مطالعۀ کیفی موانع و چالش‌های مادری زنان شاغل در شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران و محقق مؤسسه مطالعات جمعیتی کشور

2 کارشناس‌ارشد جمعیت‌شناسی از دانشگاه تهران

چکیده

زنان شاغل در فرایند مادری با مسائل و چالش‌های عدیده‌ای مواجهند. آن‌ها با مادرشدن، در معرض نقش‌های چندگانه و فشارهای ناشی از آن‌ها قرار می‌گیرند. در این راستا، هدف از این مقاله فهم ادراک و تجربیات زنان شاغل تحصیل‌کردة دانشگاهی از فرایند مادری و چالش‌های مرتبط با آن است. روش پژوهش، کیفی و مشارکت‌کنندگان 30 زن 20 تا 40 سالة متأهل و شاغل با تحصیلات دانشگاهی در شهر تهران هستند که در زمان مصاحبه یک فرزند داشتند و مادری را تجربه کرده‌اند. داده‌ها با استفاده از فن مصاحبة عمیق گردآوری، و به شیوة تحلیل محتوای متعارف تحلیل شده است. نتایج پژوهش در چهار مقوله شامل پارادوکس سختی و لذت‌بخشی مادری، هویت‌یابی نقشی چندگانه، فشار نقشی مادری و شاغلی و موانع شغلی مادری و فرزندآوری استخراج و بحث شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد زنان شاغل تحصیل‌کرده به‌دلیل داشتن مسئولیت‌های چندگانه اعم از مادری، همسری، شاغلی و در برخی موارد حتی دانشجویی و فراهم‌نبودن حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی لازم، همچنین تجربة مادری به‌مراتب سخت‌تر و مسائل و چالش‌های بیشتری در این زمینه، در مقایسه با سایر زنان با مشکلات بیشتری مواجهند. به‌طورکلی، با وجود همة مشکلات پیش روی زنان شاغل مادری برای آنان اهمیت و ارزش بالایی دارد، اما این نیاز و ارزش با توجه به شرایط شغلی و اجرانشدن سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی از مادران شاغل عمدتاً در یک فرزند خلاصه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Qualitative Study of the Barriers and Challenges of Motherhood among Employed Women in Tehran City

نویسندگان [English]

  • Rasol Sadeghi 1
  • Zahra Shahabi 2
1
2
چکیده [English]

Abstract
Employed women face with a lot of difficulties and challenges in their motherhood process. The employed mothers usually have multiple roles, and they might be under the pressures of all these roles. In this paper, we aim to understand the perceptions and experiences of employed women from the motherhood process and the challenges associated with it. Using the qualitative research and in-depth interviews with 30 highly educated employed and married women, who are between 20 to 40 years old in Tehran city, the data gathered. The collected data has been has been analyzed via a conventional qualitative content analysis approach. The results of research are derived and discussed in four categories including: the difficulty and joyfulness paradox of the motherhood, multiple roles identity of the motherhood, the roles pressures of being both a mother and an employee, and the carrier barriers to the motherhood and childbearing. The findings indicated that employed and educated women experience more difficulties and challenges compared with the other mothers due to having multiple responsibilities as a mother, a wife, an employee and in some cases even as a student. Moreover, these women suffer from lack of necessary social and family supports. In general, despite all the problems that employed women are facing with them, they consider motherhood as an important and valuable concept. However, this value is mainly lead to having only one child due to the job conditions and lack of implementation of policies and support programs for these women.
Keywords: women's employment, Role pressure, motherhood, Childbearing, Family friendly policies, Qualitative study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Women's employment"
  • "Role pressure"
  • "Motherhood"
  • "Family friendly policies"
  • "Qualitative study"
  • ·    ابوت، پاملا و کلر والاس (1376)، درآمدی بر جامعه‌شناسی نگرش‌های فمینیستی، ترجمة مریم خراسانی و حمید احمدی، تهران: نشر دنیای مادر.
  • ·    احمدی فراز، منصوره؛ عابدی، حیدرعلی و آذربرزین، مهرداد (1393)، «تبیین تجارب زنان شاغل پیرامون نقش مادری: یک پژوهش کیفی پدیدارشناسی»، مجلة تحقیقات کیفی در علوم سلامت، شمارة 2: 137-148.
  • اسحاقی، محمد و همکاران (1393)، «چالش‌های فرزندآوری زنان شاغل در یک مطالعة کیفی»، فصلنامة زن در توسعه و سیاست، شمارة 1: 111-134.
  • بابایی‌فرد، اسدالله (1392)، «سنجش تأثیرات اشتغال زنان بر خانواده و روابط اجتماعی (مطالعة موردی شهر آران و بیدگل)»، فصلنامة زن در توسعه و سیاست، شمارة 3: 427-451.
  • تانگ، رزمری (1387)، نقد و نظر درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ترجمة منیژه نجم‌عراقی، تهران، نشر نی.
  • حسینی، حاتم و بگی، بلال (1391)، «استقلال زنان و کنش‌های باروری در میان زنان کرد شهرستان مهاباد»، فصلنامة زن در توسعه و سیاست، شمارة 4: 57-78.
  • دوبووار، سیمون (1380)، جنس دوم، ترجمة قاسم صنعوی، تهران: انتشارات توس.
  • صادقی، رسول (1395)، «تحلیل بسترها و مؤلفه‌های فرهنگی- اجتماعی کاهش باروری در ایران»، فصلنامة راهبرد اجتماعی فرهنگی، شمارة 20: 217-246.
  • ضیایی بیگدلی محمدتقی؛ کلانتری، صمد و علیزاده اقدم، محمدباقر (1385)، «رابطة میزان باروری کل با توسعة اقتصادی و اجتماعی»، فصلنامة رفاه اجتماعی، شمارة 21: 123-140.
  • عباسی‌شوازی، محمدجلال و حسینی، حاتم (1388)، «تغییرات اندیشه‌ای و تأثیر آن بر رفتار و ایده‌آل‌های باروری زنان کرد و ترک»، فصلنامة زن در توسعه و سیاست، شمارة 2: 55-84.
  • عباسیشوازی، محمدجلال و صادقی، رسول (2931)، وضعیت جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی جوانان در ایران، گزارش پژوهشی، پروژة جمعیت و توسعة دانشگاه تهران و صندوق جمعیت ملل متحد.
  • عباسی‌شوازی، محمدجلال و علی‌مندگاری، ملیحه (1389)، «تأثیر ابعاد متفاوت استقلال زنان بر رفتار باروری آن‌ها در ایران»، فصلنامة پژوهش زنان، شمارة 1: 31-51.
  • مقصودی، سوده و بستان، زهرا (1393)، «بررسی مشکلات ناشی از هم‌زمانی نقش‌های خانگی و اجتماعی زنان شاغل شهر کرمان»، فصلنامة مطالعات زنان، شمارة 5: 129-150.

 

  • Abbasi-Shavazi, M.J.., McDonald, P., and Hosseini-Chavoshi, M. (2009). The Fertility Transition in Iran, Springer Press.
  • Anderson, D. J., Melissa, B., and Krause, K. (2002), "The Motherhood Wage Penalty: Which Mothers Pay It and Why?", American Economic Review, No. 92: 354-358.
  • Becker, G. (1960), An Economic Analysis of Fertility, Columbia University Press, the National Bureau of Economic Research.
  • Caldwell. J. C. (1978). "A Theory of Fertility: from High Plateau to Destabilization", Population and Development Review, No. 4: 553-577.
  • Friedman, D., Hechter, M., and Kanasawa, S. (1994), "A Theory of the Value of Children", Demography,No. 31:375- 401.
    • Khosrokhavar, F. and Ghaneirad, M. A. (2010), "Iranian Women's Participation in the Academic World", Iranian Studies, No. 2: 223-238.
  • Korenman, S. and Neumark, D. (1992), "Marriage, Motherhood, and Wages", Journal of Human Resources, No. 2: 233-255.
    • McDonald, P., (1997). "Gender Equity, Social Institutions and the Future of Fertility", Working Papers in Demography 69, Canberra: The Australian National University.
    • Misra, J., Moller, S., and Budig, M. J.. )2007(. "Work-Family Policies and Poverty for Partnered and Single Women in Europe and North America", Gender & Society, No. 21: 27-804.
  • Morgan, P. (2003). "Is Low Fertility a Twenty-First-Century Demographic Crisis?", Demography, No.4: 589–603.
    • Van de Kaa. and Dirk, J. (2002). "The Idea of a Second Demographic Transition in Industrialized Countries", Paper presented at the Sixth Welfare Policy Seminar of the National Institute of population and Social Security, Tokyo, Japan, 29 January.
    • Wood, G., and Newton, J.) 2006(. "Childlessness and Women Managers: Choice, Context, and Discourses", Gender, Work and Organization, No. 13: 58-338.