«تجربۀ تهران»: تصویر تهران در فیلم‌های نسل امروز سینمای ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 دکتری علوم ارتباطات، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

مقالۀ حاضر به مطالعۀ بازنمایی شهر تهران در آثار فیلم‌سازان نسل متأخر سینمای ایران اختصاص یافته است. در این پژوهش، با تأکید بر مفهوم ذهنیت نسلی، بر این پرسش تأمل می‌کنیم که کارگردانان دهه­های هشتاد و نود سینمای ایران چه ذهنیتی دربارۀ تهران دارند و در آثار خود به نمایش گذاشته‌اند. بدین­منظور، فیلم‌های به­نمایش­درآمده از کارگردانان نسل چهارم سینمای ایران که از بستری شهری برخوردارند، انتخاب شده‌اند. شهر در این آثار، با تکیه بر مفهوم امر والا در اندیشۀ نیکولاس میرزوئف و با روش تحلیل محتوای کیفی (تحلیل تماتیک) مطالعه و موشکافی شده است. داده‌های این تحلیل بیانگر آن است که هرچند فیلم‌سازان جوان نگاهی معترض به شهر دارند و آن را عامل فساد و تباهی به تصویر می‌کشند، برخلاف اسلاف خویش که اغلب راه نجات را بازگشت به روستا و درواقع خروج از تهران عنوان می‌کنند، قهرمانان فیلم‌های نسل جدید سینماگران ایرانی، مسائل شهری را به شکلی تازه مفصل‌بندی می­کنند که در تهران می‌ماند و با مصائب آن کنار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

“Experience of Tehran”: Image of Tehran in the Films of Today’s Cinema of Iran

نویسندگان [English]

  • Azam Ravadrad 1
  • Baharak Mahmoudi 2
1 Professor of social communication sciences, University of Tehran
2 PhD of social communication sciences, University of Tehran
چکیده [English]

The main question in this paper, is what kind of imagination of Tehran is created through Iranian films. Is the image of Tehran has been changed over time? This research has been conducted based on the analysis of some impressive films in last two decades. The central argument is although the city has been represented through its acute problems and difficulties and pivotal issues like consequences of immigration to the city, shortage of occupation and dwelling over time, the new generation of Iranian filmmakers react different from the past generation. Content analysis of these movies show that new generation of filmmakers prefer to stay in Tehran and fight with problems rather than emigrating from the city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cinema
  • city
  • Generation
  • iranian cinema
  • Representation
  • Tehran

مراجع

  • اجلالی، پرویز (۱۳۸۳)، دگرگونی اجتماعی و فیلم‌های سینمایی در ایران، جامعه‌شناسی فیلم‌های عامه‌پسند (۱۳09-۱۳57)، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
  • ازکیا، مصطفی؛ میرزایی، حسین و جوانمرد، احسان (۱۳۸۶)، «جامعۀ روستایی در آینۀ سینمای ایران، بررسی فیلم‌های ۱۳۱۱ تا ۱۳۷۵»، مجلۀ مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارۀ ۱۰: 29-50.
  • بالس، کریستوفر (۱۳۸۰)، «ذهنیت نسلی»، ترجمۀ حسین پاینده، فصلنامۀ ارغنون، شمارۀ ۱۹: 1-30.
  • بلزی، کاترین (۱۳۸۹)، فرهنگ و امر واقعی، نظریه‌پردازی نقد فرهنگی، ترجمۀ جلال فرزانه دهکردی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  • پاپلی، علی (۱۳۹۲)، مدرنیته و افول مردانگی، چگونگی و چرایی تغییر الگوی لات و جاهل در سینمای فارسی ۱۳3۷-۱۳5۷، رسالۀ دکتری جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
  • جیرانی، فریدون (1379)، «دهۀ چهل، رؤیای شیرین شکست»، از کتاب: تاریخ تحلیلی صد سال سینمای ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • حبیبی، سیدمحسن؛ فرهمندیان، حمید؛ پورمحمدرضا، نوید و شکوهی‌بیدهندی، صالح (۱۳۹۴)، خاطره شهر؛ بازخوانی سینما توگرافیک شهر ایرانی، دهه‌های ۱۳۴۰-۱۳۵۰، تهران: انتشارات ناهید.
  • حسنی‌نسب، نیما (1385)، «تهران در سینمای ایران»، ماهنامۀ سینمایی فیلم، شانزدهمین کتاب سال سینمای ایران: 78-79
  • حسینی، سیدحسن (۱۳۹۲)، فیلم فارسی، رویکردی برمبنای ساختارگرایی و نگرۀ ژانر در تاریخ سینمای ایران، تهران: نشر ساقی.
  •  ریچاردسون، هاری (1369)، «اسطورۀ کلان‌شهرها: شهرهای پلید»، ترجمۀ کمال اطهاری، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شمارۀ 41-42: 85-92.
  • سهراب‌زاده، مهران (۱۳۸۸)، «مقایسۀ ذهنیت نسلی و بین‌نسلی در نسل‌های دانشگاهی پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، دورۀ دوم، شمارۀ ۸: 263-294.
  • سورلن، پیر (۱۳۷۹)، سینمای کشورهای اروپایی - جوامع اروپایی (۱۹39-۱۹90)، ترجمۀ حمید لاری، تهران: انتشارات سروش.
  • طالبی‌نژاد، احمد (1373)، یک اتفاق ساده، مروری بر جریان موج نو در سینمای ایران، تهران: مؤسسۀ فرهنگی-هنری شیدا.
  • طوسی، جواد (1379)، موج، مرجان، خارا، از کتاب: تاریخ تحلیلی صد سال سینمای ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • مک­کوئل، دنیس (۱۳۸۲)، درآمدی بر نظریۀ ارتباط‌جمعی، ترجمۀ پرویز اجلالی، تهران: مرکز مطالعات رسانه.
  • مک‌وایر، اسکات (۱۳۹۱)، شهر رسانه؛ رسانه، معماری و فضاهای شهری، ترجمۀ علی بختیاری‌زاده، تهران: دفتر مطالعات رسانه.
  • میراحسان، احمد (1385)، «سینما، تهران؛ دو مدرن»، ماهنامۀ سینمایی فیلم، شانزدهمین کتاب سال سینمای ایران: 82-106.
  • هاروی، دیوید (۱۳۹۲)، تجربۀ شهری، ترجمۀ عارف اقوامی، تهران: نشر پژواک.

 

  • Donald, James (1999), Imagining The Modern City, Minneapolis: University of Minnesota Press.
  • Esterberge, Kristin G (2002), Qualitative Methods in Social Reaearch, University of Massachusetts-Lowell: MC Graw Hill, Boston Burr Ridge.
  • Melnyk, George (2014), The Urban Imaginary in Canadian Cinema, Athabasca University: AU Press.
  • Mirzoeff, Nicholas (2001), An Introduction to Visual Culture, Published by Routledge.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 6، شماره 2
تیر 1396
صفحه 169-201

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار