روابط اجتماعی در جامعۀ شهری: بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر احساس تنهایی (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی، دانشگاه کاشان

چکیده

از جمله مسائل اجتماعی که با ظهور عصر مدرن، گریبان‌گیر جامعۀ انسانی شده و توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است، کاهش ارتباطات اجتماعی، تضعیف نگران‌کنندۀ پیوندها و گسترش پدیدۀ «احساس تنهایی» است؛ پدیده‌ای که از سیالیت پیوندهای اجتماعی در جامعۀ معاصر ناشی می­شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر احساس تنهایی در میان شهروندان تهرانی است. پژوهش پیمایشی است و جامعۀ آماری مورد بررسی، تمامی شهروندان بالای 18 سال کلان‌شهر تهران هستند. از میان آن‌ها، حجم نمونۀ 524 نفری برحسب فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد و داده‌های آماری به­وسیلۀ نرم‌افزار spss16‌ به­صورت توصیفی و تحلیلی بررسی شدند. مطابق یافته‌ها، میانگین شیوع احساس تنهایی (در دامنۀ 0-100) در جامعۀ مورد مطالعه 13/36 است و نیمی از شهروندان کمتر از متوسط، 6/30‌ درصد در حد متوسط و 6/6‌ درصد زیاد و بیشتر از متوسط، در زندگی روزمره احساس تنهایی را تجربه می‌کنند. یافته‌های تحلیلی نیز نشان داد که متغیرهای دینداری، حمایت اجتماعی، سلامت روان و رضایت از زندگی، رابطه‌ای معنادار و منفی، و متغیر انزوای اجتماعی، رابطه‌ای معنادار و مثبت با احساس تنهایی دارد. همچنین متغیر حمایت اجتماعی، بیشترین میزان اثرگذاری مستقیم و خالص را بر احساس تنهایی به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Social and Psychological Factors Affecting Feeling Lonely (Case Study: Tehran Citizens)

نویسندگان [English]

  • Abdolhossein Kalantari 1
  • Seyyed Saeid Hoseynizadeh Arani 2
1 Associate professor of sociology, Faculty of social sciences, University of Tehran
2 PhD student, Social issues study of Kashan University
چکیده [English]

Among the social issues that with the advent of the modern age has overtaken the human society and has attracted the attention of many researchers, is concern about degradation of social communication, the weakening of the ties and the development of the phenomenon of feeling lonely; a‌ phenomenon that caused by the fluidity of social relations in contemporary society. The aim of this study is to evaluate social and psychological factors affecting the loneliness among Tehran citizens. The method used in this study is survey, and the statistical society are all citizens over 18 of Tehran metropolis. A sample of 524 people from them were selected according to Cochran formula and multi-stage cluster sampling were selected for the study and statistical data were evaluated descriptively and analytically by using spss16 software. Findings showed that the average prevalence of feeling lonely (Range 0-100) in the population under study was 36/13, and half of the citizens at moderate downward level, 30/6‌% at moderate level and‌ 6/6% at high and moderate to high level experiences feeling lonely in their Everyday life. Analytical results ‌also showed that variables of religiosity, social support, mental health and life satisfaction have Significant and negative relation and social isolation variable have significant and Positive relation with feeling lonely. Also Social support variables has highest level of direct and pure impact on feeling lonely.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Feeling lonely
  • Life Satisfaction
  • Mental Health
  • Religiosity
  • Social isolation
  • Social support

مراجع

  • آرنت، هانا ‌(1363)، توتالیتاریسم، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر جاویدان.
  • چلبی، مسعود و امیرکافی، مهدی (1383)، «تحلیل چندسطحی انزوای اجتماعی»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 5، شمارۀ 2:‌ 3-31.
  • حسینی‌زاده آرانی، سیدسعید (1393)، تنهایی در شهر: بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس تنهایی (مطالعه موردی: جمعیت بالغ شهر تهران)، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  • خوش‌بین، اعظم؛ روشنی‌نژاد، مهین‌دخت؛ صباغ ملاحسینی، شهلا و حقانی، حمید ‌(1379)، «ارتباط بین احساس تنهایی و حمایت اجتماعی در زوجین نابارور»، فصلنامۀ پرستاری و مامایی ایران، شمارۀ 26: 31-36.
  • داورپناه، فروزنده ‌(‌1372)، «هنجاریابی نسخۀ تجدیدنظرشدۀ مقیاس احساس تنهایی ‌UCLA برای دختران ‌14-18‌ ساله در تهران»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی.
  • راضی، اشرف ‌(1386)، بررسی رابطۀ حمایت اجتماعی و سلامت روان جوانان ‌(مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه تهران)‌، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
  • رضادوست، کریم؛ حسین‌زاده، علی‌حسین و مصطفایی دولت‌آباد، حلیمه (1390)، «بررسی جامعه‌شناختی برخی از عوامل مؤثر بر میزان دینداری (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز)»،‌ فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 10: 1-38.
  • ریاحی، محمداسماعیل؛ علی‌وردی‌نیا، اکبر و پورحسین، سیده­زینب (1389)، «بررسی رابطۀ بین حمایت اجتماعی و سلامت روان»‌، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ 39: 85-121.
  • سراج‌زاده، سیدحسین (1378)، «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت‌های آن بر نظریۀ سکولارشدن»، نمایۀ پژوهش، شمارۀ 9-10: 105-118.
  • سراج‌زاده، سیدحسین (1383)، چالش‌های دین و مدرنیته: بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی، تهران: طرح نو.
  • سراج‌زاده، سیدحسین؛ جواهری، فاطمه و ولایتی خواجه، سمیه (1392)، «دین و سلامت: آزمون اثر دینداری بر سلامت در میان نمونه‌ای از دانشجویان»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 24، شمارۀ پیاپی 49، شمارۀ 1: 55-77.
  • قدسی، علی‌محمد ‌(1382)، بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ بین حمایت اجتماعی و افسردگی، رسالۀ دکتری، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت­مدرس.
  • گیدنز، آنتونی (1376)، جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، چاپ سوم، تهران: نشرنی.
  • معتمدی شلمزاری، عبدالله؛ اژه‌ای، جواد؛ آزادفلاح، پرویز و کیان‌منش، علیرضا (1381)، «بررسی نقش حمایت اجتماعی در رضایتمندی از زندگی، سلامت عمومی، احساس تنهایی در بین سالمندان بالاتر از 60 سال»، مجلۀ روان‌شناسی، دورۀ 6، شمارۀ 2: ‌111-135.
  • محمدی، الهام؛ فکرآزاد، حسین و سجادی، حمیرا (1391)، «گونه‌شناسی شبکۀ اجتماعی و سلامت اجتماعی در سالمندان»‌، فصلنامۀ مددکاران اجتماعی متخصص، شمارۀ 1: 135-158.
  • محمدی مجد، داریوش ‌(1387)، احساس تنهایی و توتالیتاریسم: پژوهشی در جامعه‌شناسی ایران، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
  • موسوی، یعقوب (1381)، «پدیدۀ کاهش هم‌بستگی اجتماعی در کلان‌شهر»، مدرس علوم انسانی، دورۀ 6‌، شمارۀ 4: 95-112.

 

  • Asher, S. R. and Paquette, J. A. (2003), Loneliness and Peer Relations in Childhood, Current Directions in Psychological Science, No. 12: 75−78.
  • Duru, E. ‌(2008), “The Predictive Analysis of Adjustment Difficulties from Loneliness, Social Support, and Social Connectedness. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri”, Educational Sciences: Theory & Practice, No. 8(3): 849–856.
  • Dykstra, P. A. (2009), “Older Adult Loneliness: Myths and Realities”, European Journal of Aging, No. 6: 91–100.
  • Fontaine, R. G., et al. (2009), “Loneliness as a Partial Mediator of the Relation between Low Social Preference in Childhood and Anxious/Depressed Symptoms in Adolescence”, Development and Psychopathology, No. 21: 479–491.
  • Hawkley, L. C., Burleson, M. H., Berntson, G. G. and Cacioppo, J. T. (2003), Loneliness in Everyday Life: Cardiovascular Activity, Psychosocial Context, and Health Behaviors, Journal of Personalityand Social Psychology, 85: 105−120.
  • Holme´n, K. and Furukawa, H. (2002), Loneliness, Health and Social Network among Elderly People: A Follow-up Study, Archives of Gerontology and Geriatrics, No. 35(3): 261–274.
  • Horowitz, L. M., French, R. D. and Anderson, C. A. (1982), The Prototype of a Lonely Person, In L. A. Peplau and D. Perlman (Eds/0), Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research and Therapy(pp. 183−205), New York: Wiley.
  • Jones, W. H., Freeman, J. R. and Goswick, R. A. (1981), The Persistence of Loneliness: Self and Other Determinants,Journal of Personality, No. 49: 27–48.
  • Kupersmidt, J. B., Sigda, K. B., Sedikides, C. and Voegler, M. E. (1999), Social Self-discrepancy Theory and Loneliness during Childhood and Adolescence, In K. J. Rotenberg and S. Hymel (Eds/0), Loneliness in Childhood and Adolescence (pp.‌263−279), Cambridge, England: Cambridge University Press.
  • Larson, R. W. (1999), The Uses of Loneliness in Adolescence. In K. J. Rotenberg and S. Hymel (Eds/0), Loneliness in Childhood and Adolescence (pp.‌244−262).‌ Cambridge, England: Cambridge University Press.
  • Mellor, D., Stokes, M., Firth, L., Hayashi, Y. and Cummins, R. (2008), Need for Belonging, Relationship Satisfaction, Loneliness, and Life Satisfaction, Personality and Individual Differences, No. 45: 213–218.
  • Mijuskovic, B. (1986), Loneliness, Anxiety, Hostility, and Communication, Child Study Journal,‌ No. 16: 227−240.
  • Salimi, A. (2011), Social-Emotional Loneliness and Life Satisfaction, Procedia‌-‌Social and Behavioral Sciences, No. 29: 292‌–‌295.
  • Serajzadeh, S. H. (1998), Muslims, Religiosity and Delinquency: An Examination of Iranian Youth, PhD Disertation, University of Essex.
  • Stephan, E., Faeth, M. and Lamm, H. (1988), Loneliness as Related to Various Personality and Environmental Measures: Research with the German Adaptation of the UCLA Loneliness Scale, Social Behavior and Personality, No. 16: 169−174.
  • Sullivan, H. S. (1953), The Interpersonal Theory of Psychiatry, Norton: New York.
  • Oshagan, H. and Allen, R. L. (1992), Three Loneliness Scales: An Assessment of Other Measurement Properties, Journal of Personality Assessment, No. 59: 380–409.
  • Turner, B. S. (1974). Weber and Islam: A Critical Study, Henley and Boston: Routledge and Kegan Paul.
  • Wang, g., et al. (2011), Loneliness among the rural older people in Anhui, China: prevalence and associated factors. International Journal of Geriatric Psychiatry. 26: 1162–1168.
  • Wenger, G.C., Davies, R., Shahtahmasebi, S. and Scott, A. (1996), Social Isolation and Loneliness in Old Age: Review and Model Refinement,Cambridge Journal: Ageing and Society, No. 16: 333–358.
  • Wirth, L. (1938), Urbanism as a Way of Life, American Journal of Sociology, No. 44: 3–24.
  • Wong, S. S. and Lim, T. (2009), Hope Versus Optimism in Singaporean Adolescents: Contributions to Depression and Life Satisfaction, Personality and Individual Differences, No. 46: 648–652.
  • Wolff, K. H. (1964), (ed.) The Sociology of Georg Simmel, Glencoe: Free Press.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 6، شماره 2
تیر 1396
صفحه 257-283

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار