نزاع در ایران (سنخ شناسی، بستر و علل و عوامل غالب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه توسعه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 گروه توسعه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

10.22059/jisr.2024.376824.1505

چکیده

نزاع دسته‌جمعی یکی از پدیده‌های اجتماعی چالش‌برانگیز است که از دیرباز در اجتماعات محلی وجود داشته است. منظور از نزاع دسته‌جمعی درگیری یا دعوایی است که غالباً با انگیزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی میان حداقل سه نفر ایجاد می‌شود. در پرتو این آسیب، کژکارکردی‌های متعددی در سازمان اجتماع رخ می‌دهد. این کژکارکردی‌ها منشأ درگیری‌های ثانویه‌ای می‌شود که تا مدت‌ها به شکل‌های گوناگون ادامه پیدا می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناخت سطوح تحلیلی تحقیقات انجام‌گرفته دربارۀ نزاع‌ها و سنخ‌شناسی آن‌ها به‌لحاظ بستر و عوامل غالب انجام شده است.
پژوهش حاضر با روش فراترکیب و با بررسی 36 پژوهش صورت گرفته است.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد تحقیقاتی که در سطح توصیف صورت گرفته‌اند بیشتر به ارتباط متغیرهای زمینه‌ای با میزان گرایش به نزاع پرداخته‌اند. تحقیقاتی که در سطح تبیین انجام شده‌اند علل اجتماعی، فرهنگی و بوم‌شناختی را در ایجاد نزاع مؤثر دانسته‌اند و بعضی تحقیقات با ارائۀ راهکارهایی مانند عدالت ترمیمی و اعتماد، به دنبال کنترل این پدیده بوده‌اند. علل غالب نزاع‌های دسته‌جمعی در پژوهش‌های مطالعه‌شده بیشتر شامل مؤلفه‌های طایفه‌گرایی، جمع‌گرایی عمودی، چالش‌های محیطی، کمیابی، مسائل حقوق و مالکیت و تجربۀ نزاع بوده است.
نتایج فراترکیب تحقیقات بیانگر آن است که علل و عوامل نزاع دسته‌جمعی در جامعۀ ایران را می‌توان تحت تأثیر شرایط اقلیمی نیز صورت‌بندی کرد. بدین معنا که علل نزاع در اقلیم مرکزی و خشک ایران به‌شدت از عوامل محیطی مانند کمیابی و رقابت بر سر منابع تأثیر می‌پذیرد. هرچه از مرکز به‌سمت غرب و جنوب غرب حرکت کنیم، به‌تبع وجود بافت اجتماعی چندقومیتی، این پدیده بیشتر به علل خویشاوندگرایی و خاص‌گرایی‌های تعمیم‌یافته شکل گرفته است. همچنین در شرق و جنوب شرق، نزاع‌ها بیشتر تحت تأثیر تجربۀ نزاع، محرومیت‌ها و ناامنی‌های اجتماعی-سیاسی رخ می‌دهد. در نواحی شمالی نیز بیشتر به علل نابرابری و احساس محرومیت نسبی رخ داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conflict in Iran (Typology, Background, Causes and Dominant Factors)

نویسندگان [English]

  • mohammadreza sheikhtaheri 1
  • Seyed Ahmad Firouzabadi 2
1 Social Development Department, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
2 Associate Professor, Social Development Department, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Collective conflict in local communities is always an issue that has been the focus of social researchers in our country in recent years. This occurrence poses a threat to the peace, security, and quality of life of the populace, particularly in traditional and tribal communities, where it induces tendencies toward dominance and anxiety. In recent years, it has been increasing in our country and for this reason, many researchers have investigated this phenomenon, the current research was conducted to understand the background, causes, and main factors of conflict formation in Iran.
This investigation implemented the meta-synthesis methodology. The demographic of our study 34 articles were chosen in accordance with the criteria, and they were published in scientific journals and theses. We conducted an analysis of the findings of this investigation and identified 10 categories. In order to ensure the quality of our categories, we obtained the approval of an expert and calculated Cohen’s Kappa coefficient.
The findings of the research indicate that the studies conducted at the level of description have primarily concentrated on the relationship between background variables and the degree of tendency to conflict. The research conducted at the level of explanation has identified social, cultural, and ecological causes as effective in generating conflict. Some research has attempted to address this phenomenon by proposing solutions such as restorative justice and trust. In the most extensively researched studies, the primary causes of collective conflicts are scarcity, environmental challenges, vertical collectivism, tribalism, and rights and property issues.
Its analysis and meta-synthesis demonstrate that the primary causes and factors of collective conflicts in Iranian society have been centered on the three primary axes of tribalism and vertical collectivism, as well as the challenges of rights and property and environmental resources. The conflicts that transpired in the central and arid regions of Iran were primarily precipitated by environmental and resource constraints, while those that transpired in the west and southwest were primarily influenced by tribalism and its repercussions. In the east and south-east, conflicts have been primarily influenced by the experience of conflict, deprivation, and socio-political insecurity. In the northern areas, there have been more causes of inequality and a sense of relative deprivation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • Environmental Challenges
  • Iran
  • Meta-synthesis
  • Tribalism
  • Typology
اسکیدمور، ویلیام (1372). تفکر نظری در جامعه‌شناسی. ترجمۀ علی‌محمد حاضری و همکاران. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
احمدی، یعقوب، و ادهمی، جمال (1397). مطالعۀ جامعه‌شناختی نزاع‌های خیابانی (بررسی افراد درگیر نزاع در شهر سنندج). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 12(3)، 5-30. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20083653.1397.12.0.7.9
احمدی اوندی، ذوالفقار (1394). مطالعۀ کیفی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر شکل‌گیری نزاع‌های دسته‌جمعی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
افشانی، علیرضا، و کریمی منجرمویی، یزدان (1397). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به نزاع دسته‌جمعی در شهر لردگان. نشریۀ انتظام اجتماعی، 10(1)، 49-70.
افشانی، علیرضا، و نوایی، سعید (1394). بررسی پدیدۀ نزاع در یزد. پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 1(9)، 79-94.
امیدی، مژگان (1396). مطالعۀ جامعه‌شناختی پدیدۀ نزاع در شهرستان کوهدشت با روش زمینه‌ای. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی.
محموداوغلی، رضا، و اصغری نیاری، یعسوب (1395). عوامل مؤثر بر خشونت سیاسی زاهدان. فصلنامۀ پژوهش راهبردی سیاست، 21(51)، 73-96. https://doi.org/10.22054/qpss.2017.1158.1023
بیرو، آلن (1375). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمۀ باقر ساروخانی. تهران: کیهان.
مک‌نیل، پاتریک (1376). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: آگه.
شومیکر، پاملا جی.، تنکارد، جیمز ویلیام، و لاسورا، دومینک ال. (1387). نظریه‌سازی در علوم اجتماعی. ترجمۀ محمد عبداللهی. تهران: جامعه‌شناسان.
ساعی، علی (1387). روش تحقیق در علوم اجتماعی با رهیافت عقلانیت انتقادی. تهران: سمت.
پروانه، سجاد (1399). مطالعۀ جامعه‌شناختی پدیدۀ نزاع در شهرستان گیلانغرب با روش زمینه‌ای. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آیت‌الله بروجردی.
پنجستونی، بهرام (1395). بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و نزاع و درگیری‌های فردی در بین جوانان شهر ایلام. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور تهران.
تامرادی، حسین (1397). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر نزاع دسته‌جمعی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز.
تریاندیس، هری چارا لامبوس (1388). فرهنگ و رفتار اجتماعی. ترجمۀ نصرت فتی. تهران: رسانش.
جعفری‌مقدم، حسن (1402). بررسی عوامل اجتماعی نزاع فردی در شهر بیرجند. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان.
چمتوئی، علی (1402). اتیولوژی اجتماعی-فضایی نزاع و درگیری در رشت. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه گیلان.
چیتامبار، جان‌بندیک سیوپراکاش (1385). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی روستایی (ب‍ا تأک‍ی‍د ب‍ر ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌ روس‍ت‍ای‍ی‌). ترجمۀ احمد حجاران و مصطفی ازکیا. تهران: نشرنی.
حیدری، علی (1400). مطالعۀ جامعه‌شناختی ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی گرایش و اقدام به خشونت و نزاع در شهرستان‌های لک‌نشین لرستان. رسالۀ دکتری. دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه خوارزمی.
حسین‌زاده، علی‌حسین، نواح، عبدالرضا، و عنبری، علی (1390). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر میزان گرایش به نزاع جمعی شهر اهواز. نشریۀ دانش انتظامی، 13(2)، 191-225.
درویشی، زهرا (1394). مطالعۀ ریشه‌ها و پیامدهای وقوع نزاع دسته‌جمعی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
ساروخانی، باقر (1392). درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی. تهران: دانشگاه تهران.
سقزچی، مصطفی (1395). بررسی گرایش به نزاع فردی و جمعی و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (شهروندان بالای 15 سال شهر اردبیل). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی. دانشگاه تبریز.

شریعت‌پناهی، مجید، و دانایی، علی (1395). مکان‌یابی نزاع‌های دسته‌جمعی در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از GIS. پژوهشنامۀ جغرافیای انتظامی، 4(16)، 29-48. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23833580.1395.1395.16.2.2

صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1385). آسیب‌شناسی اجتماعی. تهران: سمت.
صالحی، رضا (1386). شناخت چالش‌ها و بحران‌های قومی. تهران: پژوهشکدۀ تحقیقات استراتژیک.
طالب، مهدی، و درویشی، زهرا (1398). ریشه‌یابی نزاع‌های دسته‌جمعی بین چند نسل (مورد مطالعه: جامعه روستایی امام‌زاده عبدالله از توابع شهرستان هندیجان- استان خوزستان). دوفصلنامۀ توسعۀ محلی، 11(2)، 293-312. https://doi.org/10.22059/jrd.2000.76738
عشایری، طاها (1391). مطالعۀ جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری نزاع‌های دسته‌جمعی روستایی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
عشایری، طاها، و هاشمی، حمید (1398). تبیین شکل‌گیری نزاع و درگیری دسته‌جمعی در اردبیل. نشریۀ علمی انتظام اجتماعی، 11(4)، 47-68.
عشایری، طاها، و عباسی، الهام (1396). تعیین عوامل مؤثر در شکل‌گیری نزاع دسته‌جمعی در فضای شهری (مشکین‌شهر). پژوهشنامۀ جغرافیای انتظامی، 5(19)، 29-60.
عشایری، طاها، و جهان‌پرور، طاهره (1402). مطالعۀ جامعه‌شناختی اثر طایفه‌گرایی بر نزاع جمعی، فراتحلیل پژوهش‌ها. دوفصلنامۀ توسعۀ محلی، 15(21)، 197-216. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.352188.668778
قاسم‌زاده، شهریار (1400). بررسی علل وقوع نزاع‌های دسته‌جمعی و مسئولیت‌های کیفری ناشی از آن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.
رضازاده، اکبر، کرم‌زاده، اسماعیل، و بختیاری، تقی (1400). شناسایی پیامدهای امنیتی و انتظامی نزاع دسته‌جمعی در شهرستان میاندوآب. فصلنامۀ پژوهش‌های دانش انتظامی، 23(3)، 116-137. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359252.1400.23.3.5.3
کرمی، محمد (1396). بررسی تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر وقوع نزاع دسته‌جمعی (شهر دهدشت). فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی، 3(3)، 177-188.
کوزر، لوئیس ای.، و روزنبرگ، برنارد (1398). نظریه‌های بنیادین جامعه‌شناسی. ترجمۀ فرهنگ ارشاد. تهران: نشرنی.
کیانی، مژده، و ژاله، میثم (1401). عوامل اجتماعی-خانوادگی نزاع فردی و دسته‌جمعی شهرستان خمینی‌شهر اصفهان. مجلۀ پژوهش‌های انتظامیاجتماعی زنان و خانواده، 10(2)، 599-622. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224274.1401.10.2.9.0
گلمرادی، روح‌الله (1393). بررسی جامعه‌شناختی گرایش به نزاع جمعی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
حیدری، محمد، اسلام‌پناه، نورعلی، و لشکری، علمدار (1386). عوامل مرتبط با مدیریت انتظامی نزاع‌های دسته‌جمعی در شهرستان کهگیلویه. نشریۀ پژوهش‌های مدیریت انتظامی، 2(4)، 489-500.
لک، عظیم (1397). مطالعۀ کنش‌های واگرای قومی در روستاهای همجوار الیگودرز و تأثیر آن بر توسعۀ اجتماع محلی. رسالۀ دکتری. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
مسعودی، عباس، فتح‌اللهی، سیامک، و میرزایی، محمد (1393). تأثیر حاشیه‌نشینی بر نزاع، شهرستان قم. فصلنامۀ انتظام اجتماعی، 8(1)، 57-85.
مغانی رحیمی، بهنام (1394). بررسی عوامل مؤثر بر جرم نزاع در شهرستان‌های کرمان درسال 1393. پژوهشهای دانش انتظامی، 17(3)، 143-164.
موسوی، حمید (1394). بررسی رابطۀ برخی از عوامل مؤثر برگرایش به نزاع‌های دسته‌جمعی در شهر دزفول. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. پردیس دانشگاهی دانشگاه شهید چمران اهواز.
محموداوغلی، رضا، و اصغری، یعسوب (1395). عوامل مؤثر بر خشونت سیاسی در زاهدان. فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی سیاست، 21(5)، 73-96.
می‌یر، پیتر (1368). جامعه‌شناسی جنگ و ارتش. ترجمۀ علیرضا ازغندی و محمدصادق مهدوی. تهران: قومس.
مصطفائی، فاطمه، و مهدوی، قادر (1395). مقایسۀ سبک‌های حل مسئله و ویژگی‌های شخصیتی نزاع گران دسته‌جمعی مراجعه‌کننده به مراجع انتظامی با افراد عادی. فصلنامۀ پژوهش‌های دانش انتظامی، 18(2)، 113-127.
میرفردی، اصغر، و صادق نیا، آسیه (1391). گونه‌شناسی نزاع‌های دسته‌جمعی در شهرستان بویراحمد. نشریۀ انتظام اجتماعی، 4(2)، 41-73.
محقر، علی، جعفرنژاد، احمد، مدرس یزدی، محمد، و صادقی‌مقدم، محمدرضا (1392). ارائۀ الگوی جامع هماهنگی اطلاعاتی شبکۀ تأمین خودروسازی با استفاده از روش فراترکیب. فصلنامۀ مدیریت فناوری اطلاعات، 5(4)، 161-194. https://doi.org/10.22059/jitm.2013.36059
نمکی، آزاد؛ فاضلی، محمد، و احمدی، یعقوب (1402). تضادهای قومی: تدوین یک شاخص جامع فرهنگی. فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 13(1)، 17-33. https://doi.org/10.22059/jisr.2024.369594.1468
وبر، ماکس (1388). مفاهیم اساسی جامعه شناسی. ترجمۀ احمد صدارتی. تهران: مرکز.
یاوری‌فر، مژده (1400). ارائۀ الگوی اثربخش تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی با روش فراترکیب. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ مدیریت دانشگاه امام رضا.
 

Afshani, A., & Karimi Monjarmoei, Y. (2018). Investigating the social factors affecting the tendency to collective quarrel in Lordegan City. Journal of Social Order, 10(1), 49-70. (In Persian)

Afshani, A., & Navaei, Saeed. (2015). Investigating the conflict phenomenon in Yazd. Strategic studies of security and social order, 1(9). 79-94. (In Persian)
Ahmadi Ondi, Z. (2015). Qualitative study of social and cultural factors affecting the formation of mass conflicts. Master's thesis. Faculty of Social Sciences, University of Tehran. (In Persian)

Ashayeri, T., & Hashemi, H. (2019). Explaining the Formation of Collective Strife and Conflict in Ardabil Province. Journal of Social Order, 11(4), 47-68. (In Persian)

Ashayeri, T., & Jahanparvar, T. (2023). Sociogical Study Of effect Of tribalism On communal Strife: Meta analysis of researchec. Journal of Community of development, 15(1). https://doi.org/10.22059/jrd.2023.352188.668778 (In Persian)

Ashayeri, T. (2012). A sociological study the factors influencing the forming of rural collective conflicts (clashes) and its consequences (Case study: Village Prykhan, Meshkinshahr city, Ardebil province). Master’s thesis. Faculty of Social Science. University of Tehran. (In Persian)

Ashayeri, T., & Abbasi, E. (2017). Factors contributing to street fights in urban spaces (A case study of Meshkinshahr city). The Journal of Disciplinary Geography, 5(19), 46-76. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.352188.668778 (In Persian)

Azam, M., & Hunjra, A. (2023). Role of ethnic conflicts, regularization and natural resource abundance in sustainable development. Resources Policy, 85(PartB). https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.103936

Birou, A. (1996). Social Science Culture. Translated by: B. Sarukhani. Tehran: Keyhan. (In Persian)
Chamtoyi, A. (2022). Socio-spatial etiology of conflict in Rasht. Master’s thesis. Faculty of Literature and Human Sciences, Gilan University. (In Persian)
Cigdem, S. (2011). Scarcity-induced domestic conflict: examining the interactive effects of environmental scarcity and ethnic population pressure. Civil War Journal, 13(2), 122-140. http://dx.doi.org/10.1080/13698249.2011.576141
Colletta, N. J., & Cullen, M. L. (2000). Violent conflict and the transformation of social capital: Lessons from Cambodia, Rwanda, Guatemala, and Somalia (Vol. 795). World Bank Publications.
Chitambar, J. (2006). Introductory rural sociology; a synopsis of concepts and principles. Translated by: A. Hajjarian & M. Azkia. Tehran: Ney. (In Persian)
Feldman, J. M. (1984). Meta-Analysis: Cumulating Research Findings Across Studies. Academy of Management. The Academy of Management Review (pre-1986)9(000001), 165. https://doi.org/10.5465/amr.1984.4278138
Golmoradi, R. (2014). Sociological study of attitude into collective conflict. Master’s thesis. Faculty of Humanities. Tarbiat Modares University. (In Persian)
Granovetter, M. S. (1973). The strength of weak ties. American Journal of Sociology78(6), 1360-1380. https://doi.org/10.1086/225469
Ghasemzadeh, Sh. (2021).Investigating the causes of collective conflicts and the resulting criminal responsibilities. Master’s thesis. Faculty of Humanities,Islamic Azad University, Ardabil. (In Persian)
Heydari, A. (2021). Sociological study of the cultural and social roots of violence and conflict in Lak cities of Lorestan. PhD thesis. Faculty of Humanities,Kharazmi University. (In Persian)
Hosseinzadeh, A., & Nawah, A. (2011). Sociological investigation of factors affecting the tendency to group conflict(a case study of Ahvaz city). Journal of Research Police Science, 13(2), 191-225. (In Persian)
Heydari, M., & Islam Panah, N. A., & Lashkari, A. (2007). Factors related to the police management of armed mass conflicts in the city of Kohkiloyeh. The Scientific Journal of Police Management Studies Quarterly, 2(4), 489-500. (In Persian)
Jafari Moghaddam, H. (2023). Investigating the social factors of individual conflict in Birjand city. Master’s thesis. Faculty of Education and Psychology, University of Sistan and Baluchestan. (In Persian)
Kiaani, M., & Jaleh, M. (2021). Social-family factors of individual and collective conflict in Khomeinishahr, Isfahan City. Journal of Policing and Social Studies of Women and Family, 10(2), 599-622. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224274.1401.10.2.9.0 (In Persian)
Karami, M. (2017). Investigating the impact of cultural, social, and economic factors on the occurrence of mass conflict (Dehdasht). Social Science Studies Quarterly, 3(3), 177-188. (In Persian)
Coser, L. A., & Rosenberg, B. (2018). Sociological theory: A book of reading. Translated by: F. Ershad. Tehran: Ney. (In Persian)
Lak, A. (2018). Divergent Actions in the neighboring village of Aligoodarz And their impact on local community development. PhD thesis. Faculty of Social Science, University of Tehran. (In Persian)
Mahmoud Oghli, R., & Asghari, Y. (2017). Examine the effective factor on political violent. Political Strategic Studies, 21(5), 73-96. https://doi.org/10.22054/qpss.2017.1158.1023 (In Persian)
Masoudi, A., Fathollahi, S., & Mirzaei, M. (2014). The effect on crime marginalization conflict. Journal of Social Order Quarterly, 6(3), 57-86. (In Persian)
Mughani Rahimi, B. (2015). Investigating factors affecting the crime of fighting in the cities of Kerman province in 2014. The Journal of Research in Police Science, 17(3), 143-164. (In Persian)
Meyer, P. (1989). Kriegs und militar soziologie. Translated by: A. R. Azghandi & M. S. Mahdavi. Tehran: Ghomess. (In Persian)
Mousavi, H. (2015). Investigating the relationship of some factors affecting the tendency to group fights in Dezful city. Master’s thesis. University campus of Chamran University. (In Persian)

Mostafaie, F., & Mahdavi, G. (2016). Comparing the problem-solving styles and personality characteristics (Grey-Wilson) of group quarrelers referred to law enforcement agencies with ordinary people. Journal of Research in Police Science, 18(2), 113-127. (In Persian)

Montalvo, J., & Reynal-Querol, M. (2005). Ethnic polarization, potential conflict, and civil wars. American Economic Review, 95(3), 796-816. http://dx.doi.org/10.1257/0002828054201468
MirFardi, A., & Sadeghnia, A. (2012). Typology of mass conflicts in Boyer Ahmed city. Journal of Social Order Quarterly, 4(2), 41-73. (In Persian)
Mohaghar, A., Jafaranejad, A., Modares Yazdi, M., & Sadeghi Moghadam, M. R. (2013). Presenting a comprehensive model of information coordination of automotive supply network using the metacombination method. Journal of Information Technology Management, 5(4), 161-194. https://doi.org/10.22059/jitm.2013.36059 (In Persian)
Mcneeill, P. (1997). Research Methods. Translated by: M. Salasi. Tehran: Agah. (In Persian)
Namaki, A., Fazeli, M., Ahmadi, Y. (2024). Ethnic Conflict: Developing a omprehensive culture index. Quarterly of Social Science and Research In Iran, 13(1), 17-33. https://doi.org/10.22059/jisr.2024.369594.1468 (In Persian)
Omidi, M. (2017). Sociological study of the phenomenon of conflict in Kuhdasht city with the method of theoretical theory. Master’s thesis. Faculty of Literature and Humanities. University of Kharazmi. (In Persian)
Ofuoku, A., & Isife, B. (2009). Causes, effects, and resolution of farmers nomadic cattle herders conflict in Delta state. International Journal of Sociology and Anthropology, 1(2), 047-054. http://dx.doi.org/10.13140/2.1.4114.4968
Shoemaker, P. J., Lasorsa, D. L., & Tankard, J. W. (2008). How to build social science theories. Translated by: M. Abdullahi. Tehran: Sociologists. (In Persian)
Parvaneh, S. (2020). Sociological study of the conflict phenomenon in Gilangharb city with grounded theory method. Master’s thesis. Faculty of Humanities. University of Ayatollah Boroujerdi. (In Persian)
Panjsotouni, B. (2016).Investigating the relationship between social capital and personal conflicts among the youth of Ilam. Master’s thesis. Faculty of Social Science. Payame Noor University. (In Persian)
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon Schuster.
Rezazadeh, A., Kazamzadeh, E., & Bakhtiari, T. (2021). Identifying the security and law enforcement consequences of the mass conflict in Miandoab City. The Journal of Research in Police Science, 23(3), 116-137. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359252.1400.23.3.5.3 (In Persian)
Saqezchi, M. (2015). Investigating the tendency to individual and collective conflict and social factors related to it (Citizens over 15 years of age in Ardabil). Master’s thesis. Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz. (In Persian)
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company.
Saei, A. (2008). Social science research method. Tehran: Samt. (In Persian)
Sarukhani, B. (2013). Encyclopedia of social sciences. Tehran: Keyhan. (In Persian)

Shariatpanahi, M., & Danaee, A. (2017). Location of the mass struggles in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad using GIS. Journal of Disciplinary Geography, 4(16), 29-48. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23833580.1395.1395.16.2.2 (In Persian)

Sedigh Sarvestani, R. (2006). Social pathology. Tehran: Samt. (In Persian)
Salehi, R. (2007). Recognizing ethnic challenges and crises. Tehran: Strategic Research Institute. (In Persian)
Skidmore, W. (1993). Theoretical thinking in Sociology. Translated by: M. A. Hazeri et al. Qom: Islamic Science and Culture Research Institute. (In Persian)
Tamoradi, H. (2019).The sociological study of the factors affecting the mass struggle. Master’s thesis. Faculty of Economics and Social Science. Chamran University. (In Persian)
Taleb, M., & Darvishi, Z. (2019). The rooting of mass conflicts between generations (Case study: Rural community of Emamzadeh Abdullah, Hendijan, Khouzestan Province). Journal of Community Development, 11(2), 293-312. https://doi.org/10.22059/jrd.2000.76738 (In Persian)
Triandis, H. C. L. (2009). Culture And Social Behavior. Translate by: N. Fata. Tehran: Rasanesh. (In Persian)

Ahmadi, Y., & Adhami, J. (2019). The sociological study of street quarrel in Sanandaj City. Journal of Iranian Social Studies, 12(3), 5-30. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20083653.1397.12.0.7.9 (In Persian)

Weber, M. (2009). Basic Concepts in Sociology. Translated by: A. Sedarati. Tehran: Markaz. (In Persian)
Yavari Far, M. (2021). Providing an effective model of advertising in social networks with the hybrid method. Master’s thesis. Faculty of Management, Imam Reza University. (In Persian)
Darvishi, Z. (2015). Studying the origins and consequences of mass conflict. Master’s thesis. Faculty of Social Sciences, University of Tehran. (In Persian)