بی‌تفاوتی اجتماعی؛ چرایی و چگونگی و پیامدها (مورد مطالعه: شهر همدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

10.22059/jisr.2023.348102.1336

چکیده

یکی از مسائل اجتماعی در سال‌های اخیر در بسیاری از شهرها و حتی در مقیاس کشوری که برخی شاخص‌ها و بعضی محققان بر آن تأکید و به آن اشاره کرده‌اند، افزایش بی‌تفاوتی اجتماعی است؛ یعنی دوری و امتناع اجتماع از مشارکت، احساس تعهدنداشتن و بی‌مسئولیتی. در این مقاله با استفاده از روش اسنادی و پیمایش، وضعیت بی‌تفاوتی اجتماعی در همدان بررسی شده است.
روش این مطالعه پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته است. جامعۀ آماری این پژوهش افراد بالای 18 سال به بالا و حجم نمونه 350 نفر است.
در شرایط خاص (جنگ، سوانح طبیعی، بیماری و...) مردم بسیار حمایت‌گر و حساس هستند، اما به دلایل پیش‌گفته در جریان زندگی روزمره، مثلاً صف نان، فروشگاه‌ها، بلیت و... نوعی الگوی مبتنی بر زرنگی و خاص‌گرایی شدید مشاهده می‌شود و در عرصه‌های مدنی و اجتماعی، مراعات حقوق دیگران، رعایت محیط‌زیست و... با «بی‌تفاوتی عملی» مواجه هستیم؛ حتی اگر به لحاظ نظری نگرش مثبتی وجود داشته باشد.
بی‌تفاوتی در این مطالعه در شهر همدان برای حدود نیمی از پاسخ‌گویان متوسط و بالا بوده است (نیم دیگر هم به درجاتی با بی‌تفاوتی مواجه بودند) که این نشان می‌دهد توسعۀ شهر، استان و کشور با این شدت اجتماعی با چالش مواجه است و به ترمیم و تحول دارد. در شهر همدان که یکی از قطب‌های مهم تاریخی و فرهنگی مدیران و برنامه‌ریزان است، با شناخت این مسئله باید بسترهای لازم را برای افزایش همدلی و کاهش بی‌تفاوتی فراهم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Social Apathy, Causes and consequences (Case Study of Hamedan)

نویسندگان [English]

  • Asadollah Naghdi
  • Mahbobeh Roeen Tan
Department of Social Sciences, Faculty of Economic and Social Sciences, Bu-ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Some sociologists, such as Georg Simmel, have identified alienation and oddity as a characteristic of modern and urbanized societies, with their emergence in metropolitan areas. Cognitive, behavioral, and affective dimensions of apathy are the most prominent theoretical frameworks. According to social specialists, feelings of loneliness and isolation, senselessness and absurdity, abnormality and pessimism are indicators of alienation from family, society, and organizations. It is evident in the social passivity of some citizens. Apathy is defined as a lack of active engagement and participation in social and political activities. One of the primary objectives of planning in the new world is to encourage the active participation and engagement of citizens in all sociopolitical dimensions. Increasing social aphaty is a result of the unfavorable aspects of exogenous modernization, which is exemplified by an overemphasis on personal preferences and individualistic interests in contemporary urban life and is viewed as an impediment to the formation of positive social relationships and the expansion of citizen participation in social affairs. It impedes or even halts the development of the nation.
This study is a survey, and the questionnaire created by the researcher was used to collect data. The statistical population consists of 350 adults older than 18 years old.
According to numerous experts on social issues, apathy is an injury that occurs in transitioning and contemporary societies. As a consequence of the rapid transition from the pre-modern to modern era and the currents of modernization, apathy is prevalent in developing countries, according to the findings of researchers. In exceptional circumstances (such as war, natural disasters, and disease), Iranians are extremely empathetic and compassionate. However, due to the aforementioned factors, a pattern of cleverness and specialization is sometimes observed in daily life, for example, in bread lines, store lines, and ticket lines, etc. Consequently, in the civil and social sectors, including respecting the rights of others and the environment, etc., we face “objective or practical apathy” even among those with a positive attitude in subjectivive.
According to findings, the apathy index in Hamedan was moderate to high for the majority of respondents. It can be argued, based on the experiences of developed countries, that economic progress and social development necessitate the “promotion of empathy and reduction of apathy.”

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apathy
  • Development
  • Cultural Capital
  • Hamedan
  • Participation
  • احمدی، سیروس (1384)، بررسی بی‌تفاوتی در روابط اجتماعی و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن، پایان‌نامۀ دورۀ دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان، گروه علوم اجتماعی.
  • اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفتۀ صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، تهران: کویر.
  • باندورا، آلبرت (1372)، نظریۀ یادگیری اجتماعی، ترجمۀ فرهاد ماهر، شیراز: راهگشا.
  • بوردیو، پیر (1384)، شکل‌های سرمایه، در سرمایۀ اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری: کیان تاجبخش، ترجمۀ افشین پاکباز و حسین پویان، تهران: شیرازه.
  • پوتنام، رابرت (۱۳۸۰)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
  • ریتزر، جورج (1390)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  • حبیب‌زاده، افشین (1384)، بی‌تفاوتی سیاسی کارگران و تأثیر آن در کاهش مشارکت سیاسی آن در جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
  • رفیع‌پور، فرامرز (1378)، آناتومی جامعه، تهران: سهامی انتشار.
  • رونقی، مرضیه (1401)، بررسی تأثیر عوامل فرهنگی (گرایش مذهبی) بر بی‌تفاوتی اجتماعی و تفکر انتقادی در نهادهای آموزشی، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شمارۀ 42: 209-235. https://doi.org/22034/SCS.2022.148729
  • سراج‌زاده، حسین (1377)، نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت آن بر نظریۀ سکولارشدن، نمایۀ پژوهش، سال دوم، شمارۀ 7 و 8: 105-120.
  • سفیری خدیجه و حجتی کرمانی، سوده (1399)، مطالعۀ جامعه‌شناختی علل بی‌تفاوتی در شهر تهران، نشریۀ مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورۀ 16، شمارۀ 60: 111-130. https://doi.org/10.22034/jcsc.2020.107588.1916
  • فوکویاما، فرانسیس (1379)، پایان نظم: سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن، ترجمۀ غلام‌عباس توسلی، تهران: جامعۀ ایرانیان‌.
  • فیض‌اللهی، علی و کمربیگی، خلیل (1400)، ریشه‌ها و پیامدهای پدیدۀ بی‌تفاوتی اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: شهروندان استان ایلام، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 14، شماره 3 ، صفحه 151-179
  • قائمی، فاطمه، بلالی، اسماعیل و محمدقدسی، علی (1394)، ارتباط دینداری و بی‌تفاوتی اجتماعی در شهر همدان، مطالعات فرهنگی پلیس، شمارۀ 6: 99-115.
  • کلانتری، صمد، ادیبی، مهدی، ربانی، رسول و احمدی، سیروس (1386)، بررسی بی‌تفاوتی و نوع‌دوستی در جامعۀ شهری ایران و عوامل مؤثر بر آن، دوماهنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، سال 4، شمارۀ 22: 27-37. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23452188.1386.5.1.3.7
  • محسنی تبریزی، علیرضا و صداقتی‌فرد، مجتبی (1390)، پژوهشی دربارۀ بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران؛ مورد پژوهش: شهروندان تهرانی، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 22، شمارۀ 3: 1-22. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085745.1390.22.3.1.1
  • مسعودنیا، ابراهیم (1380)، تبیین جامعه‌شناختی بی‌تفاوتی شهروندان در حیات اجتماعی و سیاسی، فصلنامۀ اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شمارۀ 167-168: 152-165.
  • نادری عباس‌آباد، حمدالله (1383)، سنجش میزان بی‌تفاوتی اجتماعی در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز و بررسی عوامل مرتبط بر آن، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
  • نادری، حمدالله، بنی‌فاطمه، حسین و حریری اکبری، محمد (1388)، الگوسازی ساختاری رابطۀ بین بیگانگی و بی‌تفاوتی اجتماعی، مجلۀ علوم اجتماعی، سال 6، شمارۀ 2: 25-29. https://doi.org/10.22067/jss.v0i0.8768
  • نبوی، عبدالحسین، نواح، عبدالرضا و امیرشیرزاد، نرگس (1393)، بررسی عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال به بالای شهر دزفول)، مجلۀ انجمن جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 15، شمارۀ 3: 132-161. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351901.1393.15.3.5.6
  • وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفتر طرح‌های ملی (1380)، پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.
  • وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفتر طرح‌های ملی (1382)، پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.
  • وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفتر طرح‌های ملی (1384)، پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.

 

  • Ahmadi, S. (2004). A survey on apathy in social relations and social and cultural factors affecting it. Phd Thesis in Sociology. Isfahan University. Department of Social Sciences. (In Persian)
  • Bandura, A. (1993). Social Learning Theory. Translated by: F. Maher. Shiraz: Rahgosha Publications. (In Persian)
  • Bourdieu, P. (2002). The forms of capital, in social capital, trust, democracy and development, compiled by Kian Tajbakhsh. Translated by: A. Pakbaz and H. Powan. Tehran: Shirazeh Publishing House. (In Persian)
  • Dickson, S. S., & Husain, M. (2022). Are there distinct dimensions of apathy? The argument for reappraisal. Cortex149, 246-256.
  • Doyon, J., & Tsimonis, K. (2022). Apathy is not enough: changing modes of student management in post-Mao China. Europe-Asia Studies74(7), 1123-1146.
  • Faizullahi, A., & Kamarbeigi, Kh. (2021). The origins and consequences of the phenomenon of social indifference: a case study of the citizens of Ilam province. Cultural Research of Iran, No14 vol 3 151-179  https://doi.org/10.22035/jicr.2022.2729.3121 (In Persian)
  • Fukuyama, F. (2020). The end of order: social capital and its preservation. Translated by: Gholam Abbas Tusli. Tehran publication. (In Persian)
  • Ghaemi, F., Bilali, I., & Mohammad Qudsi, A. (2014). The relationship between religiosity and social indifference in the city of Hamadan. Police Cultural Studies, 6, 99–115. (In Persian)
  • Ghazizadeh, H., & Kianpour, M. (2014). Examining the level of social indifference(apathy) among students (case study: University of Isfahan). Strategic Studies of Social Issues in Iran, 4(1), 59-78. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23221453.1394.4.1.5.3 (In Persian)
  • Habibzadeh, A. (2005). Political indifference of workers and its effect on reducing political participation in the Islamic Republic of Iran. Master's thesis of Islamic Azad University. Central Tehran Branch. (In Persian)
  • Inglehart, R. (1994). Cultural shift in advanced industrial societies. Translated by: M. Vatar. Tehran: Kavir Publishing. (In Persian)
  • Kalantari, S., Adibi, M., Rabani, R., & Ahmadi, S. (2016). Study of indifference and altruism in the urban society of Iran and the factors affecting it. Bi-Monthly Scientific-Research Journals, 4( 22), 27-29. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23452188.1386.5.1.3.7 (In Persian)
  • Masoudnia, I. (2008). Sociological explanation of citizens' apathy in social and political life. Economic Political Information Quarterly, 167-168, 152-165. (In Persian)
  • Ministry of Culture and Islamic Guidance, Office of National Plans (2001) National Survey of Values and Attitudes. (In Persian).
  • Ministry of Culture and Islamic Guidance, Office of National Plans (2003) National Survey of Values and Attitudes. (In Persian).
  • Ministry of Culture and Islamic Guidance, Office of National Plans (2005) National Survey of Values and Attitudes. (In Persian).
  • Mohseni Tabrizi, A. R., & Sedaghatifard, M. (2013). Research on social indifference in Iran: the case of Tehran citizens. Applied Sociology, 22(43), 1-22. https://jas.ui.ac.ir/article_18231.html (In Persian)
  • Nabavi, A., Navah, A., & Amirshirzad, N. (2013). Investigating factors affecting social inequality (case study: citizens aged 18 and over in Dezful). Journal of Iranian Sociological Association, 15(3), 161-132. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351901.1393.15.3.5.6 (In Persian)
  • Naderi Abbas Abad, H., Banifatemeh, H., & Hariri Akbai, M. (2008). Measuring the level of social apathy among undergraduate students of Tabriz University and investigating the factors related to it. Master's Thesis. Nabriz University. (In Persian)
  • Naderi, H., Banifatemeh, H., & Hariri Akbai, M. (2008). Structural patterning of the relationship between alienation and social indifference. Journal of Social Sciences. Faculty of Literature and Human Sciences. Ferdowsi University. pp. 25-29. https://doi.org/10.22067/jss.v0i0.8768 (In Persian)
  • Putnam, R. (2001). Making democracy work: Civic Traditions in modern Italy. Translated by: M. T. Delfrooz. Tehran: Office of Political Studies and Research of the Ministry of Interior. (In Persian)
  • Rafipour, F. (1999). Anatomy of society. Tehran: Sahami Publications. (In Persian)
  • Ritzer, G. (2011). Sociological theory in the contemporary era. Translated by: M. Solasi. Tehran: Elmi. (In Persian)
  • Ronaghi, M. (2022). Investigating the impact of cultural factors (religious orientation) on social indifference and critical thinking in educational institutions. Social and Cultural Strategy, 42, 209-235. https://doi.org/10.22034/SCS.2022.148729 (In Persian)
  • Rosenberg, M. (1954). Some determinants of political apathy. Public Opinion Quarterly18(4), 349-366.
  • Ross, M. H. (1975). Political alienation, participation, and ethnicity: An African case. American Journal of Political Science, 291-311.
  • Safiri, Kh., & Hojjati Kermani, S. (2019). Sociological study of the causes of indifference in Tehran. Journal of Cultural Studies and Communication, 16(60), 111-130. https://doi.org/10.22034/jcsc.2020.107588.1916 (In Persian)
  • Sarfaraz, A., Ahmed, S., Khalid, A., & Ajmal, M. A. (2012). Reasons for political interest and apathy among university students: A qualitative study. Pakistan Journal of Social and Clinical Psychology10(1), 61-67.
  • Serajzadeh, H. (1998). Religious attitudes and behaviors of Tehrani teenagers and its implication on the theory of secularization. Research Index Journals, 2(7-8), 105-120. (In Persian)
  • Southwell, P. L. (2003). The politics of alienation: Nonvoting and support for third-party candidates among 18–30-year-olds. The Social Science Journal40(1), 99-107.