: دارالکتاب.
  • مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن، جلد 13، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • معین، محمد (1363)، فرهنگ معین، جلد 1، تهران: امیرکبیر.
  • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1361)، تفسیر نمونه، جلد 13، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  • ·       نفیسی، سعید (1384)، تاریخ اجتماعی ایران از زمان ساسانیان تا انقراض امویان، تهران: اساطیر.
  • هاکس، جیمز (1394)، قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر.
  • یوسفی، نریمان (1383)، شکاف بین نسل‌ها (بررسی نظری و تجربی)، تهران: نشر پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
    • Dean, M. et al. (2008), “The impact of personal resources and their goal levance on satisfaction with food- related life among the eldery”, Appetite, No. 2-3: 308–315.
    • Guney, S., Kalafat, T., and Boysan, M. (2010), “Dimention of mental health”, Procedia - Social and Behaviroal Sciences, No. 2: 1210–1213.
    • Shaaban, S. (2011), “A Conceptual Framework Review of Social Exclusion, and its Relation with Social Cohesion and Poverty in Europe”, The International Journal of Diversity in Organisations, Communities and Nations, No.1: 117–131.
    • Israel, G. D. et al. (2001), “The Influence of Family and Community Social Capital on Educational Achievement”, Rural Sociological Society, No.1: 43–68.