بررسی اثرات صنعتی‌شدن بر ابعاد سلامت اجتماعی (ارائۀ مدل نظری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران. ایران

2 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jisr.2024.363426.1425

چکیده

صنعت و صنعتی‌شدن یکی از موضوعات محوری در جامعه‌شناسی است که در بیشتر نوشته‌های کلاسیک و مدرن ردپایی از آن‌ها وجود دارد. فرض مقاله این است که با استقرار و توسعۀ صنعت و فناوری‌های مرتبط با آن در جوامع میزبان، دگرگونی‌های مثبت و منفی متعددی در ابعاد سلامت اجتماعی ساکنان آن مناطق به‌وجود می‌آید.
در بررسی نظری حاضر که مبتنی بر شیوۀ آزمایش فکری و آگزیوماتیزه‌سازی گزاره‌های مستدل است، با رویکردی انتقادی، مهم‌ترین مکانیسم‌های تأثیرگذار در بررسی رابطۀ میان صنعت (فناوری) و سلامت اجتماعی واکاوی می‌شود.
در این راه برای تبیین مسئله تحقیق، ده گزارۀ نظری مورد توجه و واکاوی قرار گرفت و درنهایت عواملی به‌عنوان پیامدها و تأثیرات فرایند صنعتی‌شدن بر سلامت اجتماعی شهرها شناسایی شدند، از جمله: توسعۀ لجام‌گسیختۀ شهرنشینی، پیشی‌گرفتن ملاحظات منفعت اقتصادی بر سایر ملاحظات، افزایش مهاجرت و درون‌کوچی، افزایش تراکم ناهمگن جمعیت، بی‌توجهی به اقتضائات بومی و زیست‌محیطی، افزایش نابرابری اقتصادی- اجتماعی، تفاوت‌های گوناگون در ساختار جمعیتی مناطق مهاجرپذیر و مهاجرفرست، کاهش سطح سرمایۀ اجتماعی، افزایش جرم و خشونت، توسعۀ ناپایدار و آسیب‌های زیست‌محیطی، کاهش سلامت جسمی و روانی، رشد نامتوازن آموزشی و درنهایت تحت تأثیر قراردادن سلامت اجتماعی ساکنان جوامع میزبان صنعت.
بر پایۀ چنین نتایجی، مقالۀ حاضر به یک مدل سنتزی به‌منظور فهمی جدید از این مسئله رسید که می‌‌تواند به‌عنوان راهنمایی برای پژوهش‌های آینده کارساز باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effects of Industrialization on Various Aspects of Societal Health (Proposing a Theoretical Model)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Tavakol 1
  • Seyyed Mohammad Ali Mousavi 2
1 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Industry and industrialization are prevalent subjects in sociology, evident in the majority of seminal and contemporary works. The current theoretical investigation employs a critical framework and relies on the thought experiment and axiomatization of reasoned statements methods to determine which direct and intermediary mechanisms are most influential in the relationship between industry (technology) and society at large, with a specific focus on social health.
This paper posits that the establishment and growth of the industry and its associated technologies in the host communities will result in a multitude of both positive and negative alterations to diverse facets of the social health of the local populace. Thus, ten theoretical statements were examined to elucidate the research problem. Ultimately, several factors were identified as the repercussions and effects of the industrialization process on the social health of cities: unrestrained urbanization development, prioritization of economic gain over other considerations, escalation of immigration and internal migration, heightened heterogeneous population density, disregard for local and environmental needs, and increased urbanization without regard for environmental concerns.
The present paper developed a synthetic model that contributes to a novel comprehension of the issue at hand. This model may serve as a valuable guide for future research endeavors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Industry
  • Technology
  • Urbanization
  • Social life
  • Social Health

مراجع

  • ابراهیمی تیرتاش، فهیمه (1388). آیا آزمایش‌های فکری استدلال هستند. فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، 60، 121-144.
  • احسانی، کاوه (1378). تجدد و مهندسی در شرکت شهرک‌های خوزستان، نگاهی به تجربۀ آبادان و مسجدسلیمان. فصلنامۀ گفتگو، 25.
  • امینی رارانی، مصطفی، موسوی، میرطاهر و رفیعی، حسن (1390). رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 42، 203-228.
  • پارک، جان اورت و پارک، ک (1384). درس‌نامۀ پزشکی پیشگیری و اجتماعی. ترجمۀ حسین شجاعی تهرانی با نظر حسین ملک افضلی. تهران: سماط.
  • پیسی، آرنولد (1367). فناوری و فرهنگ. ترجمۀ بهرام شالگونی. تهران: مرکز.
  • توکل، محمد (1390). جامعه‌شناسی فناوری، تهران: جامعه‌شناسان.
  • توکل، محمد (1393). سلامت اجتماعی: ابعاد، محورها و شاخص‌ها در مطالعات جهانی و ایرانی. فصلنامۀ اخلاق زیستی، 14، 115-135. https://doi.org/10.22037/bioeth.v4i14.13868
  • توکل، محمد و سحابی، جلیل (1394). مطالعۀ پیامدهای ورود تکنولوژی و صنعت به مناطق کردنشین جنوب آذربایجان غربی. مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، 6(1)، 81-106. http://dorl.net/dor/20.1001.1.24766933.1394.6.1.4.8
  • چلبی، مسعود (1393). تحلیل نظری و تطبیقی در جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
  • چیت‌ساز، محمدرضا و زرگرسرایی، ناهید (1395). ضرورت انجام مطالعات اتا برای پروژه‌ها و طرح‌های شهری. مجلۀ معماری سبز، 4، 19-40.
  • دمپی یر، ویلیام سیسیل (1386). تاریخ علم. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ. تهران: سمت.
  • رحیمی، غلامحسین (1389). صنعت از دیدگاه امام جعفر صادق (ع). فصلنامۀ پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، 1، 67-92.
  • رحیمی، غلامحسین (1393). مفهوم صنعت و فناوری از دیدگاه متفکران مسلمان. فصلنامۀ تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، 4(17)، 35-54.
  • رفیع‌پور، فرامرز (1398). کندوکاوها و پنداشته‌ها: مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • سپاه‌منصور، مژگان (1400). نقش سلامت اجتماعی بر سلامت جسمانی و روان‌شناختی. فصلنامۀ روان‌شناسی سلامت و رفتار اجتماعی، 1(3)، 103-106. https://doi.org/10.30495/hpsbjourna.1401.695460
  • سجادی، حمیرا و صدرالسادات، سید جلال (1383). شاخص‌های سلامت اجتماعی. مجلۀ سیاسی-اقتصادی، 207-208، 244-253.
  • شیخی، محمدتقی (1396). جامعه‌شناسی صنعتی. تهران: حریر.
  • صادقی، مسعود (1398). نقش آزمایش‌های فکری در فلسفه. دوفصلنامۀ متافیزیک، 25، 67-80.
  • عنبری، موسی (1390). جامعه‌شناسی توسعه؛ از اقتصاد تا فرهنگ. تهران: سمت.
  • فکوهی، ناصر (1385). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشرنی.
  • کیویستو، پیتر (1386). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشرنی.
  • گیدنز، آنتونی (1394). سیاست‌های مقابله با تغییرات آب‌وهوا. ترجمۀ صادق صالحی و شعبان محمدی. تهران: آگه.
  • مبارکی، محمد (1390). مطالعۀ تطبیقی-کمی رابطۀ دولت و صنعتی‌شدن (یک رویکرد نهادی). مجلۀ تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری، 61(4)، 159-203.
  • معیدفر، سعید (1389). نفت، دوگانگی، مقاومت و وابستگی: نتایج دو بررسی در بهرگان و عسلویه. فصلنامۀ توسعۀ روستایی، 1(2)، 48-78.
  • ملایی، رضا (1395). نقد و بررسی نگرش ابزاری به فناوری مدرن، براساس دیدگاه حلقۀ انتقادی فرانکفورت و فلسفۀ صدرالمتألهین. مجلۀ معرفت فرهنگی و اجتماعی، 4، 25-42.
  • هابسبام، اریک (1387). صنعت و امپراتوری، ترجمۀ عبدالله کوثری، تهران: نشر ماهی.

 

  • Albrecht, S. L. (1982). Empirical evidence for community disruptions. Pacific Sociological Review, 25, 297-306.
  • Amini Rarani, M.; Mousavi, M. and Rafiei, H. (2010). The relationship between social capital and social health in Iran. Social Welfare Quarterly, 42, 203-228. (In Persian)
  • Anbari, M. (2018). Sociology of development; From economy to culture. Tehran: Samt. (In Persian)
  • Bailey, W. C. (1984). Poverty, inequality, and city homicide rates: Some not so unexpected findings. Criminology, 22, 531-550.
  • Baumuller, H., Donnelly, E., Vines, A., & Weimer, M. (2011). The effects of oil companies’ activities on the environment, health and development in Sub-Saharan Africa. European Parliament.
  • Becker, G. S. (1975). Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Reference to Education. National Bureau of Economic Research. New York: Columbia University press.
  • Blau, J. R., & Blau, P. M. (1982). The cost of inequality: Metropolitan structure and violent crime. American Sociological Review, 47, 114-129.
  • Blummer, H (1990). Industrialization as an Agent of Social Change: A Critical Analysis. New York: Aldine de Gruyter.
  • Brabant, S. (1993). The impact of a boom/bust economy on poverty. In Laska, S & Baxter V. & Seydlitz, R. & Thayer, R. & Brabant, S. & C. Forsyth (Eds.), Impact of offshore oil exploration and production on the social institutions of coastal Louisiana. New Orleans, LA: Minerals Management Service.
  • Brown, R. B., Geertsen, H. R., & Krannich, R. S. (1989). Community satisfaction and social. integration in a boomtown: A longitudinal analysis. Rural Sociology, 54, 568-586.
  • Bursik, R. J. (1988). Social disorganization and theories of crime and delinquency: Problems and prospects. Criminology, 26, 519-551.
  • Carter, I. (2007). Modernizing. In Matthewman, S. & West-Newman, C. & Curtis, B. (eds.) Being sociological. New York: Palgrave Macmillan.
  • Chalabi, M. (2013). Theoretical and comparative analysis in sociology, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
  • Chitsaz, M. R. and Zargarsarai, N. (2015). Necessity of ETA studies for urban projects and plans. Green Architecture Magazine, 4, 19-40. (In Persian)
  • Coser, L. (1963). Violence and the social structure. In. J. Masserman (ed.), Science and Psychoanalysis, Vol. 6. New York: Grune and Stratton.
  • Davis, R. (1959). A formal interpretation of the theory of relative deprivation. Sociometry, 22, 280-296.
  • Dempierre, W. C. (2016). History of science Translated by Abdul Hossein Azarang. Tehran: Samt. (In Persian)
  • Di Pasquale, D., & Glaeser, E. L. (1999). Incentives and social capital: are Homeowners better citizens. Journal of Urban Economics, 45(2), 354‐
  • Ebrahimi Tirtash, F. (2008). Are thought experiments arguments?. Humanities Methodology Quarterly, 60, 121-144. (In Persian)
  • Ehsani, K. (1378). Modernization and engineering in Khuzestan settlements company, a look at the experience of Abadan and Masjid Suleiman. Conversation Quarterly, 25. (In Persian)
  • Fakuhi, N. (2015). Urban Anthropology. Tehran: Nay. (In Persian)
  • Freudenburg, W. R., & Jones, R. E. (1991). Criminal behavior and rapid community growth: Examining the evidence. Rural Sociology, 56, 619-645.
  • Galbraith, J. K. (1973). Economics and the Public Purpose. New York: New American Library.
  • Galle, O. R. & Gove, W. R. & McPherson, J. M. (1972). Population density and pathology: What are the relations for man. Science, 176, 23-30.
  • Giddens, A. (2014). Policies to deal with climate change. Translated by Sadegh Salehi and Shaaban Mohammadi. Tehran: Agah. (In Persian)
  • Gill, D. A., Picou, J. S., & Ritchie, L. A. (2012). The Exxon Valdez and BP Oil Spills: A Comparison of Initial Social and Psychological Impacts. American Behavioral Scientist, 56(1), 3-23.
  • Gramling, R., & Brabant, S. (1986). Boomtowns and offshore energy impact assessment. Sociological Perspectives, 29, 177-201.
  • Granados, P. S. (2017). Advances in Chemical Pollution, Environmental Management and Protection, Advances in Chemical Pollution, Environmental Management and Protection, 1, 147-166.
  • Guilbert, J. J. (2003). The world health report 2002- reducing risks, promoting healthy life. Educ Health (Abingdon), 16(2), 230. https://doi.org/10.1080/1357628031000116808
  • Henry, A. F., & Short, J. F. (1954). Suicide and Homicide. Glencoe, Illinois: Free Press.
  • Hobsbawm, E. (2008). Industry and Empire, translated by Abdullah Kothari, Tehran: Mahi Publishing. (In Persian)
  • Jacobs, D. (1981). Inequality and economic crime. Sociology and Social Research, 66, 12-28.
  • Kivisto, Peter (2016). Basic ideas in sociology. Translated by Manouchehr Sabouri. Tehran: Nay. (In Persian)
  • Krahn, H., Hartnagel, T. F., & Gartrell J. W. (1986). Income inequality and homicide rates: Cross-national data and criminological theories. Criminology, 24, 269-295.
  • Krannich, R. S., Berry, E. H., & Greider, T. (1989). Fear of crime in rapidly changing rural communities: A longitudinal analysis. Rural Sociology, 54, 195-212.
  • Lyons, R. A., Temple, J. M., Evans, D., Fone, D. L., & Palmer, S. R. (1999). Acute Health Effects of the Sea Empress Oil Spill. Epidemiol, Community Health, 53, 306-310. https://doi.org/10.1136/jech.53.5.306
  • Mahdavi, A., & Azizmohammadlou, H. (2013). The effects of industrialization on social capital: the case of Iran. International Journal of Social Economics, 40(9), 777-796.
  • Melai, R. (2015). Criticism of the instrumental approach to modern technology, based on the Frankfurt critical circle and the philosophy of Sadr al-Mutalahin. Cultural and Social Knowledge Magazine, 4, 25-42. (In Persian)
  • Messner, S. F., & Tardiff, K. (1986). Economic inequality and levels of homicide: Ananalysis of urban neighborhoods. Criminology, 24, 297-317.
  • Miguel, E., & Gugerty, M. K. (2005). Ethnic diversity, social sanctions, and public goods in Kenya. Journal of Public Economics, 89(11-12), 2325-2368. https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2004.09.004
  • Miguel, E., Gertler, P., & Levine, D. (2006). Does Industrialization Build or Destroy Social Networks. Economic Development and Cultural Change, 54(2), 287-317. http://dx.doi.org/10.1086/497014
  • Moaidfar, S. (2009). Oil, duality, resistance and dependence: the results of two surveys in Behrgan and Asalouye. Rural Development Quarterly, 1(2), 48-78. (In Persian)
  • Moore, J. D. (2009). Visions of Culture: An Introduction to Anthropological Theories and Theorists. New York: Alta Mira Press.
  • Mubaraki, M. (2010). Comparative-quantitative study of the relationship between government and industrialization (an institutional approach). Journal of Social Analysis of Order and Inequality, 61(4), 159-203. (In Persian)
  • Nanok, J. K. & Onyango, C. O. (2017). A socio-economic and environmental analysis of the effects of oil exploration on the local community in Lokichar, Turkana County, Kenya. International Journal of Management, Economics and Social Sciences, 6(3), 144-156.
  • Nersessian, N. J. (1992), In the Theoretician’s Laboratory: Thought Experimenting as Mental Modeling. PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, 1992, 291–301.
  • O’Rourke, D., & Connolly, S. (2003). Just Oil? The Distribution of Environmental and Social Impacts of Oil Production and Consumption. Annual Review of Environment and Resources, 28(1), 587–617. https://doi.org/10.1146/annurev.energy.28.050302.105617
  • Ojide, G. (2016). Socio-Economic Effects of Oil and Gas Activities on Ogoniland, Rivers State, Nigeria. PhD Thesis. University of Nigeria Nsukka.
  • Pacey, A. (1367). Technology and culture. Translated by Bahram Shalguni. Centeral Tehran. (In Persian)
  • Park, J. Everett and Park, K (2014). Preventive and social medicine textbook. Translated by Hossein Shujaei Tehrani with comments by Hossein Malik Afzali. Tehran: Samat. (In Persian)
  • Parker, S. R., Brown, R. K., Child, J., & Smith, M. A. (1988). The Sociology of Industry (Studies in Sociology). New York: Routledge.
  • Peterson, R. D., & Bailey, W. C. (1988). Forcible rape, poverty, and economic inequality in U.S. metropolitan communities. Journal of Quantitative Criminology, 4, 99-119. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/BF01062868
  • Putnam, R. D. (1995). Bowling Alone: American Declining Social Capital. Journal of Democracy, 6, 65-78. https://doi.org/10.1353/jod.1995.0002
  • Rafipour, F. (2018). Explorations and assumptions: an introduction to the methods of social cognition and social research. Tehran: Publishing Company. (In Persian)
  • Rahimi, G. (2010). Industry from the point of view of Imam Jafar Sadiq (AS). Research Quarterly of the History of Islamic Culture and Civilization, 1, 67-92. (In Persian)
  • Rahimi, G. (2014). The concept of industry and technology from the point of view of Muslim thinkers. Quarterly History of Islamic Culture and Civilization, 4(17), 35-54. (In Persian)
  • Ramirez, M. I., Arevalo, A. P., Sotomayor, S., & Bailon-Moscoso, N. (2017). Contamination by oil crude extraction - Refinement and their effects on Human Health. Environmental Pollution, 231(1), 415-425. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2017.08.017.
  • Ritzer, G. (2011). Sociological Theory. New York: The McGraw-Hill.
  • Ritzer, G. and Goodman, D. (2004). Modern sociological theory. New York: The McGraw- Hill.
  • Routledge, B., & Joachim V. A. (2003). Social capital and growth. Journal of Monetary Economics, 50(1), 167-193. http://dx.doi.org/10.1016/S0304-3932(02)00210-6
  • Sadeghi, M. (2018). The role of thought experiments in philosophy. Metaphysics Quarterly, 25, 67-80. (In Persian)
  • Sajjadi, H. and Sadr al-Sadat, S. J. (2013). Social health indicators. Political-economic magazine, 207-208, 244-253. (In Persian)
  • Sampson, R. J. (1983). Structural density and criminal victimization. Criminology, 22, 276-293.
  • Sepahmansour, M. (1400). The role of social health on physical and psychological health. Quarterly Journal of Health Psychology and Social Behavior, 1(3), 103-106. https://doi.org/10.30495/hpsbjourna.1401.695460 (In Persian)
  • Seydlitz, R., & Laska, S. (1994). Social and Economic Impacts of Petroleum “Boom and Bust” Cycles, Environmental Social Science Research Institute, University of New Orleans, New Orleans, Louisiana.
  • Seyfrit, C. L. (1986). Migration intentions of rural youth: Testing an assumed benefit of rapid growth. Rural Sociology, 51, 199-211.
  • Sheikhi, M. T. (2016). Industrial sociology. Tehran: Harir. (In Persian)
  • Simmel, G., & Levine. D. N. (1971). The metropolis and mental life. University of Chicago Press, Chicago.
  • Tawakkul, M. (2018). Sociology of Technology, Tehran: Sociologists. (In Persian)
  • Tawakkul, M. and Sahabi, J. (2014). Studying the consequences of the entry of technology and industry into the Kurdish regions of South West Azerbaijan. Journal of Iranian Social Issues, 6(1), 81-106. http://dorl.net/dor/20.1001.1.24766933.1394.6.1.4.8 (in Persian)
  • Tawakkul, Mohammad (2014). Social health: dimensions, axes and indicators in global and Iranian studies. Bioethics Quarterly, 14, 115-135. https://doi.org/10.22037/bioeth.v4i14.13868 (In Persian)
  • Tonnies, F. (1983). Gemeinschaft and gesellschaft. In. Warren, R. & Lyon, L. New Perspectives on the American Community. Homewood, Illinois: The Dorsey Press.
  • Waterstone, M. (1992). Risk and society: The interaction of science, technology and public policy. Springer Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-011-3634-1.
  • Watson, J. T. (2017). Sociology, Work and Industry. New York, Routledge.
  • White, R. F., Steele, L., O’Callaghan, J. P., Sullivan, K., Binns, J. H., … Grashowq, R. (2014). “Gulf War Illness and the Health of Gulf War Veterans”, Research Update and Recommendations 2009-2013.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار