تحلیل و ارزیابی سرمایۀ اجتماعی درون‌گروهی در راستای توسعۀ پایدار روستایی (منطقۀ مورد مطالعه: استان کرمان، شهرستان ریگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة منابع ‌طبیعی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری، دانشکدة منابع‌طبیعی دانشگاه تهران

3 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد دانشکدة منابع‌طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

در راستای تحریک اتحاد و حفظ وفاداری میان افراد در گروه‌های مختلف، تقویت سرمایة اجتماعی درون‌گروهی امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل سرمایة مذکور به‌منظور توسعة پایدار روستایی در روستای رستم‌آباد علی‌چارک از توابع شهرستان ریگان استان کرمان است که در آن توانمندسازی جوامع محلی عملیاتی شده است. جامعة آماری در این مطالعه اعضای گروه‌های توسعة روستایی است که 149 نفر در غالب 9 گروه را شامل می‌شود. در این تحقیق میزان روابط اعتماد و مشارکت در شبکة ذی‌نفعان با استفاده از پرسشنامه‌های تحلیل شبکه‌ای و براساس مشاهدة مستقیم و مصاحبه با تمام کنشگران، همچنین توجه به سنجش شاخص‌های سطح کلان شبکه مانند تراکم، دوسویگی، انتقال‌یافتگی و میانگین فاصلة ژئودزیک در دو مرحلة قبل و بعد از اجرای پروژه بررسی شده و بیانگر میزان اعتماد، مشارکت و سرمایة اجتماعی متوسط پیش از اجرای پروژة توانمندسازی جوامع محلی است. پس از اجرای این پروژه میزان این شاخص‌ها افزایش پیدا کرده و به حد مطلوبی رسیده است. سرعت گردش و تبادل اعتماد و مشارکت بین افراد پس از اجرای طرح در مقایسه با قبل از اجرای آن افزایش ‌یافته و اجرای طرح، اتحاد و همبستگی بین افراد را بیشتر کرده است؛ از این‌رو اجرای این پروژه میزان اعتماد، مشارکت و سرمایة اجتماعی را افزایش داده و درنتیجه بسترهای اجتماعی مورد نیاز برای تحقق مطلوب توسعة پایدار روستایی را فراهم کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis and Assessment of Intergroup Social Capital toward Rural Sustainable Development (Case Study: Kerman Province, Rigan County)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ghorbani 1
  • Leila Avazpour 2
  • Marzieh Siramirad 3
1 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Tehran University
2 PhD Candidate, Faculty of Natural Resources, Tehran University
3 MSc Graduate Student, Faculty of Natural Resources, Tehran University
چکیده [English]

This study is to analyze the intergroup social capital toward rural sustainable development in Rostam-Abad-e- Ali Charak Village of Rigan County in Kerman Province, in which the empowerment of local communities has been operationalized. The statistical population in this study is the members of rural development groups, which include 149 people in 9 groups. In this paper, the relationship of trust and participation in beneficiaries’ network were assessed using network analysis questionnaires and through direct observation and interview with all actors, based on macro-level network indicators such as density, reciprocity, transitivity, and average Geodesic distance in two phases i.e. pre-project and post-project. Results show the average level of trust, participation, and social capital before RFLDL project implementation; whereas, once the project was accomplished, these indicators enhanced to an optimum level. The rate of trust and collaboration exchange among actors increased too, and this project boosted the unity and solidarity of individuals. Hence, this project resulted in higher trust, collaboration, and social capital, and underpinned essential social foundations for optimum rural development achievement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intergroup Social Capital
  • network analysis
  • RFLDL Project
  • Rostam Abad-e- Ali Charak Village
  • rural sustainable development

مراجع

  • امین بیدختی، علی‌اکبر و شریف، نوید (1394)، «سرمایة اجتماعی در عید نوروز و پیش از آن»، مطالعاتوتحقیقاتاجتماعی درایران، شمارة 4: 647-667.
  • تاج‌بخش، کیان (1384)، سرمایة اجتماعی؛ اعتماد، دموکراسی و توسعه، تهران: انتشارات نشر و پژوهش، شیرازه، 704 صفحه.
  • تنهایی، حسین و حضرتی صومعه، زهرا (1391)،«بررسی نظری پژوهش‌های سرمایة اجتماعی در ایران»، فصلنامة علوم رفتاری، شمارة 2: 29-52.
  • دوغایی، محمد (1392)، «راهکارهای انگیزشی مشارکت مردم در توسعة پایدار محله‌ای»، کنگرة معماری، برنامه‌ریزی شهری و توسعة پایدار، (ایران، مشهد): 6.
  • رحیمی بالکانلو، خدیجه (1393)، «امکان‌سنجی ارزیابی پایداری سرزمین با استفاده از تلفیق تحلیل شبکة اجتماعی و تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) (منطقة مورد مطالعه: استان سمنان)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران.
  • ریاحی، وحید و همکاران (1392)، «بررسی و ارزیابی سرمایة اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین روستاییان (مطالعة موردی، منطقۀ اورامانات استان کرمانشاه)»، مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، شمارة 1: 4-24.
    • سالاری سردری، فرضعلی؛ بیرانونزاده، مریم و علیزاده، سید دانا (1391)، «نقش سرمایة اجتماعی در توسعة پایدار محلی (مطالعة موردی: سکونتگاه‌های شهری و روستایی منطقة عسلویه)»، فصلنامة هویت شهر، شمارة 19: 77-88.
    • سالاری، فاطمه (1393)، «مدل‌سازی و تحلیل شبکة تصدی‌گری منابع آب در حوضه‌های آبخیز (مطالعة موردی: حوزة آبخیز رزین در استان کرمانشاه)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
    • سلمانی، محمد و همکاران (1387)، «بررسی ابعاد سرمایة اجتماعی (مشارکت مدنی، تعامل اجتماعی و اعتماد) در توسعة روستایی (مطالعة موردی: روستاهای باغستان و برون، شهرستان فردوس)»، مجلة جغرافیاوتوسعةناحیه‌ای، شمارة 12: 23- 45.
  • شریفیان ثانی، مریم (1380)، «مشارکت شهروندی، حکمروایی شهری و مدیریت شهری»، فصلنامة مدیریت شهری، شمارة 8: 42-55.
  • شفیعا، سعید (1389)، «رابطة ظرفیت اجتماعی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی با توسعة پایدار محلی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت شهری، دانشکدة مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی.
  • شفیعا، سعید و کاظمیان، غلامرضا (1393)، «بررسی رابطة سرمایة اجتماعی ساکنان با پایداری توسعه در محلة غیررسمی شمیران نو»، فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 2: 1-24.
  • شفیعی، مهدی و همکاران (1392)، مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و برنامه‌ریزی توسعة روستایی، مشهد: انتشارات شعرا.
  • شیروانیان، عبدالرسول و نجفی، بهاءالدین (1390)، «بررسی نقش سرمایة اجتماعی بر رفاه و کاهش فقر روستایی؛ مطالعة موردی: محدودة شبکة آبیاری و زه‌کشی درودزن»، مجلة اقتصاد کشاورزی، شمارة 3: 25-35.
    • صالحی شانجانی، پروین (1384)، «رویکرد حفاظتی به منابع ژنتیکی جنگل‌های شمال کشور»، فصلنامة جنگل و مرتع. شمارة 68 و 69: 60-67.
  • علی بابایی و همکاران (1394)، «پایش اجتماعی: تحلیل سرمایة اجتماعی در مدیریت پایدار منابع جنگلی (مطالعة موردی: روستای کدیر، استان مازندران)»، مجلة علمی- پژوهشی جنگل و فرآورده‌های چوب (پذیرش چاپ).
  • عوض‌پور، لیلا (1395)، «نقش سرمایة اجتماعی در ارتقای تاب‌آوری بهره‌برداران در مواجهه با گرایش منفی وضعیت مرتع (منطقة مورد مطالعه: شهرستان میامی، استان سمنان)». پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
  • غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1387)، کیفیت زندگی شاخص توسعة اجتماعی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
  • غفاری، غلامرضا و تاج‌الدین، محمدباقر (1384)، «شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی»، فصلنامة علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، شمارة 17: 33-56.
    • قدیری معصوم، محمد و نجفی، آسیه (1382)، «طرح‌های توسعة پایدار قبل از انقلاب اسلامی در ایران و تأثیر آن بر مناطق روستایی»، مجلة تحقیقات جغرافیا، شمارة 35: 111-121.
  • قربانی، مهدی (1391)، «نقش شبکه‌های اجتماعی در سازوکارهای بهره‌برداری از مرتع (مطالعة موردی: منطقة طالقان)»، رسالة دکتری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
  • قربانی، مهدی و همکاران (1392)، «تحلیل سیستم شبکة اجتماعی در مدیریت مشارکتی مرتـع (مطالعـة مـوردی: منطقـة طالقان، روستای ناریان)»، مجلة مرتع، شمارة 7: 47-85.
  • قربانی، مهدی (1394 الف)، الگوی ایرانی مشارکت و توانمندسازی جوامع محلی با رویکرد شبکه اجتماعی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
  • ــــــــــــ (1394 ب)، تحلیل و ارزیابی شبکه‌های اجتماعی-سیاستی تشکل‌های مردمی، نهادها و صندوق‌های توسعه پایدار جوامع محلی (استان خراسان جنوبی، شهرستان سرایان، پروژة بین‌المللی RFLDL).
  • کارگر، عباس و همکاران (1394)، گزارش اجرایی پروژة بین‌المللی احیای اراضی جنگلی و تخریب‌یافته (RFLDL)، بیرجند: نشر چهار درخت.
  • موسوی، میرطاهر (1385)، «مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی»، فصلنامة علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شمارة 23: 67-92.
    • Ahn, T.K., and Ostrom, E. (2008), Social Capital in CollectiveAction. In the Handbook of Social Capital, Edited by Dalio Castiglion, Jan W. van Deth. And Guglielmo Wolleb, 70-100, Oxford: Oxford University Press.
    • Ballet, J., Sirven, N. and Requiers-Desjardins, M. (2007), “Social Capital and Natural Resource Management”, The Journal of Environment and Development, No.4: 355-374.
    • Bodin, O., and Prell, C. (2011), Social network in natural resources management, Cambridge University Press.
    • Bullen, P. and Onyx, J (1999), “Social Capital: Family Support Services and Neighbourhood and Community Center in New South Wales, Family Support Services Association and Sydney”, Avialable at: http://www.mapl.com.au/A12.htm.
    • Carlsson, L. Berkes, F. (2005), Co-management: concepts and methodological implications, Journal of Environmental, No. 75: 65-76
    • Coleman, J. (1988), “Social capital and the creation of human capital”, American Journal of Sociology, No. 94: 95-120.
    • Cranwell, M. R., kolodinsky, J. M. and Donnelly, C. W. (2005), “A Model Food Entrepreneur Assistance and Education Program: the Northeast Center for Food Entrepreneurship”, Journal of Food Science Education, No. 4: 56-65.
    • Cvetkovich G. and Winter P. L. (2003), “Trust and social representations of threatened and endangered species”. Environment andBehavior, No. 2: 286–307.
    • Jakes, P.J. (2007), “Building trust in natural resource management within local communities: a case study of the Midewin National Tallgrass Prairie”, Environmental Management, No.3:353- 368.
    • Davis, J., Kang, A. and Vincent, J. (2001), “How Important is Improved Water Infrastructure to Microenterprises? Evidence from Uganda”, Journal of World Developed, No.29: 1753-1767.
    • Earle, T. and Cvetkovich, G.T. (1995), Social Trust: Toward a Cosmopolitan Society, New York.
    • Carlsson, L. and Berkes, F. (2005), “Co-management: concepts and methodological implications”, Journal of Environmental, No. 75: 65-76
    • Elands. B. H. M. and Wiersum, K. F. (2001), “Forestry and rural development in Europe: an exploration of socio-political discourses”, Forest Policy and Economics, No. 3: 5-16.
    • Fukuyama, F. (1995), Trust: the social value and the creation of prosperity, New York. Free Press.
    • Gaotri, H. (1986), Popular Participation in Development, Paris: Unesco.
    • Hanneman, R.A., Riddle, M. (2005), Introduction to social network methods, University of California Riverside, California.
    • Leahy, E. and Anderson, H. (2008), “Trust Factors in Community–water ResourcesManagement AgencyRelationships”, Journal of Landscape and Urban Planning, No. 87: 100–107.
    • Lienert J., Schnetzer, F., Ingold, K. (2013), “Stakeholder Analysis Combined With Social Network Analysis Provides Fine-Grained Insights in to War Infrastructure Planing Processes”, Journal of Environmental Management, No.125: 134-148.
    • Madu, A. I. (2007), “Case study: the underlying factors of rural development patterns in the Nsukka region of southeastern Nigeria”, Journal of Rural and Community Development, No. 2: 110-122.
    • Newig, J., Günther, D. and Pahl-Wostl, C. (2010), “Synapses in the network: learning in governance networks in the context of environmental management”, Ecology and Society, No. 4: 24.
    • Overton, J. (1999), Strategies for Sustainable Development: Experiences from the Pacific, Zed Book, London.
    • Petrou, A. and Daskalopoulou, I. (2013), “Social capital and innovation in the services sector”, European Journalof Innovation Management, No.1: 50-69.
    • Plickert, G., Cˆot´e, R.R. and Wellman, B. (2007), “It’s not who you know, it’s how you know them: Who exchanges what with whom?” Social Networks, No.29: 405-429.
    • Prell, C., Hubacek, K. and Reed, M. (2009), “Stakeholder analysis and social network analysis in natural resource management”, Journal of Society and Natural Resources, No. 22: 501–518.
    • Pretty, J. (2003), “Social capital and the collective management of resources”, Journal of Science, No. 302: 1912- 1914.
    • Pretty, J. and Ward, H. (2001), “Social Capital and the Environment”, Journal of World Development, No. 2: 209–227.
    • Pretty, J. and Ward, H. (2001), “Social Capital and the Environment”, Journal of World Development, No. 2: 209–227.
    • Putnam, R. D. (2002), Bowling together, American Prospect, Accessed on I September 2002 at http:// www. Prospect. Org.
    • Rocha, G. M. (2002), Neo-Dependency in brazil, New Left Review on 16 july-august.
    • Scott, J. (2000), Social Network Analysis, Sage, London.
    • Stern, M. J. and Baird, T. D (2013), “Trust ecology and the resilience of natural resource management institutions”, Ecology and Society, No.2: 14-23.
    • Taylor, j. (2002), “Sustainable Development a Dubious Solution in Search of a Problem” Policy analysis, 449: 1-49.
    • WCED (World Commission on Environment and Development)., 1987, Our common future. Bruntland Commission, Oxford University Press. NY.
    • Wondelleck, J. M. and Yaffee, S. L. (2000), Making Collaboration Work: Lessons from innovation in natural resource management, Washington, DC, Island Press.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 7، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 1-23

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار