مطالعه تطبیقی کنش دگردوستانه شهروندان تهرانی (دو مقطع 1384- 1394)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر وضعیت کنش‌های دگردوستانة شهروندان تهرانی را در دو مقطع به تصویر می‌کشد و روند تغییرات عوامل اثرگذار بر این امر اخلاقی را نشان می‌دهد. به‌منظور تحقق این هدف تلاش شد با اتکا به رویکردهای فلسفی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و زیستی چارچوب مفهومی مناسبی تدوین شود و با استفاده از روش پیمایش در سال‌های 1384 و 1394 به پرسش‌ها و فرضیات پاسخ داده شود. شیوة نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله و حجم نمونه به‌ترتیب 419 و 400 نفر بوده است. نتایج نشان داد در هر دو پیمایش از میان متغیرهای اثرگذار- سرمایة اجتماعی، سرمایة فرهنگی، سرمایة اقتصادی، نگرش دگردوستانه و نوع دینداری- بیشترین تغییرات کنش دگردوستانه را سرمایة اجتماعی تبیین می‌کند. همچنین، در هر دو پیمایش رابطة نگرش دگردوستانه و کنش دگردوستانه معنادار بوده و رابطة نوع دینداری با کنش دگردوستانه در پیمایش سال 1384 معنادار بوده و در پیمایش سال 1394 معنادار نبوده است.



چکیده
مقاله حاضر در صدد است تا وضعیت کنش های دگردوستانه شهروندان تهرانی را طی یک دهه به تصویر بکشد و روند تغییرات عوامل اثرگذار بر این امر اخلاقی را نشان دهد. به منظور تحقق این هدف تلاش شد تا با اتکاء به رویکردهای فلسفی, جامعه شناختی, روان شناختی و زیستی چارچوب مفهومی مناسبی تدوین و با استفاده از روش پیمایش در سال های 1384 و 1394 سوالات و فرضیات پاسخ داده شوند. شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله و حجم نمونه به ترتیب 419 و 400 نفر بوده است. نتایج حاصله نشان دادند که در هر دو پیمایش از میان متغیرهای اثرگذار- سرمایه اجتماعی, سرمایه فرهنگی, سرمایه اقتصادی , نگرش دگردوستانه و نوع دینداری- بیشترین تغییرات کنش دگردوستانه را سرمایه اجتماعی تبیین می کند. همچنین در هر دو پیمایش رابطه نگرش دگردوستانه و کنش دگردوستانه معنادار بوده و رابطه نوع دینداری با کنش دگردوستانه در پیمایش سال 1384 معنادار بوده و در پیمایش سال 1394 معنادار نبوده است.
واژگان کلیدی: کنش دگردوستانه,سرمایه اجتماعی, سرمایه فرهنگی, سرمایه اقتصادی , نگرش دگردوستانه , دینداری.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE TREND STUDY OF ALTRUISM AMONG TEHRAN CITIZENSHIPS

نویسنده [English]

  • Saeedeh Amini
چکیده [English]

روند پژوهی کنش دگردوستانه شهروندان تهرانی *
(1394,1384)
سعیده امینی**

چکیده
مقاله حاضر در صدد است تا وضعیت کنش های دگردوستانه شهروندان تهرانی را طی یک دهه به تصویر بکشد و روند تغییرات عوامل اثرگذار بر این امر اخلاقی را نشان دهد. به منظور تحقق این هدف تلاش شد تا با اتکاء به رویکردهای فلسفی, جامعه شناختی, روان شناختی و زیستی چارچوب مفهومی مناسبی تدوین و با استفاده از روش پیمایش در سال های 1384 و 1394 سوالات و فرضیات پاسخ داده شوند. شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله و حجم نمونه به ترتیب 419 و 400 نفر بوده است. نتایج حاصله نشان دادند که در هر دو پیمایش از میان متغیرهای اثرگذار- سرمایه اجتماعی, سرمایه فرهنگی, سرمایه اقتصادی , نگرش دگردوستانه و نوع دینداری- بیشترین تغییرات کنش دگردوستانه را سرمایه اجتماعی تبیین می کند. همچنین در هر دو پیمایش رابطه نگرش دگردوستانه و کنش دگردوستانه معنادار بوده و رابطه نوع دینداری با کنش دگردوستانه در پیمایش سال 1384 معنادار بوده و در پیمایش سال 1394 معنادار نبوده است.
واژگان کلیدی: کنش دگردوستانه,سرمایه اجتماعی, سرمایه فرهنگی, سرمایه اقتصادی , نگرش دگردوستانه , دینداری.


** استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
• *مقاله حاضر بر گرفته از طرح پژوهشی عوامل موثر بر دگردوستی شهروندان تهرانی است که در سال 1394با حمایت معاونت پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • key words: "altruistic action"
  • "altruistic attitude"
  • "social capital"
  • "cultural capital"
  • "economic capital" ."
برگسون، هانری (1358)، دو سرچشمه اخلاق و دین، ترجمة حسن حبیبی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بوردیو، پیر (1384)، اشکال سرمایه در تاجبخش، کیان سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه.
پاتنام، روبرت (1380)، دمکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمة دلفروز، تهران: روزنامة سلام.
جونز، وت (1370)، خداوندان اندیشه سیاسی، جلد دوم، ترجمة علی رامین، تهران: امیرکبیر.
چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.
چلبی، مسعود (1376)، «تعهد کار»، فصلنامة تحقیقات فرهنگی، ویژه فرهنگ و اخلاق کار، سال دوم، شمارة 5: 151- 179.
حاجیانی، ابراهیم (1393)، جامعهشناسی اخلاق، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
رفیعی، مینو (1382)، «شهرداری تهران، معاونت شهرسازی و معماری»، «بررسی مسائل توسعه شهری شناخت مقدماتی منطقه»، (مبحث پنجم)، مطالعات جمعیتی و اقتصادی- اجتماعی، مهندسین مشاور استان، ویرایش سوم، مردادماه.
روسو، ژان ژاک (1379)، قرارداد اجتماعی (متن و در زمینه متن)، ترجمة مرتضی کلانتریان، تهران: آگاه.
سروش، عبدالکریم و همکاران (1381)، سنت و سکولاریزم، تهران: موسسة فرهنگی صراط.
شارع‌پور، محمود (1379)، نوعدوستی: مکانیسمی برای تقدم مصالح جمعی بر منافع فردی در بررسی علل و عوامل تقدم مصالح جمعی بر منافع فردی (مجموعه مقالات)،تهران: ادارة کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران.

شویره، کریستین و فونتن، اولیویه (1385)، واژگان بوردیو، ترجمة مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.

علیا، مسعود (1388)، کشف دیگری همراه با لویناس، تهران: نشر نی.
فوکویاما، فرانسیس (1385)، پایان نظم: بررسی سرمایه‌ اجتماعی و حفظ آن، ترجمة غلامعباس توسلی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کیویستو، پیتر (1378)، اندیشه‌های بنیادی در جامعهشناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی
کانت، ایمانوئل (1369)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمة حمید عنایت و علی قیصری، تهران: خوارزمی.
کانت، ایمانوئل (1384)، درس‌های فلسفه اخلاق، ترجمة صانعی دره بیدی، تهران: نقش و نگار.
کسل، فیلیپ (1383)، چکیده آثار گیدنز، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: ققنوس.
کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
گودرزی، محسن (1382)، یافته‌های پیمایش در 28 مرکز استان، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، (موج دوم)، تهران: دفتر طرح‌های ملی.
گیدنز، آنتونی (1378)، سیاست، جامعهشناسی، و نظریه اجتماعی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
ماتیوز، اریک (1378)، فلسفه فرانسه در قرن بیستم، ترجمة محسن حکیمی، تهران: ققنوس.
 محسنی، منوچهر (1379)، بررسی آگاهی نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی در تهران، تهران: زهد.
 نمو، فیلیپ (1379)، «گفتگو با ایمانوئل لویناس»،ترجمة مراد فرهادپور، ارغنون، شمارة 16.
 هوشنگی، طیبه (1386)، بررسی رابطه انواع دینداری و ابعاد نظام شخصیت در شهر قم، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
Broom, D. M. (2006), The evolution of morality, Elsevier B. V WWW. Elsevier. Com.
Colby, A. and Damon W. (1992), Some do care: Contemporary lives of moralcommitment, New York: Free Press.
Durkheim, E. (1958), Civic moral and professional ethic, London: Routledg.
Driver, E. D. (2001), “Self – evaluation and Altruistic behavior”, Journal of Social Psychology,: 393- 394.
Parsons, T. (1951), Toward a general theory of action, New‌ York: Harper & Row.
Putnam، R. D. (2000), Bowling alone: The collapse and revival of American community, Simaon and Schuster.
Smith، P. (2001), Cultural theory, Madlen: Blakwell.
Wuthnow، R. (1993), Altruism and sociological theory social service review, The university of Chicago: September.
Tyink, S. D. (2006),Driven altruism: A grounded theory study, PhD dissertation of education fielding, Graduate University.
Huneycut, A. (2013), Altruistic action and relationship satisfaction: Exploring possible benefits of volunteering and Altruism on couple relationships, Dissertation Doctorate of Psychology California School of Professional Psychology Alliant International University.
Nowak, M. and Highfield, R. (2011), Super cooperators: Altruism evolution and why we need each other to succeed,New York NY: Free Press.
Tomasello, M., Dweck, C. S., Silk J. B., Skyrms B. and Spelke, E. S. (2009), Why we cooperate, Cambridge MA: MIT Press.
Warneken, F. & Tomasello, M. (2008),“Extrinsic rewards undermine altruistic tendencies in 20-month-olds”, Developmental Psychology, Vol 44, No 6: 1785- 1788. doi:10.1037/a0013860
Wilson, J. (2000), “Volunteering”, Annual Review Of Sociology, Vol 26, No 1: 215.
Mastain, L. K. (2006), The lived experience of altruism as described by moral exemplars: A descriptive phenomenological study,PhD dissertation of Psychology the Faculty of Saybrook Graduate School and Research Center.
Trivers, R. L. (1974),“Parent-offspring conflict”, Am. Zool, 14: 249– 264. 
Fultz, J., Batson, D. C., Fortenbach, V. A. & McCarthy, P. A. (1986), “Social evaluation and the empathy-altruism hypothesis”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol 50, No 4: 761- 769
Anderson, V. L. (1989), Gender difference in altruism: A psychological study of non-jewish German holocaust rescuers, B. A. , PhD dissertation of Psychology, University of Northern Colorado.
Batson, D. C., O'Quinn Fultz, J., Vanderplas, M. & Isen, A. M. (1983),“Influence of self-reported distress and empathy on egoistic versus altruistic motivation to help”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol 45, No 3: 706- 718
Rushton, J. P. & Sorrentino, R. M. (1981), Altruism and helping behavior: An historical perspective, In Rushton J. P. & Sorrentino. R. M. (Eds.), Altruism and Helping Behavior: Social Personality and Developmental Perspectives, (pp. 3- 16), Hillsdale N. J.: Erlbaum.
Einolf, Justin. Christofer (2006), The Roots of Altruism: A Gender and Life Course Perspective, PhD dissertation of Philosophy, University of Virginia.
Wuthnow, R. (1985), Learning to Care: Elementary Kindness in an Age of Indifference, New York: Oxford University Press.
Eisenberg, N., Reykowski, J, and Staub E. (Eds) (1989), Social and moral values: Individual and societal perspectives, Hillsdale New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Eisenberg, N. and Mussen, P. H. (1989), The Roots of Prosocial Behavior in Children, Cambridge: Cambridge University Press.
Eisenberg, N. and Fabes, R. A. (1998), Prosocial development, In W. Damonand and N. Eisenberg (Eds), Handbook of Child Psychology, Vol. 3, Social Emotional and Personality Development, New York: Wiley.
Lapsley, D. K. (1996), Moral Psychology, Boulder Colorado: West view Press.
Smith, T. W. (2003), Altruism in contemporary America: A report from the national Altruism study, Chicago: National Opinion Research Center.
Nadler, A. (2002),“Inter-Group Helping Relations as Power Relations: Maintaining or Challenging Social Dominance Between Groups Through Helping”, Journal of Social, Vol 58, No 3: 487- 502.
Mustillo, S., Wilson, J. and Lynch, S. M. (2004),“Legacy volunteering: A test of two theories of intergenerational transmission”, Journal of Marriage and Family, 66:  530- 541.
Chinman, M. J. and Wandersman, A. (1999), “The benefits and costs of volunteering in community organizations: Review and practical implications”, Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, Vol 28, No 1: 46- 64.
Monroe, K. R. (1996), The Heart of Altruism: Perceptions of a Common Humanity, Princeton New Jersey: Princeton University Press.
Komter, A. E. (2005), Social Solidarity and the Gift, Cambridge: Cambridge University press.
Blau, P. (1964), Exchange and Power in Social Life, New York: John Wiley and Sons
Park, J. Z. and Smith, C. (2000), “To whom much has been given…’: Religious capital and community voluntarism among churchgoing protestants”, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol 39, No 3: 228- 272.
Becker, P. E. and Dhingra, P. H. (2001),“Religious Involvement And Volunteering: Implications for Civil Society”, Sociology of Religion, Vol 62, No 3: 315- 335.
Wilson, J. and Musick, M. (1997),“Who cares? Towards an Integrated theory of volunteer work”, American Sociological Review, Vol 62, No 5: 694- 713.
Schervish, P. G. and Havens, J. J. (2002), The Boston Area Diary Study and the Moral Citizenship of Care, Chicago: University of Chicago Press.
Wilson, J. and Janowski, T. (1995), “The Contribution of Religion to Volunteer Work”, Sociology of Religion, Vol56, No 2: 137- 153.
Collins, R. and Hickman, N. (1991), “Altruism and Culture as Social Products”, Voluntas 2(2) 1-15.