شبکه‌های مجازی، گزینش عقلانی و مشارکت سیاسی آنلاین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه پیام‌نور

2 دکتری جامعه‌شناسی، پژوهشگر اجتماعی مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

مشارکت در همۀ ابعاد آن، به‌ویژه مشارکت سیاسی بارزترین نمود توسعة مدنی و سیاسی در جوامع معاصر تلقی می‌شود. از این منظر، شناسایی فرایندهای مشارکت و زمینه‌های تسهیل‌کنندة آن برای نیل به توسعه امری گزیرناپذیر است. رشد رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، به تقویت انواع جدیدی از شبکه‌های ارتباطاتی و اشکال جدیدی از مشارکت منجر شده است که این مطالعه در پی شناسایی و واکاوی آن‌هاست. به عبارت دیگر، این مقاله مکانیسمی را بررسی می‌کند که به‌کمک استفاده از رسانه‌های جمعی بر رفتار مشارکت سیاسی شهروندان مؤثر است. پژوهش حاضر پیمایشی و مقطعی است (نیمة دوم سال 1396). جامعة آماری پژوهش، شهروندان 18 سال به بالای مناطق چندگانة شهر سنندج هستند. حجم نمونة مقتضی با توجه به حداکثر پراکندگی و خطای 5 درصد براساس فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد و نمونه‌گیری نیز به‌روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام گرفت. نتایج توصیفی مطالعه نشان‌دهندة حضور بالای پاسخگویان در فضای مجازی و رتبة بالای آن‌ها در رفتارهای تماشاگرانه و تاحدودی رفتارهای متوسط (از قبیل رأی‌دادن، راه‌اندازی بحثی سیاسی، تلاش برای اقناع فرد دیگر به رأی‌دادن به‌گونه‌ای خاص و...) است. همچنین نتایج مطالعه بیانگر ارتباط معنادار و مستقیم میان سرمایة اجتماعی آنلاین و مشارکت سیاسی در ابعاد سه‌گانه و به‌ویژه نوع متوسط آن (564/0) است. علاوه‌براین، نتایج مطالعه نشان‌دهندة اثر متغیر گزینش عقلانی (کاهش هزینة مشارکت، زمان و افزایش فرصت‌ها) به‌عنوان متغیری میانجی در حد واسط حضور در فضای مجازی و مشارکت سیاسی است. مجموع این دو متغیر حدود 45 درصد از تغییرات متغیر مشارکت سیاسی را تبیین کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Virtual Networks, Rational Selection, and Online Political Participation

نویسندگان [English]

  • Yaghoub Ahmadi 1
  • Parvin Alipoor 2
1 Associate Professor of Sociology in Payame Noor University
2 PhD in Sociology, Researcher at the Institute of Social Studies and Research of Tehran University
چکیده [English]

Participation in its dimensions, and in particular political participation, is seen as the most visible civil and political development in contemporary societies. From this perspective, it is inevitable to identify the participatory processes and its facilitating context for achieving development. The growth of modern media and social networks in recent years has led to the strengthening of new types of communication networks, as well as new forms of participation, which this study seeks to identify and analyze. In other words, this paper studies the mechanism by which mass media can influence the behavior of citizens’ political participation. The research method is a cross-sectional survey (autumn 2017 and winter 2018). The statistical population of the research is citizens of 18 years old and above the multi-city areas of Sanandaj. The appropriate sample size was determined by the maximum dispersion and error rate of 5% based on the Cochran formula. A number of 384 individuals were selected and the sampling was done by multi-stage cluster sampling. The descriptive results of the study indicated that there was a high presence of respondents in cyberspace and a high ranking of respondents in spectator behaviors and somewhat moderate behaviors (such as voting, initiating a political discussion, trying to persuade another to vote in a particular way, etc.). Also, the results showed a significant and direct relation between online social capital and political participation in the three dimensions, especially its moderate (0.564). In addition, results of the study indicated that the rational choice variable (reducing the cost of participation, time and opportunity increase) as a mediating variable in the interface between presence in cyberspace and political participation, and the sum of these two variables was about 45% of the variation of variables political participation has been explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cyberspace
  • participation
  • Rational Choice
  • Social capital
  • social networks

مراجع

  • اخترشهر، علی (1386)، مؤلفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت دینی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • اشتریان، کیومرث و امیرزاده، محمدرضا (1394)، «بررسی تأثیرات شبکه­های اجتماعی مجازی بر مشارکت سیاسی (مطالعة موردی: شهر تهران)»، فصلنامة سیاست، شمارة 4: 821-852.
  • باقی، عمادالدین (1377)، «جنبش دانشجویی»، روزنامة اخبار، 10 اسفندماه 1377.
  • بشیریه، حسین (1378)، جامعة مدنی و توسعة سیاسی در ایران، تهران: مؤسسة نشر نوین.
  • ترابی، یوسف (1384)، «آسیب‌شناسی مدیریت توسعه در ایران»، فصلنامة دانش سیاسی، شمارة 2: 103-133.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا (1387)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت.
  • حریری‌اکبری، محمد (1377)، ریشه‌های فعالیت‌های سیاسی دانشجویان، تبریز: بی‌جا.
  • ذکایی، محمدسعید (1380)، «اخلاق شهروندی»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، شمارة 5: 61-80.
  • رابرتسون، رابرت (1382)، جهانی‌شدن، ترجمة کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
  • راش، مایکل (1377)، جامعه و سیاست، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت.
  • راش، مایکل (1377)، جامعه و سیاست، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت.
  • رضایی، عبدالعلی (1375)، «مشارکت اجتماعی، وسیله یا هدف یا ابزار توسعه»، فصلنامة اطلاعات سیاسی اقتصادی، شمارة 109 و 110: 54-63.
  • رهبرقاضی محمودرضا و همکاران (1395)، «فرهنگ سیاسی مشارکتی و تأثیرات سرمایة اجتماعی»، مطالعات توسعة اجتماعی– فرهنگی، شمارة 4: 1۰۱-۱۲۲.
  • روشه، گی (۱۳۷۶)، جامعه‌شناسی تالکوت پارسنز، ترجمة عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: انتشارات تبیان.
  • سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1383)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه.
  • سیدامامی، کاووس (1386)، «مشارکت سیاسی دانشجویان: ارزیابی برخی از پیش‌بینی‌کننده‌های مشارکت سیاسی»، پژوهشنامة علوم سیاسی، شمارة 1: 33-52.
  • سیف‌زاده، حسین (1373)، «مشارکت منفعلانه و علل تداوم آن»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، شمارة 31: 145-166.
  • صالحی، عباس (1385)، «در چیستی و چگونگی مشارکت سیاسی»، مجلة پگاه حوزه، شمارة 200: 139-181.
  • عاملی، سعید (1380)، «تعامل جهانی‌شدن، شهروندی و دین»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 18: 167-200.
  • ·       عبدالهیان حمید و حقگویی، احسن (1388)، «تبیین رابطة کاربری اینترنت و مشارکت سیاسی در ایران»، مجلة جامعه‌شناسی ایران،شمارة 4: 130-159.
  • فکوهی، ناصر (۱۳۸۳)، انسان‌شناسی شهری، تهران: نشر نی.
  • فیرحی، داود (1377)، «مفهوم مشارکت سیاسی»، فصلنامة علوم سیاسی، شمارة 1: 133-149.
  • قوام، عبدالعلی (1374)، نقد نظریه‌های نوسازی و توسعة سیاسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • کرمانی، حسین و پاکدامن، یوسف (1395)، «مطالعة رابطة بین سرمایة اجتماعی کاربران ایران در فیس‌بوک و مشارکت مدرن آن­ها در دنیای واقعی»، مجلة پژوهش‌های ارتباطی، شمارة 87:9-35.
  • لیپست، مارتین و دوز، رابرت (1373)، جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمة محمدحسین فرجاد، تهران: انتشارات توس.
  • محسنی، منوچهر و جاراللهی، عذرا (1382)، مشارکت اجتماعی در ایران، تهران: نشر آرون.
  • نادری، احمد (1394)، «فراتحلیل مشارکت سیاسی دانشجویان ایرانی: مطالعة اثربخشی عوامل تبیین‌کننده»، مطالعات جامعه‌شناختی، شمارة 1: 259-290.
  • هانتینگتون، ساموئل (1373)، موج سوم دموکراسی در پایان سدة بیستم، ترجمة احمد شهسا، تهران: روزنه.
  • هانتینگتون، ساموئل (1384)، گزارش طرح پژوهشی سنجش اشکال و سطوح مشارکت سیاسی دانشجویان و نگرش‌های آنان دربارة مشارکت سیاسی، تهران: سازمان ملی جوانان.
  • وفادار، مژگان (1375)، دموکراسی برداشت مردم و دانشجویان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
    •  Akshy, E., Messing, S., and Adamic, L. (2015), “Exposure to Ideologically Diverse News and Opinion on Facebook”, Science, No. 348:1130–1132.
    • Beaman, J. (2013), French in the Eyes of Others: Cultural Citizenship, Marginalization, and France’s Middle-Class North African Second-Generation, European University Institute, Max Weber Program, Italy, EUI Working Paper.
    • Beaman, J. (2016), “Citizenship as Cultural: Towards a Theory of Cultural Citizenship”, Sociology Compass, No. 10: 849–857.
    • Bennett, W. L., Segerberg, A., and Walker, S. (2014), “Organization in the Crowd: Peer Production in Large-Scale Networked Protests”, Information, Communication and Society, No. 17: 232–260.
    • Bimber, B., Stohl, C., and Flanagin, A. J. (2009), Technological Change and the Shifting Nature of Political Organization, in A. Chadwick and P. N. Howard (Eds.), The Routledge Handbook of Internet Politics (PP. 72–85), New York, NY: Routledge.
    • Bode, L. (2012), “Facebooking it to the Polls: A Study iIn Online Social Networking and Political Behavior”, Journal of Information Technology and Politics, No. 9: 352–369.
    • Bode, L. et al. (2014), “A New Space for Political Behavior: Political Social Networking and Its Democratic Consequences”, Journal of Computer-Mediated, No. 3: 414-429.
    • Effing, R., Hillegersberg, J., and Huibers, T. (2011), “Social Media and Political Participation: Are Facebook, Twitter and Youtube Democratizing our Political Systems?”, International Federation for Information Processing: 25–35.
    • Gaiser, W., and Rijike, J. (2008), “Political Participation of Youth Young Germans in the Eropean Context”, Asia Eroup Journal, No. 5: 541-555.
    • Gil De Zúñiga, H., Barnidge, M., and Scherman, A. (2017), “Social Media Social Capital, Offline Social Capital and Citizenship: Exploring Asymmetrical Social Capital Effects”, Journal of Political Communication, No. 34: 44-68.
    • Hampton, K. N. (2011), “Comparing Bonding and Bridging Ties for Democratic Engagement”, Information, Communication and Society, No. 14: 510–528.
    • Haythornthwaite, C. (2002), “Strong, Weak and Latent Ties and the Impact of New Media”, The Information Society, No. 18: 385–401.
    • Kavada, A. (2015), “Creating the Collective: Social Media, The Occupy Movement and Its Constitution as a Collective Actor”, Information, Communication and Society, No. 18: 872–886.
    • Mcclurg, S. D. (2003), “Social Networks and Political Participation: The Role of Social Interaction in Explaining Political Participation”, Political Research Quarterly, No. 4: 449-464
    • Putnam, R. D. (2000), Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, New York: Simon and Schuster.
    • Rosa, A. L. (2014), Social Media and Social Movements Around the World, In B. Patrut and M. Patrut (Eds.), Social Media in Politics: Case Studies on the Political Power of Social Media (Pp. 35–47), London, England: Springer.
    • Skoric, M. M., Ying, D., and Ng, Y. (2009), “Bowling Online, Not Alone: Online Social Capital and Political Participation in Singapore”, Journal of Computer Mediated Communication, No. 14: 414–433.
    • Skoric, M. M., and Zhu, Q. (2015), “Social Media and Offline Political Participation: Uncovering the Paths from Digital to Physical”, International Journal of Public Opinion Research, No. 3: 415-427.
    • Valenzuela, S. (2013), “Unpacking the Use of Social Media for Protest Behavior: The Roles of Information, Opinion Expression and Activism”, American Behavioral Scientist, No. 57: 920–942.
    • Valenzuela, S., Park, N., and Kee, K. F. (2009), “Is There Social Capital in a Social Network Site? Facebook Use and College Students’ Life Satisfaction, Trust, And Participation”, Journal of Computer-Mediated Communication, No. 14: 875–901.
    • Williams, D. (2006), “On and off the ‘Net: Scales for Social Capital in an Online Era”, Journal of Computer-Mediated Communication, No. 11: 593-628.
    • Zhao, W. et al. (2011), “Comparing Twitter and Traditional Media Using Topic Models Advances in Information Retrieval”, Lecture Notes in Computer Science, No. 6611: 338-349.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 8، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 33-57

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار