گونه‌شناسی اکتشافی برداشت از مفهوم زنانگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه مازندران

چکیده

زنانگی مفهومی است که هر دو بعد جنسی و جنسیتی را شامل می­شود و متأثر از فرهنگ قرار دارد. عضویت در گروه قومی نیز به مثابۀ یک عامل فرهنگی بر شکل‌گیری زنانگی مؤثر است. در این پژوهش با استفاده از روش­های کیفی مصاحبه، داستان زندگی، تحلیل محتوا و شناسایی طبقه‌‌های متعارف، شاخص­های زنانگی و گونه‌شناسی آن بین زنان متأهل 22-19 ساله در سه گروه قومی مشخص شد؛ در این پژوهش اقوام آذری و کُردی و مازندرانی و موضوع‌ها و طبقه‌های فکری متعارف شناسایی شده است. براساس نتایج شاخص­های زنانگی مشترک در هر سه گروه قومی تقریباً مشابه و شامل پنج مورد نقش­های مراقبتی، شخصیت احساس‌ـ محور، رقابت درون‌ـ جنسی، نقش­های خانگی و زیبایی ظاهری است. سنخ­های چهارگانۀ زنانگی شناخته‌شده در سه گروه قومی عبارتند از: منفعل، سنتی، مستقل و فعال؛ این سنخ­شناسی برمبنای نگرش نسبت به شاخص­های پنج­گانه صورت گرفته است. سنخ منفعل در گروه قومی کُرد و آذری، سنخ سنتی و مستقل در هر سه گروه قومی کرد و آذری و مازندرانی و سنخ فعال فقط در گروه قومی مازندرانی دیده شده است. در حالی که به نظر می­رسد برداشت از زنانگی در گروه قومی مازندرانی دستخوش بازتعریف از نگرش سنتی شده است، تمایز اساسی در برداشت گروه­های قومی آذری و کرد مشاهده نشد. طبقه‌های متعارف فکری شناسایی‌شده در این پژوهش شامل تفکر «ذات­گرایانه» و «تمایل‌های مادرانه» است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Exploratory Typology of the Concept of Femininity among Kordish, Azarish and Mazandarani Women

نویسندگان [English]

  • Maryam Rafatjah 1
  • Ladan Rahbari 2
1 Professor of Sociology, University of Tehran
2 PhD student in Sociology, university of Mazandaran
چکیده [English]

Femininity includes both sex and gender dimensions and affect from culture. Being a member of an ethnicity is also influential to the in the formation of femininity. In this study we use qualitative method including interview, life story, content analysis and identification of common categories for deriving the component of femininity and its typology amongst the married women of the three ethnic groups namely Kordish, Azarish and Mazandarani at the age 19 to 22 and their common categories of thoughts have been recognized. The findings show that the components of universal femininity are nearly similar and including five cases, take caring roles, emotion based personality, intra sexual competition, housekeeping roles and looking beauty. Four types of femininity have been recognized in the three ethnic groups which include: passive, traditional, independent and active. The typology is made on the basis of attitude towards the penta categories. Passive type exists in kordish and Azarish ethnicities and independent type exists in all of the tree ethnicities and the active type exists just in Mazandarani ethnic group. Although it seems that the concept of femininity undergoing redefinition in Mazandarni etnic groups, but we did not observed any basic difference in the interpretations of Azarish and Kordish women. The common categories of thoughts which we identified in this research have been "essentialist thinking” and "motherly inclinations".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Femininity
  • Typology
  • Essentialism
  • Methnic group
  • motherhood

مراجع

  • احمدی­پور،‌ زهرا؛ حیدری، طهمورث و حیدری،‌ طیبه (1391)، «جهانی شدن و تأثیر آن بر هویت اقوام ایرانی (نمونۀ بررسی‌شده: دانشجویان قوم آذری)»، فصلنامة انجمن جغرافیای ایران، شمارة 34: 103-122.
  • جلائی­پور، حمیدرضا و‌ قنبری، علی (1388)، «بررسی هویت ملی و ارزش­های جهانی‌شدن با تأکید بر ایرانیان عرب­زبان»، پژوهش‌نامة علوم اجتماعی، شمارة 2: 165-188.
  • حسین­زاده،‌ علی­حسین؛ نوح­جاه، صدیقه و شریفی، مهرداد (1389)، «بررسی الگوی باروری سن ازدواج و استفاده از روش­های تنظیم خانواده بین اقوام مختلف شهرستان اهواز در سال 1388»، فصلنامۀ تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شمارة 8: 67-96.
  • خمسه، اکرم (1386)، «بررسی نقش عوامل فرهنگی‌ـ اجتماعی بر طرح‌واره­های نقش جنسیتی در دو گروه قومی از دانشجویان در ایران»،‌ مطالعات روان­شناختی،‌ شمارۀ 2: 129-146.
  • دلفی، کریستین و لئونارد، دیانا (1385)، گوناگونی کارهایی که همسران انجام می­دهند، ترجمۀ فریده همتی، در فمینیسم و دیدگاه­ها، تنظیم از شهلا اعزازی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  • ذکایی، محمدسعید؛ یزدخواستی، بهجت و یعقوبی، علی (1390)، «گونه­شناسی مردپنداری در اقوام استان گیلان»، فصلنامه علوم اجتماعی، شمارة 55: 93-130.
  • رجبلو، علی؛ مسعود سینکی، هاله و اعظم­آزاده، منصوره (1389)، «میزان پذیرش یا نپذیرفتن هویت جنسیتی رسمی از منظر اقوام (با تأکید بر منابع هویت­ساز)»، دانشنامۀ علوم اجتماعی، شماره­ی 4: 1-31.
  • رستگارخالد، امیر (1385)، «اشتغال زنان و ضرورت کنترل فشارهای ناشی از کار خانگی»، دانشور رفتار، شمارة 19: 33-52.
  • رضایی، احمد؛ اینانلو، مینا و فکری، محمد (1389)، «مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی در بین دختران دانشگاه مازندران»، فصلنامة مطالعات راهبردی زنان، شمارة 47: 1-23.
  • سفیری، خدیجه (1388)، روش تحقیق کیفی، تهران: مؤسسة انتشارات پویش.
  • شوشا، هلن (1379)، کاوش در جامعه­شناسی روانی، ترجمۀ مرتضی کتبی، تهران: نشر نی.
  • صادقی، رسول (1382)، پژوهشی در زمینه­های نظری و نتایج تجربی رابطۀ قومیت و باروری، گزارش تحقیق درس باروری دورۀ کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران.
  • طالب، مهدی؛ گودرزی، محسن (1383) «قومیت و جنسیت: مطالعه‌ای در گروه­های قومی سیستان و بلوچستان»، پژوهش زنان، شمارة­ 1: 23-48.
  • عباسی، محمدجلال و ترابی، فاطمه (1385)، «تفاوت­های بین­نسلی ازدواج خویشاوندی در ایران»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، شمارة 4: 119-146.
  • عباسی، محمدجلال و صادقی، رسول (1384)، «قومیت و الگوهای ازدواج در ایران»، پژوهش زنان، شمارة 1: 25-47.
  • ــــــــــــ (1385)، «قومیت و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه­های قومی در ایران»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 29: 29-58.
  • فکوهی، ناصر (1384)، تاریخ اندیشه و نظریه­های انسان­شناسی، تهران: نشر نی
  • قاراخانی، معصومه (1386)، «دختران جوان و ارزش‌های زنانگی (پژوهشی در میان دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران)»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارة­ 9: 73-100.
  • کاظمی­پور، شهلا (1383) «تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن»، پژوهش زنان،  شمارة­ 3: 103-124.
  • کتاک، هانری فیلیپ (1386)، انسان­شناسی: کشف تفاوت­های انسانی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
  • گرت، استفانی (1380)، جامعه­شناسی جنسیت، ترجمۀ کتایون بقایی، تهران: نشر دیگر.
  • محمدپور، احمد (1389)، «زنان، پاساژ و مصرف نشانه­ها»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارة 47: 42-72.
  • محمدپور، احمد و دیگران (1388) «بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوۀ نظریۀ زمینه­ای (مطالعه‌ای در ایلات منگور و گورک)»، فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، شمارة 19: 309-330.
  • والبی، سیلویا (1385)، جنسیت، طبقه و قشربندی: رهیافتی نو، ترجمۀ آویده نهاوندی، در فمینیسم و دیدگاه‌ها، تنظیم از شهلا اعزازی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

 

 

  • Alesina, A.; Giuliano P.; Nunn N. (2010), On the Origins of Gender Roles: Women and the Plough, Harvard University.
  • Alesina, A.; Giuliano P.; Nunn N. (2011), Fertility and the Plough, Cambridge: Working Paper 16718.
  • Bergen, D.J.; Williams, J.E. (1991), “Sex Stereotypes in the United States Revisited: 1972-1988”, Sex Roles, No 24 (7/8): 413-423.
  • Borgata, E.F., Montgomery R.J.V (2000), Encyclopedia of Sociology, New York: Macmillan.
  • DiQuinzio, P. (1999), the Impossibility of Motherhood: Feminism, Individualism and the Problem of Mothering, London: Routledge. 
  • Eagly, A. H. (1987), Sex Differences in Social Behavior: A Social-Role Interpretation, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
  • Gneezy, U., Leonard, K.L., List, J.A. (2007), Gender Differences in Competition: Evidence from a Patriarchal Society, Field Experiments, Yale University.
  • Harris-Perry, M.V. (2011), Sister Citizen: Shame, Stereotypes and Black Women in America, Yale: Yale University Press.
  • Joseph, R. (1985), “Competition between Women”, Journal of Psychology, No 22: 1-11
  • Mead, M. (1935), Sex and Temperament in Three Primitive Societies, New York: Dell.
  • Morey, P.; Yaqin, A. (2011), Framing Muslims: Stereotyping and Representation after 9/11, New York: Harvard University Press.
  • Muller, J., Schwerin, C. (2011), Can Personality Explain what is Underlying Women's Unwillingness to Compete?, Discussion Paper Series, No. 511, University of Heidelberg.
  • Rozaldo, Michelle Zimbalist (1974), Woman Cultural, and Sociaty: A Theoretical Overniw, in: Michelle Zimbalist and Louise Lamphere, Woman, Cultureal, and Sociaty, Standford Universlty Press.
  • Spence, J.T., Helmreich. R.L. (1978), Masculinity and Femininity: TheirPsychological Dimensions, Correlates, and Antecedents, Austin: University of Texas Press.
  • Williams, J.E., Best, D.L. (1982), Measuring sex stereotypes: A Thirty Nation Study, Berkeley, CA: Sage Publications.
  • Witt, C. (1995), “Anti-Essentialism in Feminist Theory”, Philosophical Topics, No 23 (2), pp. 321-344.
  • Wolf, N. (2002), the Beauty Myth: How Images of Beauty Are Used Against Women, Harper Collins: Perennial.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار