مواجهه با تعادل کار-زندگی در میان کارمندان مشاغل حساس (مورد مطالعه: کارکنان صنعت تلکام و شرکت ارتباطات سیار ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jisr.2024.380941.1531

چکیده

تعادل کار-زندگی از مفاهیم میان‌رشته‌ای رایج در علوم اجتماعی، علوم روان‌شناختی و علوم مدیریت است. در مشاغل حساس، تعادل مزبور به شکل معنادارتری با تهدید روبه‌رو می‌شوند. صنعت تلکام به‌عنوان حوزه‌ای که میزبان زنجیره‌ای گسترده از فعالیت‌های فنی و شبکه‌ای و در لبۀ فناوری و مرتبط با زندگی روزمرۀ میلیون‌ها نفر است، مستعد تشدید هم‌زمان فشارهای اجتماعی، گروهی، روانی و سازمانی است، مورد مناسبی برای بررسی روند تغییرات این تعادل است.
در این پژوهش با استفاده از روش کیفی و مصاحبۀ عمیق با 18 نفر از کارکنان معاونت فنی و عملیات شبکه، با نگاهی جامعه‌شناسانه به مطالعۀ نحوۀ مواجهۀ این افراد با تعادل کار-زندگی پرداخته شده است.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد سه دسته عامل شامل ویژگی‌های شغلی، فرهنگ سازمانی، و نگرش‌های ذهنی-معنایی شخصی، نحوۀ مواجهۀ کارکنان این سازمان را با تعادل کار-زندگی مشروط می‌کند. ذیل این دسته‌بندی کلی، عوامل جزئی‌تری قابل‌برشماری است، از جمله: استرس دائمی و درگیری مداوم با بحران‌ها و اختلال‌ها، ساعت کاری طولانی، نتیجه‌گرایی در سازمان، رقابت مخرب بین کارکنان، محافظه‌کاری مدیران، علاقه‌مندی به شغل و سازمان.
مطابق نتایج، حتی یک سازمان بزرگ و فناور در ایران هنوز به‌لحاظ فرهنگ سازمانی در سطح نتیجه‌گرایی و بسیار محافظه‌کار باقی مانده است. پاسخ‌های سازمان به وضعیت فقدان تعادل کار-زندگی، نه پاسخ‌هایی از روی دانش سازمانی بلکه صرفاً امکانات تفریحی و رفاهی بوده است؛ بنابراین کارکنان ویژگی‌ها و معنابخشی‌های شخصی خود مثل شوق به خدمت و علاقه به شرکت را به پاسخی به شرایط پرفشار کاری خود تبدیل کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Confronting Work-Life Balance Challenges among Employees in High-Pressure Jobs: A Study of the Telecom Industry and Mobile Communication Company of Iran

نویسندگان [English]

  • Mahdi HamedianRad
  • Nooh Monavvary
Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Work-life balance is a common interdisciplinary concept in the social sciences, psychological sciences, and management sciences. The aforementioned equilibrium is more significantly jeopardized among knowledge workers. The telecom industry, which is at the forefront of technology and is integral to the daily lives of millions of individuals, is susceptible to the simultaneous intensification of social, group, psychological, and organizational pressures. Consequently, it is an appropriate example for investigating the process of change in this balance.
In this research, the sociological perspective was employed to investigate the methods by which 18 technical employees manage their work-life balance through in-depth interviews and qualitative methodology.
The research results indicate that the employees of this organization's approach to work-life balance is influenced by three categories of factors: job characteristics, organizational culture, and personal meaningful attitudes. More specific factors can be identified within these general categories, including: the organization’s result orientation, the organization’s constant stress and conflict with crises and disorders, the long working hours, the destructive competition between employees, the conservatism of managers, and the interest in the job and the organization.
The research findings indicate that despite its size and technological sophistication, Iran’s largest organization maintains a conservative organizational culture and is result-oriented. The organization’s responses to the circumstance of a lack of work-life balance have not been based on organizational knowledge, but rather on recreational and welfare facilities. Therefore, employees have adapted their personal characteristics and meanings, such as their passion for service and interest in the company, as a response to the stressful work conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bureaucracy
  • Knowledge Worker
  • Organizational Culture
  • Job Motivation
  • Job Burnout
آلتمن، موریس (1397). اقتصاد رفتاری. ترجمۀ محسن رنانی. تهران: آوند دانش.
اسدی، آریو و فیاضی، مرجان، و حسنقلی‌پور، طهمورث (1393). عوامل سازمانی مؤثر بر تعادل کار-زندگی کارکنان یک شرکت تولید قطعات خودرو. مدیریت دولتی، 6(2)، 209-226. https://doi.org/10.22059/jipa.2014.50772
بک، اولریش (1395). جامعه‌شناسی کار (دنیای شگفت‌انگیز کار در مدرنیته بازاندیشانه). ترجمۀ سعید صادقی جقه و آیت نباتی حصارلو. تهران: جامعه‌شناسان.
پروین، ستار و علی‌بابایی، یحیی (1392). مطالعۀ جامعه‌شناختی گرایش کارگران مهاجر فصلی به رفتارهای پرخطر در شهر تهران. توسعۀ محلی (روستائی-شهری)، 5(1)، 183-195. https://doi.org/10.22059/jrd.2013.35617
جمعه‌پور، محمود و عیدی‌تراکمه، هدایت (1392). پژوهش کیفی دربارۀ کیفیت زندگی مهاجران فصلی نیروی کار جوان روستایی از شهرستان کلیبر به تهران. توسعۀ محلی (روستائی-شهری)، 5(1)، 111-132. https://doi.org/10.22059/jrd.2013.35614
رابینز، استیون (1385). مبانی رفتار سازمانی. ترجمۀ فرزاد امیدواران. تهران: مؤسسۀ کتاب مهربان نشر.
راس، الک (1400). صنایع آینده؛ چگونه بشر یاد می‌گیرد در کنار روبات‌ها زندگی کند. ترجمۀ محمدرضا حبیبی. تهران: بهزاد.
روش بلاو اسپنله، آن ماری (1372). مفهوم نقش در روان‌شناسی اجتماعی. ترجمۀ ابوالحسن سروقدمقدم. مشهد: آستان قدس رضوی.
ریفکین، جرمی (1394). پایان کار؛ زوال نیروی کار جهانی و طلوع عصر پسابازار. ترجمۀ حسن مرتضوی. تهران: اختران.
زینالی، مریم و نامور، هومن، و نوابخش، مهرداد (1400). پیش‌بینی احساس تنهایی مدیران زن براساس الگوهای ارتباطی زوجین و وابستگی بین‌فردی با نقش میانجی تعادل بین کار-زندگی. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 19(1)، 87-120. https://doi.org/10.22051/jwsps.2021.34594.2366
صبوری، منوچهر (1374). جامعه‌شناسی سازمان‌ها. تهران: شب‌تاب.
عباسی، محرم و ابراهیمی، الهام، و ایرانی، حمیدرضا (1397). تبیین مدل پیشایندها و پسایندهای تعادل کار-زندگی؛ مطالعه‌ای در شرکت ملی گاز ایران. مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی، ۱۰(۳۷)، ۹۳-۱۲۴. http://iieshrm.ir/article-1-609-fa.html
غفاری، غلامرضا، کریمی، علیرضا، و نوذری، حمزه (1391). روند مطالعۀ کیفیت زندگی در ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(3)، 107-134. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.36564
فرخی‌راد، مرضیه (1399). منابع انسانی و مدیریت آن در عصر حاضر. تهران: زرین اندیشمند.
قلی‌پور، آرمین (1387). جامعه‌شناسی سازمان‌ها؛ رویکرد جامعه‌شناختی به سازمان و مدیریت. تهران: سمت.
کارول، آرچی‌بی و بوشولت، آن کی (1398). کسب‌وکار و جامعه؛ اخلاق و مدیریت ذی‌نفعان. ترجمۀ محمدجعفر نظری. تهران: دنیای اقتصاد.
کاظمی، مهدی، محمدی‌مقدم، یوسف، و رجبی‌فرجاد، حاجیه (1401). تأثیر تعادل بین کار-زندگی بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم انتظامی امین. فصلنامۀ پژوهش‌های دانش انتظامی، 24(1)، 191-220. https://doi.org/10.22034/pok.2022.98596
کیاکجوری، سعید (1400). جامعه‌شناسی سازمان‌ها. تهران: دانشگاه پیام نور.
وامقی، مروئه، دژمان، معصومه، رفیعی، حسن، و روشنفکر، پیام (1394). ارزیابی سریع وضعیت کودکان خیابانی در شهر تهران، 1392: علل و خطرهای کار کودکان در خیابان. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 4(1)، 33-57. https://doi.org/10.22059/jisr.2015.55076
Abbasi, M., Ebrahimi, E., & Irani, H. (2018). Explaining the model of Antecedents and Consequences of work-life balance (case study: Iranian Gas National Company). Strategic Studies in the Oil and Energy Industry, 10(37), 93-124. http://iieshrm.ir/article-1-609-fa.html (In Persian)
Abu-Jarad, I. Y., Yusof, N. A., & Nikbin, D. (2010). A review paper on organizational culture and organizational performance. International Journal of Business and Social Science, 1(3). https://ijbssnet.com/journal/index/61
Acciona (2024, May 7). The idea of giving a new meaning to work-life balance. Acciona People. https://people.acciona.com/organizational-culture/new-work-life-balance/
Altman, M. (2018). Behavioral Economics. Translated by: M. Renani. Tehran: Avand Danesh Pub. (In Persian)
Asadi, A., Fayyazi, M., & Hasangholipour Yasory, T. (2014). Organizational Parameters Affecting Work-Life Balance Employees of an Automotive Parts’ Manufacturer. Journal of Public Administration, 6(2), 209-226. https://doi.org/10.22059/jipa.2014.50772 (In Persian)
Beck, U. (2016). The Sociology of Work. Translated by: S. Sadeghi Jaqeh & A. Nabati Hesarloo. Tehran: Sociologists Pub. (In Persian)
Beutell, N. J., & Greenhaus, J. H. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88. https://doi.org/10.2307/258214
Bonifacio, R. (2024, November 22). Work-Life Balance Definition: A complete guide- shiftbase. Shiftbase. https://www.shiftbase.com/glossary/work-life-balance
Cameron, K. S., & Ettington, D. R. (1988). The Conceptual Foundation of Organizational Culture. University of Michigan, School of Business Administration, Division of Research. https://hdl.handle.net/2027.42/35462
Carroll, A. B., & Buchholtz, A. K. (2019). Business and society: Ethics and stakeholder management. Translation by: M. J. Nazari. Tehran: Donyaye Eqtesad Pub. (In Persian)
Farrokhi-Rad, M. (2019). Human resources and its management in the present era. Tehran: Zarrin Andishmand Pub. (In Persian)
Ghafari, G., Karimi, A., & Nozari, H. (2012). Trend study of quality of life in Iran. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 1(3), 107-134. https://doi.org/10.22059/jisr.2013.36564 (In Persian)
Gholipour, A. (2008). Sociology of organizations; a sociological approach to organization and management. Tehran: Samt Pub. (In Persian)
Hallett, T. (2003). Symbolic power and organizational culture. Sociological Theory, 21(2), 128-149. https://doi.org/10.1111/1467-9558.00181
Jomehpour, M., & Eydi Tarakmeh, H. (2013). Qualitative study on quality of life of the seasonal labor migration of rural youth of the Kaleybar to Tehran. Community Development (Rural and Urban), 5(1), 111-132. https://doi.org/10.22059/jrd.2013.35614 (In Persian)
Kazemi, M., Mohammadi Moghadam, Y., & Rajabi Farjad, H. (2022). The Impact of Balance between Work and Life on Faculty Members' Job Satisfaction of Amin Police University. Police Knowledge Journal, 24(1), 217-246. https://doi.org/10.22034/pok.2022.98596 (In Persian)
Kiakjori, S. (1400). Sociology of Organizations. Tehran: Payam Noor University Pub. (In Persian)
Land, C., & Taylor, S. (2010). Surf’s up: Work, life, balance and brand in a new age capitalist organization. Sociology, 44(3), 395-413. https://doi.org/10.1177/0038038510362479
Matuska, K. M. (2010). Workaholism, life balance, and well-being: A comparative analysis. Journal of Occupational Science, 17(2), 104-111. https://doi.org/10.1080/14427591.2010.9686681
Parvin, S., & Alibabaie, Y. (2013). The sociological study of the tendency of seasonal migrant workers to high-risk behavior in Tehran. Community Development (Rural and Urban), 5(1), 183-195. https://doi.org/10.22059/jrd.2013.35617 (In Persian)
Rifkin, J. (2015). The end of work: The decline of the global labor force and the dawn of the post-market era. Translated by: H. Mortazavi. Tehran: Akhtaran Pub. (In Persian)
Robbins, S. (2006). Essentials of organizational behavior. Translated by: F. Omidvaran. Tehran: Mehraban Book Pub. (In Persian)
Rocheblave-Spenlé, A.-M. (1993). The Concept of Role in Social Psychology. Translated by: A. SarvqadMoghaddam. Mashhad: Astan Quds Razavi Pub. (In Persian)
Ross, A. (2021). The Industries of the future. Translated by: M. R. Habibi. Tehran: Behzad Pub. (In Persian)
Roy, G. (2016). Impact of Mobile Communication Technology on the Work Life Balance of Working Women. Journal of Contemporary Management Research, 10(1), 79-101.
Sabouri, M. (1995). Sociology of organizations. Tehran: Shabtab Pub. (In Persian)
Strauss, A. L., & Maines, D. R. (Eds.). (1991). Social organization and social process: Essays in honor of Anselm Strauss. Transaction Publishers.
Thomas, M. (2024, February 20). What does Work-Life balance even mean? Forbes. https://www.forbes.com/sites/maurathomas/2022/07/26/what-does-work-life-balance-even-mean/
Vamaghi, M., Dejman, M., Rafiey, H., & Roshanfekr, P. (2015). Rapid assessment of tehran’s street children situation, 2013: Factors and risks of children’s street working. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 4(1), 33-57. https://doi.org/10.22059/jisr.2015.55076 (In Persian)
Zeinali, M., Namvar, H., & Navabakhsh, M. (2021). Predicting loneliness of female managers based on couples communication patterns and interpersonal dependence with the mediating role of work-life balance. Women’s Studies Sociological and Psychological, 19(1), 87-120. https://doi.org/10.22051/jwsps.2021.34594.2366 (In Persian)