مسکن، مهاجرت و محله‌های مردمی؛ راهبردهای بقا و ارتقا در میان مهاجران کم‌درآمد شهری (مطالعۀ موردی: خانوادۀ مهاجر ساکن محلۀ خزانه در تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری انسان‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

مهاجرت پدیده‌ای است که با رسیدن مهاجران به مقصد خاتمه نمی‌یابد و سال‌ها پس از آن ادامه دارد. آنچه در تکمیل پژوهش‌های مهاجرت مهم است، تمرکز بر روایت‌های مهاجران، استخراج مراحل مهاجرت و راهبردهای بقاست. در پژوهش حاضر با تمرکز بر تجربة مهاجرت یکی از خانواده‌های آذری‌زبان مقیم تهران، شیوه‌های بقا و ارتقای زندگی در میان بخشی از مهاجران کم‌درآمد شهری از منظر انسان‌شناختی و با روش تحلیل روایت بررسی شد. براساس نتایج، مفهوم پویایی مهاجرت در تعاریف این پدیده نادیده گرفته شده است. در این مفهوم، مهاجرت از کوچ‌کردن پله‌وار (از روستا به شهر کوچک و از آنجا به شهرهای بزرگ‌تر)، مهاجرت رجعی یا برگشتی (بازگشت مهاجر به روستا به‌دلیل تفاوت‌نداشتن زندگی شهر و روستا) و مهاجرت چرخ‌واری یا دوره‌ای (سکونت فصلی در شهر و روستا) فراتر می‌رود. همچنین این پژوهش نشان می‌دهد جذب مهاجران کم‌درآمد شهری، تقریباً دو تا سه دهه زمان می‌برد؛ زیرا مهاجران به‌شکلی آرام خود را به چشم‌انداز و راهبردهای بقا و ارتقا مجهز می‌کنند که یکی از این راهبردها مسکن و انواع محله‌های متناسب با کم‌درآمدهاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Housing, Immigration and Popular Neighborhoods; Survival and Promotion Strategies among Urban Low-Income Immigrants (Case Study: An Immigrant Family in Khazaneh Neighborhood of Tehran)

نویسنده [English]

  • Parvin Ghasemi
PhD Candidate in Anthropology, Tehran University
چکیده [English]

Immigration is a process which does not end with the arrival of immigrants to the target. Focusing on immigrant narratives and extracting immigration and survival strategies are essential to completing immigration research. This paper focusing on the migration process of one of the Azerbaijani families resident in Tehran from an anthropological point of view and with a narrative analysis method to survival and promotion of life among some of the low-income immigrants in the city. Results show that immigration dynamism has been denied in its definition. This concept goes immigration beyond the staged migration (from village to small town, and from there to larger cities), returning migration (returning migrant to the village due to the sameness of urban and rural lives), and spatial or periodic migration (seasonal residence in city and village). Moreover, this study shows that attracting low-income urban migrants in the city takes about two to three decades. They quietly equip themselves with survival and prompting strategies. One of these strategies revolves around housing and a variety of low-income neighborhoods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dynamic Immigration
  • Popular Neighborhoods
  • Survival Strategies
  • Urban Low-income immigrants
  • Housing
  • ·       بیات، آصف (1391)، سیاست‌های خیابانی؛ جنبش تهی‌دستان در ایران، ترجمة سید اسدالله نبوی چاشمی، تهران: نشر پردیس دانش.
  • سازمان آمار ایران (1385) گزارشات سرشماری سال 1385.
  • ·       حمدی، کریم و فتحی، سروش (1388)، «عوامل مؤثر در گسترش مهاجرت به کلان‌شهر تهران»، فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، پیش‌شمارة 3: 19-36.
  • فاضلی، نعمت‌الله (1392)، روایتی خود مردم‌نگارانه از تجربة شهری‌شدن در ایران معاصر، پشت دریاها شهری است؛ فرایندها، روش‌ها و کاربردهای مردم‌نگاری شهری، تهران: انتشارات تیسا.
  • ·       قاسمی، پروین (1392)«روابط قومی «تهدید» یا «فرصت» برای انسجام اجتماعی شهرها؟ بررسی مکانیزم‌های مقاومت مردمی در برابر سیاست‌های شهری در محلة اسلام‌آباد کرج»، مجلة انسان‌شناسی، شمارة 19: 85-117.
  • فیتزپتریک، تونی (1381)، نظریة رفاه؛ سیاست اجتماعی چیست؟ ترجمة هرمز همایون‌پور، تهران: انتشارات گام نو.
  • ·       کاظمی‌پور، شهلا و قاسمی اردهائی، علی (1386) «تجربة اقامتی و تمایل به مهاجرت به شهر تهران»، نامة انجمن جمعیت‌شناسی، شمارة 3: 130-148.
  • گنجی، محمدرضا (1377)، «مهاجرت و تحرک اجتماعی (مطالعة موردی شهر آزادشهر 1376-1377)»، فصلنامة علمی-پژوهشی مددکاری اجتماعی، شمارة 9: 41-47.
  • گوتدینر، مارک و باد، لسلی (1390)، مفاهیم اساسی در مطالعات شهری، ترجمة عبدالرضا ادهمی، تهران: انتشارات بهمن برنا.
  • چلبی، مسعود (1390)، «تحلیل تطبیقی فرار مغزها در سطوح خرد و کلان»، تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نشر نی.
  • رجایی‌پور، سعید و همکاران (1387)، «بررسی روش‌های جلوگیری از مهاجرت نیروی انسانی متخصص در مناطق محروم از دیدگاه متخصصان خوزستان»، مجلة پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، شمارة 1: 119-134.
  • زاهدی مازندرانی، محمدجواد؛ حسینی کازرونی، محمدرضا و درویشی، کریم (1366)، «پویش مهاجرت در جهان معاصر»، مجلة اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 13: 52-55.
  • زنجانی، حبیب‌الله (1376)، تحلیل جمعیت‌شناسی، تهران: انتشارات سمت.
  • زنگنه، یعقوب، سمیعی‌پور داوود (1391)، «مهاجرت، تحرک سکونتی و ساخت اجتماعی-فضایی شهر سبزوار»، مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شمارة 12: 101-118.
  • لهسائی‌زاده، عبدالعلی (1368)، نظریات مهاجرت، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
  • دراکاکیس اسمیت، دیوید (1377) شهر جهان‌سومی، ترجمة فیروز جمالی، تهران: نشر توسعه.
  • مجاورحسینی، فرشید و حق ویردی، معصومه (1378)، «مهاجرت، بیکاری و سیاست‌های اشتغال‌زایی دولت»، مجلة برنامه و بودجه، شمارة ‌45: 3-29.
  • مهندسان مشاور مآب (1388) گزارشات طرح تفصیلی منطقة 16 (منتشرنشده).
  • موکرجی، شکر (1390)، مهاجرت و تباهی شهری، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  • وارثی، حمیدرضا و سروری، زهتاب (1385)، «تحلیلی بر ارتباط متقابل توسعه، مهاجرت و شهرنشینی در ایران»، مجلة جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شمارة 6: 179-196.
  • وطن‌پرست، راضیه و ملکی‌پور، سمیه (1393)، «بررسی روندهای مهاجرت و آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر پاکدشت، پیشوا، دماوند، فیروزکوه، ورامین»، فصلنامة دانش انتظامی شرق تهران، سال اول، شمارة 1: 101-139.
    • Reissman, C. K. (1993), Narrative Analaysis; Qulitive Research Methods, Vol 30, London: Sage Publication.
    • Gubrium, Jaber, F. and Holstein, James A. (2008), “Narrative Ethnoghraphy”, from Handbook of Emergent Methods, Edited by Sharlene Nagy Hesse- Biber and Patricial Leavy, Guilford Press.
    • Turner, J. F. C. (1968), “Housing Patterns, Settlement Patterns, and Urban Development in Modernizing Countries”, Journal of American Planning Association, No 34: 354-363.
    • Oishi, Sh. and Shimmack, U. (2010), “Residential Mobility, Well-Being, and Mortality” Journal of Personality and Social Psychology, Vol 98, No 6: 980–994.
    • Coulton, C. and Theodos, B. (2012), “Residential Mobility and Neighborhood Change: Real Neighborhoods Under theMicroscope”, Journal of Policy Evelopment and Research, Vol 14, No 3: 55-90.