ساختار قشربندی اجتماعی و خوشه‌بندی فرهنگی-اجتماعی محله‌های شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

مقالۀ حاضر با هدف توصیف و تحلیل جامعه‌شناختی و ترسیم نقشۀ ساختار قشربندی اجتماعی و خوشه‌بندی محله‌ها و مناطق تهران تدوین شده است. روش مطالعه کمی، و حجم نمونه 12000 خانوار در 105 محله از مناطق 22گانۀ شهر تهران است. مقاله حول دو شاخص قدرت اقتصادی و پایگاه اجتماعی به قشربندی اجتماعی، و با استفاده از دو شاخص تعلق محلی و میزان استفاده از خدمات محله به خوشه‌بندی محله‌ها می‌پردازد. یافته‌ها بیانگر توزیع قشربندی اجتماعی تقریباً واضح ساکنان شهر تهران برمبنای مناطق بالای شهر و پایین شهر است. البته موارد استثنا در هر دو مورد وجود دارد. براساس نتایج، سه شاخص قدرت اقتصادی، پایگاه اجتماعی و تعلق محلی - به‌عنوان مفاهیمی که بیانگر ثروت، منزلت و رضایت از محل زندگی‌اند – هم‌بستگی معنادار و زیاد دارند. نکتۀ قابل‌توجه، تجمیع این سه شاخص در محله‌های مناطق 1، 2، 3 در سطح بالا و در محله‌های مناطق 15، 16، 17 و 18 در سطح بسیار پایین است که بیانگر یک دوقطبی روشن در این حوزه است و ممکن است منشأ مسائل اجتماعی باشد. از این‌رو لازم است برای کاهش پیامدهای آن سیاست‌های شهری مناسبی اتخاذ شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structure of Social Stratification and Socio–Cultural Clustering of Tehran’s Neighborhoods

نویسنده [English]

  • Salaheddin Ghaderi
Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kharazmi University
چکیده [English]

One of the responsibilities of sociological studies is understanding and finding out the structure of social stratification in city’s spaces. This paper tries to provide a sociological description and analysis, and map the social stratification in Tehran’s neighborhoods. The methods of data collection is quantitative. The sample of households was 12,000, and the sample of neighborhoods was 105. Two social stratification indicators (economic power and social statues) and two clustering indicators (local belonging and using neighborhood’s service) were analyzed. According to the findings, distribution of social stratification is almost clear for residents of Tehran based on the uptown and downtown; although there are exceptions. Results show three indicators: economic power, social status, and local belonging as the signs for wealth, dignity, and satisfaction with the place of residence are significant and strongly correlated with together. The aggregation of these three indicators in the neighborhoods of regions 1, 2, and 3 is high, and in the neighborhoods of regions 15, 16, 17, and 18 is very low. This represents a clear bipolarity in Tehran.  It can be the source of important social problems in the city, and should be thought out to mitigate its consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neighborhood
  • Neighborhood Clustering
  • Region
  • Social Stratification Structure
  • Tehran city

مراجع

  • تامین، ملوین (1388)، جامعه‌شناسی قشربندی و نابرابری‌های اجتماعی نظری و کاربردی، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: توتیا.
  • عبدی، عباس و همکاران (1387)، طرح پژوهشی خوشه‌بندی محله‌های تهران، تهران: ادارۀ کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی معاونت اجتماعی شهرداری تهران.
  • کرامپتون، رزماری (1396)، طبقه و قشربندی اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
  • گیدنز، آنتونی (1389)، جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.
  • نایبی، هوشنگ و عبداللهیان، حمید (1381)، «تبیین قشربندی اجتماعی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 20: 205-236.
  • نیک‌پور، عامر؛ ملکشاهی، غلامرضا و رزقی، فاطره (1394)، «بررسی و تحلیل فضایی نابرابرهای اجتماعی در مناطق شهری با رویکرد شهر متراکم، مطالعۀ موردی: شهر بابل»، مطالعات شهری، شمارۀ 16: 27-38.
    • Bottero, W. (2005), Stratification: Social Division and Inequality, Abingdon: Routledge.
    • Budowski, M., and Tillmann, R. (2013), “Social Stratification”, in Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research, Greydanus, D. E., Pratt, H. D. and Patel, D. Dordrecht, R., Netherlands, Springer: 2735–2743.
    • Friedland, R., and Moher, J. (eds) (2004), Matters of Cultural: Cultural Sociology in Practice, Cambridge University Press: Cambridge.
    • Phillips, T., and Western, M. (2005), Social Change and Social Identity: Postmodernity, Reflexive Modernisation and the Transformation of Social Identities in Australia, In Devine F, Savage M, Scott J, and Crompton R (eds) Rethinking Class: Culture, Identities, Lifestyle. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 85–163.
    • Waters, M. (1996), Succession in the Stratification System, In Lee, D. and Turner, B. S. (Eds.), Conflicts about Class, London: Longman.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار