بررسی رابطه تفکر انتقادی و ابعاد اصلی دینداری در بین دانشجویان کارشناسی ارشد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی دانشگاه الزهرا

2 استادیار دانشگاه امام حسین علیه السلام

3 کارشناس ارشد دانشگاه الزهرا

چکیده

اهمیت وافر دین و دینداری برای جوامع بشری، لزوم بررسی‌های علمی درمورد جنبه‌های گوناگون این پدیده و تغییرات آن را روشن می‌سازد. شرایط معرفتی دنیای مدرن و رشد تفکر انتقادی با حضور در دانشگاه از عواملی است که به ایجاد تغییرات در دینداری افراد می‌انجامد. این پژوهش رابطة تفکر انتقادی و ابعاد اصلی دینداری (بعد باور، مناسک و تجربه) دانشجویان را بررسی می‌کند. پژوهش حاضر با استفاده از روش کمی پیمایش و با ابراز پرسشنامه انجام گرفته است. از مجموع دانشگاه‌های دولتی تهران، جامعة آماری را دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه‌های الزهرا، امام صادق و شهید بهشتی تشکیل می‌دهند. تعداد نمونة تحقیق از طریق فرمول کوکران و با روش نمونه‌گیری متناسب با حجم 370 نفر تعیین شد. نتایج نشان می‌دهد بین میزان تفکر انتقادی و ابعاد دینداری (باور، مناسک و تجربه) رابطة معنادار و مثبت وجود دارد. همچنین، از بین خرده‌مقیاس‌های تفکر انتقادی، خرده‌مقیاس ذهن باز با هیچ‌یک از ابعاد رابطة معناداری ندارد. درمورد بعد باور، علاوه‌بر ذهن باز، کنجکاوی نیز رابطة معناداری با این بعد ندارد. از دیگر نتایج این پژوهش بالابودن میزان ابعاد باور و تجربه در بین دانشجویان و پایین‌بودن میزان بعد مناسک در بین آنان است. از نظر میزان تفکر انتقادی نیز 20 درصد از دانشجویان در سطح بالایی از تفکر انتقادی قرار دارند.

. شرایط معرفتی دنیای مدرن و رشد تفکر انتقادی با حضور در دانشگاه از عواملی است که می تواند به ایجاد تغییراتی در دینداری افراد بیانجامد. این مقاله با روش پیمایشی به بررسی رابطه ی تفکر انتقادی و ابعاد اصلی دینداری(بعد باور، مناسک و تجربه) دانشجویان میپردازد. جامعه آماری را دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه های الزهرا، امام صادق و شهید بهشتی؛ از مجموع دانشگاه های دولتی تهران ، تشکیل می دهند. تعداد نمونه ی تحقیق از طریق فرمول کوکران و با روش نمونه گیری متناسب با حجم 370 نفر تعیین شد. نتایج نشان می دهد که بین میزان تفکر انتقادی و ابعاد دینداری؛ باور، مناسک و تجربه، رابطه ی معنادار و مثبت وجود دارد. هم چنین از بین خرده مقیاس های تفکر انتقادی، خرده مقیاس ذهن باز با هیچیک از ابعاد رابطه معناداری ندارد. در مورد بعد باور، علاوه بر ذهن باز، کنجکاوی نیز رابطه معناداری با این بعد ندارد.. از دیگر نتایج این پژوهش بالابودن میزان ابعاد باور و تجربه در بین دانشجویان و پایین بودن میزان بعد مناسک در بین آنان می باشد . از نظر میزان تفکر انتقادی نیز 20 درصد از دانشجویان در سطح بالایی از تفکرانتقادی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The investigate relationship between critical thinking and dimensions of religiosity in master student

نویسنده [English]

  • fatemeh amooabdollahi 3
چکیده [English]

The importance of religion and religiosity for human socity appear the necessity of studying about this phenomenon and it' s changs.Insight condition of modern world and critical thinking growth can lead to chang the religosity.this research that investigate the relationship between students' critical thinking and dimensions of religiosity. This survey study was performed by questionnaire.the number of study Population included the master students in Tehran State University at Alzahra university, Emam SadeGh university and Shahid Beheshti university .kuokran's formula and Probability Proportional to sampling 370 students were selected . The results show There was a positive relationship between critical thinking and religious bilife and ritual and Experience .. Result show that there was a positive relationship between religious dimensions and all subscale other than open-mindness subscales.. other result show that degree of belief and experience dimensions is high and degree of ritual dimension is low.only 20% of student had high level of critical thinking. other result show that degree of belief and experience dimensions is high and degree of ritual dimension is low.only 20% of student had high level of critical thinking.
The investigate relationship between measure critical thinking and dimensions of religiosity in master student in universites of Tehran

کلیدواژه‌ها [English]

  • "critical thinking"
  • "religosity"
  • "sociology of knowleg"
  • "Social Construction of Reality"
  • "cognitive style"
آشتیانی، منوچهر (1381)، جامعه‌شناسی شناخت مقدمات و کلیات، تهران: نشر قطره.
آزاد ارمکی، تقی (1391)، بنیان‌های فکری نظریه جامعه ایرانی، تهران: نشر علم.
آلستون، ویلیام پی (1379)، «تجربه دینی و باور دینی»، ترجمة امیر مازیار، نقد و نظر، شمارة 23 و 24: 146- 161.
برگر، پیتر و برگر، بریجیت (1381)، ذهن بی‌خانمان: نوسازی و آگاهی، ترجمة محمد ساوجی، تهران: نشر نی.
برخورداری، معصومه و جلال‌منش، شمس‌الملوک و محمودی، محمود (1390)، «بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی و دانشگاه آزاد اسلامی شهر یزد»، نشریة دانشکدة پرستاری و مامایی (دانشگاه تهران)، شمارة 69: 18- 25.
جلایی‌پور، حمیدرضا و محمدی، جمال (1387)، نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
جلایی‌مقدم، مسعود (1379)، درآمدی بر جامعه‌شناسی دین و آراء جامعه‌شناسان بزرگ دین، تهران: نشر مرکز.
حاج حسینی، منصوره (1391)، تأثیر روش‌های گفتگومحور (بحث گروهی و بحث سقراطی) بر تفکر انتقادی دانشجویان، رسالة دکتری، دانشگاه الزهرا.
حبیب‌پور، کرم و صفری، رضا (1388)، راهنمای جامع کاربرد SPSSدر تحقیقات پیمایشی، تهران: نشر لویه.
حبیب‌زاده خطبه‌سرا، رامین (1384)، بررسی انواع دینداری در بین دانشجویان، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
ریتزر، جورج و گودمن، داگلاس (1391)، نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن، ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده، تهران: جامعه‌شناسان.
سراج‌زاده، سیدحسین و پویافر، محمدرضا (1388)، «سنجش دینداری با رهیافت بومی»، تحقیقات علوم اجتماعی ایران، شمارة 2: 1- 18.
شجاعی‌زند، علیرضا (1385)، «تجربه دینی ایرانی (ملاحظاتی درباره سنجش دینداری در ایران)»، خردنامه همشهری، شمارة 10: 28- 30.
طالبان، محمدرضا (1388)، «چارچوبی مفهومی برای سنجش دینداری در ایران»، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، شمارة 7: 2- 48.
عباسی، پروین، سپاهی، ویدا، خشای، احمد، ایران‌فر، شیرین و تیماره، مهنوش (1392)، «گرایش به تفکر انتقادی و ارتباط آن با عزت نفس در دانشجویان پزشکی دوره پیش بالینی و بالینی»، آموزش در علوم پزشکی، شمارة 13: 498- 508.
عبدی، عباس و گودرزی، محسن (1382)، تحولات فرهنگی در ایران، تهران: نشر روش.
فتحی‌آذر، اسکندر و همکاران (1392)، «بررسی روند گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه افسری امام علی (ع)»، فصلنامة مدیریت نظامی، شمارة 49: 11- 42.
قریب، میترا و همکاران (1388)، «مهارت‌های تفکر انتقادی و گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان ترم اول و آخر مدیریت خدمات بهداشتی– درمانی»، آموزش در علوم پزشکی، شمارة 9: 125- 135.
کرلینجر، فردان (1377)، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمة حسن پاشایی‌شریفی و حسین نجفی‌زند، ج اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
کریمی نقندر، مریم، رهنما رهسپار، فاطمه، گل افروز، مهدی و محسن پور، محدثه (1389)، «بررسی تفکر انتقادی کارورزان پرستاری دانشگاه علوم پزشیکی سبزوار»، مجلة دانشکدة پرستاری و مامایی رازی کرمان، شمارة 19: 24- 28.
مرشدی، ابوالفضل (1385)، بررسی سطح دینداری و گرایش‌های دینداری دانشجویان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
مظفری، سعیده (1387)، رابطه ویژگی‌های شخصیتی و تفکر انتقادی با باورهای دینی در دانشجویان، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
میرسندسی، محمد (1383)، بررسی انواع دینداری در بین دانشجویان، رسالة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
 میرسندسی، محمد (1386)، «رابطه ایدئولوژی و دین و تأثیر آن بر انواع دینداری با تأکید بر ایران»، متین، شمارة 36: 129- 158.
میرسندسی، محمد  (1390)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی دین و انواع دینداری، تهران: جامعه‌شناسان.
نوشادی، ناصر و خادمی، محسن (1390)، «ارزیابی برنامه درسی رشته مطالعات اجتماعی مراکز تربیت معلم ایران از منظر اندیشه انتقادی»، فصلنامة نوآوری‌های آموزشی، شمارة 37: 107- 134.
نیک پی، امیر (1380)، «نگاهی به تحولات دینی در ایران معاصر»، نامة انجمن جامعه‌شناسی ایران: مجموعه مقالات همایش مسائل اجتماعی ایران (1)، تهران: انجمن جامعه‌شناسی.
Cheyne, J. A. & Pennycook, G. (2013), “Sleep paralysis post-episode distress: Modeling potential effects of episode characteristics,general psychological distress, beliefs, and cognitive style”, Clinical Psychological Science, No 2:  
Evans, J. S. B. T. & Over, D. E (1996), Rationality and reasoning, Hove, UK: Psychology Press.
Facione, P. A. (1995), “The Disposition toward Critical Thinking”, Journal of General Education, No 1:1- 25.
Facione, P. (2009), Critical Thinking: What it is and Why it Counts, Retrieved from http//www. Insightassessment.com
Gervais, W. & Norenzayan, A. (2012), “Analytic Thinking Promotes Religious Disbelief”, Science, No 336: 493- 496.
Gervais, W. M., Willard, A., Norenzayan, A. & Henrich, J. (2011), “The cultural transmission of faith: Why natural intuitions and memory biases are necessary, but insufficient, to explain religious belief”, Religion, No 41: 389-410.
Hergovich, A. & Arendasy, M. (2005), “Critical thinking ability and belief in the paranormal”, Personality and Individual Deference’s, No 38: 1805- 1812.
Kahneman, D. (2003), “A perspective on judgment and choice: Mapping bounded rationality”, American Psychologist, No 58: 697– 720.
Pennycook, G., Cheyne, J. A., Seli, P., Koehler, D. J. & Fugelsang, J. A. (2012), “Analytic cognitive style predicts religious and paranormal belief”, Cognition, No 123: 335– 346.
Riding, R. J. & Smith, E. (1997), “Cognitive style and learning strategies:
Some implications for training design”, International Journal of Training and Development, No: 191– 208.
Razmyar, S. & Reeve, C. (2013), “Individual differences in religiosity as a function of cognitive ability and cognitive style”, Intelligence, No 41: 667–673.
Reins Fmith, W. (1995), “Religious life and critical thought: Do they need each other?” Inquiry: Critical Thinking Across the Disciplines, No 14: 66-73.
Shenhav, A. & Rand, D. G. & Greene, J. D. (2012), “Divine intuition: Cognitive style influences belief in god”, Journal of Experimental Psychology, No 141: 423– 428.
Smith, E. S. (2001), “The relationship between learning style and cognitive style”, Journal of Personality &Individual Differences, No 30: 609- 616.
Stanovich, K. E. & West, R. F. (1998), “Individual differences in rational thought”, Journal of Experimental Psychology: No 127: 161- 188.
Stanovich, K. E. & West, R. F. (2000), “Individual differences in reasoning: Implications for the rationality debate”, The Behavioral and Brain Sciences, No 23: 645– 726.
Stanovich, K. E. (2009), Is it time for a tri-process theory? Distinguishing the reflective and algorithmic mind,
http://www.open.ac.uk/Arts/dualprocess/abstracts/Stanovich_presenation.pdf