طرد اجتماعی مورد مطالعه: طرد عینی و ذهنی سالمندان شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا

2 کارشناس ارشد پژوهشگری، دانشگاه الزهرا

3 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا

چکیده

تغییرات اساسی در ساختار زندگی فردی و اجتماعی در دوران سالمندی و فقدان برنامه‌ریزی برای این مرحله از عمر، سالمندان و جامعه را با وضعیت کمابیش مسئله‌سازی مواجه کرده که نیازمند بررسی و ارزیابی همه‌جانبه است. طرد اجتماعی که در ادبیات نظری و نیز سیاست‌گذاری‌ها، تبدیل به مبحثی به‌روز برای تحلیل مسائل و مشکلات همۀ اقشار اجتماع، در سطوح و ابعاد مختلف شده است، چندیست در زمینۀ پژوهش‌های سالمندی نیز جای خود را به‌خوبی باز نموده است. این پژوهش به بررسی وضعیت شمول حاشیه‌ای شدن سالمندان شهر تهران با عینک طرد اجتماعی پرداخته، و این مفهوم را از پنج وجه بررسی کرده است: طرد از منابع مادی، طرد از خدمات اجتماعی، طرد از روابط اجتماعی، طرد از محله و نیز طرد از انواع فعالیت‌های اجتماعی و در دو سطح عینی و ذهنی تقسیم شده‌است.
براساس بررسی نتایج پیمایش که بر روی 123 سالمند شصت سال و بزرگ‌تر، در مناطق 1، 3، 8، 12، 17 و 18، از میان پنج وجه متفاوت طرد اجتماعی، تجربۀ طرد از انواع فعالیت‌های فرهنگی و احساس طرد از خدمات گوناگون، بیشترین فراگیری را بین سالمندان ساکن تهران داشته است. براساس یافته‌های پژوهش بین وجوه مختلف طرد اجتماعی ارتباط درونی وجود دارد، و طرد از یکی سبب تجربۀ طرد در بقیۀ وجوه می‌شود. درضمن طردی که سالمند به‌طور عینی در زندگی تجربه می‌کند، سبب طرد ذهنی و درنهایت احساس در حاشیه قرارگرفتن سالمند می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

social exclusion case: subjective and objective exclusion Tehranian's elderly

نویسندگان [English]

  • Susan Bastani 1
  • fateme rahnama 2
  • Maryam Ghazinejad 3
1
2
3
چکیده [English]

Abstract
Aging is "the last chapter of the human life" which corresponds to the variation of employment, income and social network. Death of relatives, decline in communication with friends and coworkers due to retirement, poor health and other factors make this period of life extensively dangerous for the elderly people.
Social exclusion of different social groups is one of the main study topics, and the social exclusion of elderly makes no exception and many research have been done on this matter alone.
This research conceptualizes the social exclusion in five different dimensions, categorized as exclusion of financial resources, social services, social relations, neighborhood, and social activities, in both objective and subjective levels.
Using survey method, this research has studied 123 elderly aged 60 and above who were randomly chosen from districts of 1,3,8,12,17 and 18 of Tehran. The results show that among the five different dimensions of social exclusion, experience of exclusion from civil engagement and subjective exclusion of social services exclusion have the highest levels of responses. Findings also indicate that the type of exclusion that an old person experiences in life has significant effect on his/her subjective exclusion and marginalization.
Key Words: Social Exclusion, Elderly, Objective Exclusion, Subjective Exclusion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ageing
  • Social Exclusion
  • objective exclusion
  • subjective exclusion
  • isolation