مطالعۀ جامعه شناختی ویژگی‌های شهر ترومازده از منظر شهروندان (مورد مطالعه: شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز،، تبریز، ایران

چکیده

با شروع روند شهرنشینی در جهان، کشورهای توسعه‌یافته شهر و شهرگرایی را با توجه به سطح کیفی زندگی مردم، به پدیده‌ای پویا و متعادل تبدیل کردند، ولی در کشورهای درحال‌توسعه، به‌دلیل ساختارهای غلط و معیوب و ناکارآمدی نهادی و ساختاری، شهرنشینی و شهرگرایی به پدیده‌ای ناهنجار تبدیل شده و مسائل و آسیب‌های شهری متعددی به بار آورده است. این ناهنجاری و رشد تصاعدی مسائل، وضعیت شهرهای چنین جوامعی را به وضعیت ترومایی تبدیل کرده است.
در پژوهش حاضر، با هدف فهم نحوۀ درک و تصور شهروندان از شهر ترومازده از روش کیفی و شیوۀ گراندد تئوری استفاده شد. داده‌ها به روش نمونه‌گیری هدفمند و با تکنیک مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته از 30 نفر از شهروندان شهر تبریز در سال 1402 جمع‌آوری شد و به روش کدگذاری سه‌مرحله‌ای باز، محوری و گزینشی، مقوله‌ها شناسایی و تحلیل شدند.
مقوله‌های اصلی به‌دست‌آمده حول مقولۀ مرکزی (شهر ترومازده) عبارت‌اند از: شهر بدمنظر با غده‌های بدخیم، میدان‌های ترومایی و ناامن، رشد و تکثیر انواع آسیب‌ها، مدیریت بی‌توجه به پروژه‌های انسان‌محور و بحران آلودگی‌های صوتی، بصری و زیست‌محیطی.
ناسازی‌های موجود در شهر، زندگی در شهر را مملو از اضطراب و آشفتگی‌های روحی و روانی می‌کند. ثمرۀ زندگی در این شهر ترومازده، هراس و ترس، احساس ناامیدی و پریشانی و سرگردانی است. این وضعیت، لزوم توجه برنامه‌ریزان و مسئولان شهری به این امر مهم و انجام اقدامات اساسی در جهت برون‌رفت از این وضعیت و تلاش در جهت سوق‌دادن شرایط زیست شهری به شهر مطلوب برای زیست آحاد شهروندان را دوچندان می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Study of the Characteristics of a Traumatized City from the Perspective of Citizens (Case Study of Tabriz City)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Golabi 1
  • Tavakkol Aghayari Hir 2
  • Mohammad-Bagher Alizadeh Aghdam 2
  • Esmaeil Norouzi 1
1 Department of Social Science, Faculty of Law and Social Science, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Department of Social Science, Faculty of Law and Social Science, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Developed countries transformed the city and urbanism into a dynamic and balanced phenomenon with the advent of the global urbanization process, taking into account the quality of life for their citizens. However, developing countries struggled with inadequate and flawed infrastructure and inefficiency. Due to their structural and institutional abnormalities, urbanization and urbanism have generated a multitude of urban issues and damages. This anomaly and the exponential expansion of the problems have created a traumatic environment in the urban areas of these societies.To attain the objective of comprehending how residents perceive and envision the traumatized urban environment, the present study employed a qualitative approach of the grounded theory variety. Thirty residents of the city of Tabriz participated in semi-structured interviews and purposeful sampling in 2023 to provide the data, which were subsequently analyzed using the coding method.
The primary classifications derived along the axis of the central category (traumatized city) were as follows: an unattractive city engulfed in malignant nodules, hazardous and distressing environments, an abundance and development of various types of injuries, management that neglected human-centered initiatives, and crises. Environmental, auditory, and visual pollution.
The prevailing state of disrepairs within the metropolis induces a pervasive atmosphere of anxiety and psychological distress. Living in this traumatized city induces feelings of apprehension, hopelessness, anguish, and aimlessness. This circumstance increases the urgency for urban planners and officials to address this critical matter and implement fundamental strategies to rectify the situation in an effort to transform the urban environment into a more desirable place to live for the populace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • City
  • Traumatized City
  • Bad Opinion
  • Pollution Crisis
  • Trauma Field

مراجع

  • اصغری، حسین، حسنی مهر، سیده صدیقه، پورشیخیان، علیرضا و حسین‌پور، ویدا (1401). تحلیلی بر اثرات و پیامدهای اجتماعی ناشی از افزایش بلندمرتبه‌سازی در کلان‌شهرهای ایران (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز). مطالعات بین‌رشته‌ای در تعالی معماری و شهرسازی، 2، 7- 20. https://doi.org/10.30495/jisaud.2022.1972411.1026
  • انواری، زهره (1400). فضای سبز شهری در شهر پایدار (مورد مطالعه: پارک فدک تهران). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10(1)، 313-344. https://doi.org/10.22059/jisr.2020.311701.1139
  • براتی، ابراهیم (1401). تحلیلی بر دیدگاه‌ها و نظریات رویکرد شهر اکولوژیک. مجلۀ مطالعات مدیریت توسعۀ سبز، 1(2)، 71-90. https://doi.org/10.22077/jgmd.2023.5957.1013
  • بنی‌فاطمه، حسین و بوداقی، علی (1393). مقایسۀ شهر مطلوب با شهر جهانی. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 5(13)، 1-26.
  • پیران، پرویز (1367). شهرنشینی شتابان. اطلاعات سیاسی اقتصادی، 23، 17-26.
  • توکل، محمد و حسن‌زاده، عظیم (1392). فهم جامعه‌شناختی ترومای شهری «ترومای حاصل از تصادفات موتورسیکلت‌سواران در تهران». مطالعات جامعه‌شناختی، 20(2) 233- https://doi.org/10.22059/jsr.2014.56279
  • حاجیانی، ابراهیم، رضایی، علی‌اکبر و فلاح‌زاده، میرزا عبدالرسول (1391). اعتماد اجتماعی به مدیریت شهری و عوامل مؤثر بر آن. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(2)، 55- 90. https://doi.org/10.22059/jisr.2012.36556
  • حقیقیان، منصور (1391). بررسی تأثیر شهرنشینی بر روابط اجتماعی در شهر بوشهر (آزمون نظریۀ لوئیس ویرث). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3(8)، 39-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1391.3.8.3.0
  • رفیعی اسکویی، امین، ولی‌زاده، رضا،، بابایی اقدم، فریدون و پناهی، علی (1402). تحلیلی ساختاری چالش‌های اساسی حکمروایی شایستۀ شهری به روش حداقل مربعات جزئی (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 13(49)، 105-120. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.26201.3755
  • رهبر، مرتضی (1388). شهر و رفتارهای انسانی، آستانه و حریم فعالیت‌های انسانی در منظر شهری تهران. نشریۀ علمی منظر، 1(1)، 46-50.
  • ساوج، مایک و وارد، آلن (1387). جامعه‌شناسی شهری. چاپ ششم. ترجمۀ ابوالقاسم پوررضا. تهران: سمت.
  • زالی، نادر و سرمست، بهرام (1389). انتظام فضایی شبکۀ شهری و برنامه‌ریزی جمعیتی در افق 1400: مطالعۀ موردی آذربایجان. مطالعات راهبردی، 13(2)، 59-87. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17350727.1389.13.48.3.2
  • شکوری، مجتبی، حاجی اکبری، فاطمه و شمشیری، رحیمه (1399). بازنگری هرم مازلو در مقایسه با مدل قرآنی نیازهای انسانی براساس گونه‌شناسی جزاهای اخروی. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 2(46)، 65-106. https://doi.org/10.22051/tqh.2020.26930.2524
  • عباسی، شاپور، پناهی، علی و احمدزاده، حسن (1401). شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پژمردگی فضاهای شهری (نمونۀ موردی: کلان‌شهر تبریز). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 12(45)، 57-182. https://doi.org/10.30495/jupm.2022.28355.3922
  • علمی، محمود (1400). عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز در روند توسعۀ پایدار شهر. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(3)، 67-86. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1400.13.3.4.7
  • علیزاده، هوشمند، کرمی، سونیا و علی‌بخشی، آمنه (1399). بررسی نابرابری در توزیع فضایی شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و خدماتی در مناطق شهر تبریز. فصلنامۀ برنامه‌ریزی توسعۀ شهری و منطقه‌ای، 5(13)، 57-84. https://doi.org/10.22054/urdp.2021.52426.1216
  • کامران، فریدون، ذبیحی‌نیا، خدیجه و حسینی، سید احمد (1388). بررسی مشکلات فرهنگی-اجتماعی زندگی آپارتمانی شهر جدید پردیس. پژوهش اجتماعی، 2(5)، 21-40.
  • گرنفل، مایکل (1389). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو. ترجمۀ محمدمهدی لبیبی، تهران: افکار.
  • محسنی، رضا علی (1394). شهر و آسیب‌شناسی اجتماعی – اقتصادی آن؛ مطالعۀ موردی: گرگان. پژوهش اجتماعی، 8(29)، 19-44.
  • مشفقی‌فر، شکوفه، عزت‌پناه، بختیار و موسوی، میرنجف (1400). ارزیابی خدمات شهری در مناطق ده‌گانۀ کلان‌شهر تبریز. جغرافیا و مطالعات محیطی، 10(37)، 79-98.
  • مقصودی، حوریه، نوابخش، مهرداد، سید میرزایی، سید محمد و محمد اسماعیل، صدیقه (1398). تحلیل جامعه‌شناختی پیامدهای فرهنگی توسعۀ شهرهای متوسط در ایران در سال 1396-1397(مطالعۀ موردی: مرند). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 9(31)، 35-60.
  • ممتاز، فریده (1381). جامعه‌شناسی شهر. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • موسوی، یعقوب (1388). تحلیلی جامعه‌شناختی از تناقضات فضایی و اجتماعی توسعۀ شهری. مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، 3(2)، 46-61.
  • ناظمی اردکانی، مهدی و موسوی، محمدعلی (1400). آسیب‌های شهری در ایران و عوامل اصلی بروز آن‌ها. مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 6(21)، 223-246.

 

  • Abbasi, Sh., Panahi, A., & Ahmadzadeh, H. (2023). Identifying factors affecting the withering of urban spaces (case example: Tabriz metropolis).Geography and Regional Urban Planning, 12(45), 157-182. https://doi.org/10.30495/jupm.2022.28355.3922 (In Persian)
  • Alizadeh, H., Karmi, S., & Ali Bakhshi, A. (2019). Investigating the inequality in the spatial distribution of economic, social, physical and service indicators in the areas of Tabriz city.Urban and Regional Development Planning Quarterly, 5(13), 57-84. https://doi.org/10.22054/urdp.2021.52426.1216 (In Persian)
  • Anvari, Z. (2022). Urban green spaces in a sustainable city (case study: Fadak Park in Tehran). Social Studies and Research in Iran, 10(1), 313-344. https://doi.org/10.22059/jisr.2020.311701.1139 (In Persian)
  • Asghari, H., Hassani Mehr, S., Poursheikhian, A., & Hosseinpour, V. (2023). An analysis of the effects and social consequences of the increase in high-rise development in the megacities of Iran (case study: Tabriz metropolis). Interdisciplinary Studies in the Excellence of Architecture and Urban Planning, 2, 7-20. https://doi.org/10.30495/jisaud.2022.1972411.1026 (In Persian)
  • Banifatemeh, H., & Budaghi, A. (2013). Comparing the ideal city with the global city. Urban Sociological Studies, 5(13), 1-26. (In Persian)
  • Barati, E. (2022). An analysis of the views and theories of the ecological city approach. Journal of Green Development Management Studies, 2(2), 71-90. https://doi.org/10.22077/jgmd.2023.5957.1013 (In Persian)
  • Batista, E., & Wiese, P. (2010). Culture and Migration: Psychological Trauma in Children and Adolescents. Traumatology, 16(4), 142–152. https://doi.org/10.1177/1534765610388304
  • Corazon, A. (2019). Literature review on urban t view on urban trauma and applying a trauma and applying a trauma informed approach. Lesley University, Spring 5-18-2019, Graduate School of Arts and Social Sciences (GSASS).
  • Elmi, M. (2022). Social factors related to the participation of Tabriz citizens in the process of sustainable development of the city.New Attitudes in Human Geography, 13(3), 67-86. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1400.13.3.4.7 (In Persian)
  • Grenfell, M. (2010). Pierre Bourdieu's key concepts. Translated by: M. M. Labibi. Tehran: Afkar Publishing. (In Persian)
  • Haghighian, M. (2013). Investigating the impact of urbanization on social relations in Bushehr city (testing Lewis Wirth's theory). Journal of Urban Research and Planning, 3(8), 39-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1391.3.8.3.0 (In Persian)
  • Hajiani, E., Rezaei, A., & Falahzadeh, M.A. R. (2011). Social trust in urban management and its influencing factors. Social Studies and Research Quarterly, 1(2), 55-90. https://doi.org/10.22059/jisr.2012.36556 (In Persian)
  • Hirschberge, G. (2018). Collective trauma and the social construction of meaning. Frontiers in Psychology, 9, 1441. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01441
  • Kamran, F., Zabihinia, Kh., & Hosseini, S. A. (2008). Investigating social-cultural problems of apartment life in Shahr Jadid Pardis. Social Research Quarterly, 2(5), 21-40. (In Persian)
  • Maqshoodi, H., Navabakhsh, M., Seyed Mirzaei, S. M., & Mohammad Ismaeil, S. (2018). Sociological analysis of the cultural consequences of the development of medium-sized cities in Iran in 2016-2017 (Case study: Marand). Urban Sociological Studies, 9(31), 35-60. (In Persian)
  • Mohseni, A. R. (2014). City and its socio-economic pathology, a case study: Gorgan. Social Research Quarterly, 8(29), 19-44. (In Persian)
  • Moshfaghifar, Sh., Ezzatpanah, B., & Mousavi, M. N. (2022). Evaluation of urban services in ten areas of Tabriz metropolis. Quarterly Journal of Geography and Environmental Studies, 10(37), 79-98. (In Persian)
  • Momtaz, F. (2001). Sociology of the city. Tehran: Publishing Company. (In Persian)
  • Mousavi, Y. (2008). Sociological analysis of spatial and social contradictions of urban development. Iranian Journal of Social Studies, 3(2), 46-61. (In Persian)
  • Nazemi Ardakani, M., & Mousavi, M. A. (2022). Urban damage in Iran and the main factors of their occurrence. National Defense Strategic Management Studies, 6(21), 223-246. https://dorl.net/dor/20.1001.1.74672588.1401.6.21.8.5 (In Persian)
  • Padden, V. J. (2021). Urban trauma: Mental health clinicians perception of trauma informed care, trauma responsive practice, and trauma resilience. A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Education. Morgan State University, May 2021.
  • Pedović, I., & Hedrih, V. (2019). Social Trauma and Emotional Attachment. Philosophy, Sociology, Psychology and History, 18(1), 27–37. http://dx.doi.org/10.22190/UPSPH1901027P
  • Piran, P. (2000). Rapid Urbanization. Political-Economic Magazine, 3, Tehran. (In Persian)
  • Rafiei Oskoui, A., Valizadeh, R., Babaei Aghdam, F., & Panahi, A. (2024). A structural analysis of the basic challenges of decent urban governance using the partial least squares method (Case study: Tabriz metropolis). Regional Planning Scientific Quarterly, 13(49), 105-120. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.26201.3755
  • Rahbar, M. (2009). City and human behavior, the threshold and privacy of human activities in the urban landscape of Tehran. Scientific Journal of Manzar, 1(1), 46-50. (In Persian)
  • Rautjarvi, S., & MacGregor-Fors, I. (2024). Where economic parity meets ecology: Neither biodiversity nor ecosystem integrity values relate to wealth in the context of a medium-sized Finnish city. AMBIO, 53(2), 292-298. https://doi.org/10.1007/s13280-023-01927-z
  • RB-Banks, Y., & Meyer, J. (2017). Childhood Trauma in Today’s Urban Classroom. The Journal of Educational Foundations 2017, 30, 63-75. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1173234.pdf
  • Rezaei, M., Panahi, A., & Valizadeh, R. (2023). An analysis of urban poverty and the influencing factors on spatial organization and its expansion in the city of Tabriz. Journal of Geography and Urban Space Development, 2(21), 39-55. https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.70545.1049 (In Persian)
  • Aquilue, I., Lekovic, M., & Ruiz Sanchez, J. (2014). Urban trauma and self-organization of the city. autopoiesis in the battle of mogadishu and the siege of Sarajevo. Urban, SEP2014 - AGO2015 NS08-09, 63-76.
  • armast, B., & Zali, N. (2010). Spatial regularity of the urban network and population planning in the horizon of 2022: A case study of Azerbaijan. Strategic Studies Quarterly, 2(48), 59-87. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17350727.1389.13.48.3.2 (In Persian)
  • Savage, M., & Ward, A. (2007). Urban sociology (6th). Translated by: A. Pourreza. Tehran: Samt Publications. (In Persian)
  • Shakuri, M., Haji Akbari, F., & Shamshiri, R. (2019). Revising Maslow's pyramid in comparison with the Qur'anic model of human needs based on the typology of afterlife punishments. Scientific Quarterly of Quran and Hadith Science Research, 2(46), 106-65. https://doi.org/10.22051/tqh.2020.26930.2524 (In Persian)
  • Suárez, L. M., & Abdul‑Adil, J. (2021). The urban youth trauma center: a trauma‑informed continuum for addressing community violence among youth. Community Mental Health Journal, 58, 334–342. https://doi.org/10.1007/s10597-021-00827-4
  • Tavakkol, M., & Hassanzadeh, A. (2012). Sociological understanding of urban trauma "trauma resulting from motorcycle accidents in Tehran. Sociological Studies, 20(2), 233-209. https://doi.org/10.22059/jsr.2014.56279 (In Persian)
  • K., Sun. Z., Cai. M., Liu. L., Wu. H., & Zhenghong, P. (2023). Impacts of Urban Blue-Green Space on Residents’ Health: A Bibliometric Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(23), 16192. http://dx.doi.org/10.3390/ijerph192316192
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 50
بهار 1403
فروردین 1403
صفحه 37-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار