تحلیل جامعه‌شناختی نقش عوامل ساختاری در شکاف بین نگرش و رفتارهای زیست‌محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

2 استادیار جامعه‌‌شناسی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

امروزه تهدیدهای زیست‌محیطی، از مهم‌ترین مشکلات انسان قرن بیست­ویکم به­شمار می­روند؛ به­طوری­که افکار عمومی معطوف این مسئله شده­اند و در سطح جهانی، حساسیت بسیاری در این زمینه به‌وجود آمده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت میزان تأثیر عوامل ساختاری- اجتماعی بر شکاف بین نگرش و رفتار زیست‌محیطی انجام گرفته است. جامعة آماری شامل شهروندان بالای 15 سال شهر کرمانشاه است. با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، 410 نفر به‌عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. پژوهش، با رویکرد کمی و به­روش پیمایشی انجام شد و داده­های آن، از طریق پرسشنامه گردآوری شدند. مطابق یافته‌ها، علی‌رغم پایین­بودن میانگین متغیرهای واسطه‌ای (الزام هنجاری، امکانات و دانش زیست‌محیطی)، میانگین نگرش و رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان، متوسط روبه­بالاست. آزمون فرضیه­ها نشان می‌دهد این متغیرها بخشی از واریانس شکاف بین نگرش و رفتار زیست‌محیطی را تبیین می­کنند. به­عبارتی، با افزایش سطح متغیرهای فوق، میزان شکاف بین نگرش و رفتار زیست‌محیطی کاهش می‌یابد. همچنین تحلیل رگرسیون نشان می‌دهد متغیرهای مستقل پژوهش 13/0 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می‌کنند. در یک نتیجۀ کلی می‌توان گفت عوامل فوق درواقع، سیاست‌های کاهش این شکاف را تقویت می­کنند و رفتارهای زیست‌محیطی مسئولانه را ترویج می­دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The sociological analysis of role of social –structural factors on the gap between environmental attitude and behavior (case study: Citizens’ Kermanshah city)

نویسندگان [English]

  • Mansoor Haghighatian 1
  • Seyed Ali Hashemianfar 2
  • Darioush Ahmadian 3
1
2
3
چکیده [English]

Today, environmental threats are in center of important questions’ Human conscience twenty-first century. These questions have attracted public opinions quit alarming and they posed Extreme sensitivity to the environment on a global level. This study aimed at understanding the role of social structural factors on the gap between environmental attitudes and behavior carried out. Population involved citizens 15 age and higher that according Cochran formula and using multi-stage cluster sampling selected 410 people as sample. This research is a quantitative research and a survey-based data collection tool was questionnaires. The findings of research show that mean of environmental attitude and behavior were middle to high despite the low average intermediate variables: Normative commitment, facilities and environmental knowledge. The results of testing of hypothesis show that these variables can explain some of variance of gap between environmental attitude and behavior. In other words, with increase of level listed variables decrease the gap between environmental attitude and behavior. Also, results of regression analysis show independent variables explain 0.13 % of variance of dependent variable. In a general result, it can say that these factors can actually strengthen policies to reduce this gap and to promote environmentally responsible behavior. In end of paper, it suggested solutions to better environmental behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environmental attitude
  • Environmental Behavior
  • Environmental knowledge
  • Facilities
  • social norms
  • زندحسامی، حسام و پروینچی، شیما (1393)، «به‌کارگیری نظریۀ رفتار برنامه‌ریزی‌شده در بررسی قصد خرید سبز مصرف کنندگان»، فصلنامۀ مدیریت توسعه و تحول، 18: 23-30.
  • صالحی، صادق و امام قلی، لقمان (1391)، «سرمایۀ فرهنگی و رفتارهای زیست‌محیطی (مطالعۀ موردی: استان کرستان)»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 28: 91-117.
  • صالحی، صادق و پازوکی‌‌نژاد، زهرا (1393)، «تحلیل عوامل اجتماعی مؤثر بر نگرش و عملکرد محیط زیست دانشجویان»، مجلۀ جامعه‌شناسی کاربردی، 2: 77-81.
  • صالحی، صادق و خوش‌فر، غلامرضا (1391)، «بررسی نگرش زنان نسبت به بازیافت زباله‌های خانگی در مازندران»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 15: 210-252.
  • فاضلی، محمد و جعفرصالحی، سحر (1392)، «شکاف نگرش، دانش و رفتار زیست‌محیطی گردشگران»، مطالعات مدیریت گردشگری، 22: 137-161.
  • فرهمند، مهناز و شکوهی‌فرد، کاوه و سیارخلج، حامد (1392)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10: 1-21.
  • کریمی، لیلا (1392)، بررسی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی (مورد مطالعه: مصرف آب)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.
  • محمدیان، محمود و ختانی، امیر (1390)، «رابطۀ میان عوامل روانی، اجتماعی و رفتار مصرف‌کنندۀ سبز»، مدیریت بازرگانی، 7: 144-160.
  • ملکی، امیر و علی‌پور، پروین (1393)، «سنجش عوامل مؤثر محیط‌زیست‌گرایی زنان ایرانی»، زن در توسعه، 4: 576-592.

Arcury, T. A. (1990), “Environmental Attitudeand Environmental Knowledge”, Society forApplied Anthropology, No 49(4): 300-304.

Aydin, N. (2010), “Subjective well-being and sustainable consumption”, The International Journal of Environmental, Cultural, Economic &Social, No 6(5): 1-20.

Barr, S. (2003), “Strategies for Sustainability: Citizens and Responsible Environmental Behaviour”, Area, No 35(3): 227-240.

Bloom,J. W., & Trumbell,D. (2007), “Evaluation of Environmental Attitudes: Analysis and Results of a Scale Applied to University Student”, Journal of University of Zaragoza, No 91(6): 988-1009.

Dunlap, R. E., & Van Liere, K. D. (1978), “The new environmental paradigm: A proposed measuring instrument and preliminary results”, Journal of Environmental Education, No 9: 10-19.

Dunlap,R. E., k. D. Van Liere, A. G. Merting, & R. E. Jones (2000), “Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale”, Journal of Social Issues, No 56(3): 425-42.

Fielding, K.S, McDonald, R & Louis, W. R. (2008), “Theory of planned behavior, identity and intentions to engage in environmental activism”, Environmental Psychology, No 28(4):18-326.

Kollmuss, A. & Agyeman J. (2002), “Minding the gap: why do people act environmentally and what are the barriers to pro- environmental behavior?”, Journal of environmental education research, No 8(3): 240-262.

Stern, P. (2000), “Toward a coherent theory of environmentally significant behavior”, Journal of Social Issue, No 56(3): 407-424.