ضعف‌های برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی سیمای جمهوری اسلامی ایران بر مبنای خوانش مخاطبان جوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة ارتباطات و رسانه، دانشگاه صداوسیما

2 کارشناس‌ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی، دانشگاه سوره

چکیده

در میان انواع برنامه‌های دینی تولیدشده در گروه معارف سیمای جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی با بیشترین فراوانی از جمله برنامه‌های شاخص رسانة ملی محسوب می‌شوند. با این‌حال، نتایج نظرسنجی‌های اخیر چه داخل سازمان صداوسیما و چه در مؤسسه‌های پژوهشی فعال در خارج از صداوسیما نشان می‌دهد این برنامه‌ها منتخب بخش وسیعی از مخاطبان گروه سنی جوانان نیستند. براین‌اساس، در پژوهش حاضر با انتخاب روش تحقیق کیفی از میان دانشجویان سنین 18 تا 28 سال که بینندة این برنامه‌ها بوده‌اند، به روش نمونه‌گیری هدفمند و گلولة برفی 35 نفر انتخاب شد و از طریق مصاحبه‌های عمیق بررسی آسیب‌شناسانة برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی از نگاه آن‌ها صورت گرفت. طبق نتایج این پژوهش، برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی سیما با ضعف‌های جدی مانند نبود مؤلفة جذابیت، اصرار بر ارائة محتوا در قالبی یکنواخت و کلیشه‌ای، عدم انتخاب موضوعات کاربردی برای جوانان و نادیده‌گرفتن انتظارات و علایق نسل جوان در فرایند تهیه و تولید مواجه‌اند. بدیهی است آگاهی از کاستی‌های موجود و سعی بر رفع موانع جذب مخاطبان جوان، به آشنایی بیشتر جوانان با معارف عمیق دینی و درنهایت به‌کارگیری آموزه‌های دین در بطن زندگی فردی و اجتماعی آن‌ها منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Weaknesses of IRIB Religious Talk Shows Based on Young Audiences’ Reading

نویسندگان [English]

  • Siavash Salavatian 1
  • Zahra Tarkashvand 2
1 Assistant professor of Communication and Media Faculty, IRIB University
2 MSc. of Propaganda and Cultural Communications, Sooreh University
چکیده [English]

Although a huge number of programs, especially religious talk shows are produced with aim of actualizing the Islamic lifestyle criteria in people's lives by IRIB, questionnaires worrying records about the youth lack of tendency in watching religious talk shows. Accordingly, this study was conducted to discover the elements leading to the young generation’s unwillingness in choosing religious talk shows as their favorite choice. In order to achieve useful findings, the qualitative method of researching was chosen. Then, in order for gathering practical information, the researchers decided on in-depth interviews with young audiences in order to scrutinize the weak points of religious talk shows. Through the interviewees’ viewpoints of the probable defects of these programs, were clarified and some of their major shortcomings were listed; such as lack of creativity, invention and attraction in all parts of the programs, providing the programs in a monotonous way during several years, and ignoring the youth generation demands and motifs in the production procedure. Concentrating on the results of this research and trying to apply the suggestions, will bring about interest in young audiences to oppose the Islamic theology, and to use them in different aspects of social and individual lives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attraction
  • IRIB
  • Religious Talk Shows
  • Weaknesses
  • Young Audiences
  • ابراهیمی، عباس (1387)، بررسی چگونگی حضور مبلغان دینی (روحانیت) در رسانۀ ملی (تلویزیون جمهوری اسلامی ایران)، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، دانشکدة دین و رسانه، دانشگاه صداوسیما.
  • اسکندری، مجید (1391)، تأثیر رنگ، فرم، بافت در انتقال مفاهیم دینی-قرآنی با بررسی برنامه‌های گفت‌وگومحور شبکۀ قرآن، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، دانشکدة تولید رادیو و تلویزیونی، دانشگاه صداوسیما.
  • خمینی، سیدروح‌الله (1360)، صحیفۀ امام (ج 16)، سخنرانی در جمع مسئولان و کارکنان واحد سیاسی و اخبار صداوسیما.
  • پاسدار، محمد (1387)، تهیه‌کنندگی برای تلویزیون با نگاه سیستمی، تهران: دانشگاه صداوسیما.
  • حسینی آقایی، سیدمحمدتقی و صدیق اورعی، غلامرضا (1394)، آسیب‌شناسی تبلیغ دینی با تأکید بر مخاطبان جوان، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • جعفری، رضا (1387)، بررسی میزان موفقیت برنامه‌های معارفی سیما و علل آن از دیدگاه برنامه‌سازان، مدیران و کارشناسان رسانه، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، دانشکدة دین و رسانه، دانشگاه صداوسیما.
  • عطاردی، الهه (1389)، ویژگی‌های مجری موفق در برنامه‌های سیما، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
  • علیزاده، عبدالرحمن و فتحی‌نیا، محمد (1385)، میزان استفاده از رسانه و طرز فکر مخاطبان، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
  • فتح‌الله بیاتی، محمدرضا (1394)، درآمدی بر جذابیت در رسانۀ دینی، تهران: بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع)
  • قربانی، ابوذر (1393)، ساختارشناسی برنامه‌های گفت‌وگو‌محور مذهبی با مطالعة موردی سه برنامه «این شب‌ها»، «سمت خدا» و «شب آسمانی»، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، دانشکدة دین و رسانه، دانشگاه صداوسیما.
  • قربانی، سمانه (1390)، بررسی خوانش مخاطبان از برنامه‌های گفتگوی مذهبی تلویزیون (مطالعة موردی: دبیرستان‌های دخترانۀ شهرستان قم)، پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد، دانشکدة علوم سیاسی و اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم قم.
  • کرباسیان، قاسم (1395)، مخاطب فعال، بازیابی در 17/02/1395 از پژوهشکدة باقرالعلوم: http://www.pajoohe.com
  • کریمی، بهزاد (1392)، آسیب‌شناسی برنامه‌های گفت‌وگومحور تلویزیون، تهران: ادارة کل آموزش و پژوهش سیما.
  • مفاخر، زهرا (1384)، درآمدی بر مفاهیم و اصطلاحات برنامه‌سازی صداوسیما (چشم‌اندازی بر واژگان تخصصی تلویزیون)، تهران: معاونت تحقیقات و برنامه‌ریزی دفتر تشکیلات و سیستم‌ها.
  • ام هوور، استوارت (1386)، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
  • باشعور لشگری، مریم (1393)، مخاطب‌شناسی، تهران: نشر ساکو.
  • آذری، سیدحسن و منتظر قائم، مهدی (1395)، «ظرفیت‌ها و چالش‌های ژانر گفتگوی تلویزیونی در سازمان صداوسیما»، فصلنامة پژوهش‌های ارتباطی، شمارة 4: 9–30.
  • Abiocca, F. (1988), “Opposing Conceptions of the Audience: The Active and Passive Hemispheres of Mass Communication Theory”, Annals of International Communication Association, No. 11, Vol. 1: PP. 51-80.
  • Bauer, R. (1964), “The Obstinate Audience: The influence Process from the Point of View of Social Communication”, American Psychologist, No. 19, Vol. 5, PP. 319-324.
  • Blumler, J. G. and Katz, E. (1974), “The Uses of Mass Communications: Current Perspectives on Gratifications Research”, Sage Annual Reviews of Communication Research, No. 3, PP. 318-342.
  • Vraga, E. K. et al. (2012), “The Correspondent, the Comic, and the Combatant: The Consequences of Host Style in Political Talk Shows”, Journalism & Mass Communication Quarterly, No. 89, Vol. 1, PP. 5-22.