مشارکت اجتماعی در پهنۀ مرکزی تهران: با تأکید بر نهادهای مردم‌مدار و شورایاری‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

ادارة شهر فقط در نهادهای رسمی مدیریت شهری خلاصه نمی‌شود. در این پژوهش، بحث دربارة مشارکت با تمرکز بر دو نهادی صورت می‌گیرد که نقش مهمی در جلب مشارکت‌های مردمی دارند: سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان نماینده‌ای از جامعة مدنی و شورایاری‌ها به‌عنوان نماینده‌ای از دولت محلی. هدف این پژوهش بررسی تجربیات و تلاش‌های عینی پیرامون جلب مشارکت‌های مردمی در پهنة مرکزی شهر تهران (مناطق 6، 7، 11 و 12) است. روش تحقیق کیفی است و از تکنیک مصاحبة عمیق برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شده است. مصاحبه‌ها با یازده نفر از مسئولان سازمان‌های مردم‌نهاد و همچنین هشت نفر از اعضای شورایاری محلات انتخابی در مناطق مرکزی تهران انجام گرفته است. پس از پیاده‌کردن تمام مصاحبه‌ها، تحلیل از طریق کدگذاری دستی داده‌ها براساس مقولات مشخص‌شده از قبل صورت پذیرفت. براساس یافته‌های این پژوهش، تعامل مثبت و سازنده‌ای میان سازمان‌های مردم‌نهاد و شورایاری‌ها از یک‌طرف و میان این دو نهاد با بخش دولتی و حکمرانی شهری از طرف دیگر ایجاد نشده است. سازمان‌های مردم‌نهاد تخصصی و شورایاری‌ها که هر دو دربارة مشکلات و مسائل اجتماعی و شهری آگاهی و شناخت خوبی دارند، در روابط قدرت نهادهای شهری و دولتی، جدی گرفته نمی‌شوند. در محلات قدیمی تهران به‌ویژه در مناطق 12 و 11، حس تعلق به فضاهای محلی کم شده است. بخشی از این مسئله به‌دلیل انباشته‌شدن آسیب‌های اجتماعی، زوال سرمایة اجتماعی محلی و مهاجرت ساکنان قدیمی به محلات بهتر است. نبود تعلق‌خاطر و کاهش سرمایة اجتماعی محلی، عدم مشارکت را به همراه می‌آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social participation in the central region of Tehran: A study on NGOs and city councils

نویسندگان [English]

  • Shirin Ahmadniya 1
  • Atena Kamel Ghalibaf 2
1 Assistant Professor, Faculty of Social Communications, University of Allameh Tabatabai, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student of Political Sociology, University of Allameh Tabatabai, Iran
چکیده [English]

Public institutions are not the only agents of urban governance. Focusing on two other institutions namely NGOs and city councils, this research probes the question of participation. The aim of this research is to study the way in which people participate in the procedure of urban governance. To do so, the study concentrates on different districts of Tehran, namely 6, 7, 11, and 12 districts. It also draws on qualitative research as the method and conducts 11 in-depth interviews with people from varied NGOs and 8 people from city councils of the above 4 districts. The interviews were coded and analyzed according to determined categories. Results show that there is no significant constructive relation between NGOs and city councils, on the one hand, and between these two and the public institutions on the other hand. Neither is there a suitable context for the NGOs and city councils with considerable expertise to participate in the urban affairs. One can also witness the decreasing sense of belonging to the neighborhood even within the traditional districts such as 11 and 12. The research argues that part of this is due to the increasing rate of social problems and decaying social capital. This situation, in turn, tore apart the basis for citizen participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • City council
  • district
  • Governance
  • NGOs
  • Public participation
  • ایمانی جاجرمی، حسین (1382)، «آموزش و پژوهش مدیریت شهری: حکمروایی شهری و پژوهش شهری»، مجلۀ مدیریت شهری، شمارۀ 15 و 16: 52-59.
  •                 (1386)، «حکمرانی شهری، نگاهی نو به ادارۀ امور شهرها»، مجلۀ شوراها، شمارۀ 11: 16-20.
  • ارشد، لیلی و درویشی‌فرد، علی‌اصغر (1393)، «بی‌سازمانی اجتماعی و امکان شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی (مطالعۀ موردی: محلۀ هرندی)»، پژوهش‌نامۀ مددکاری اجتماعی، شمارۀ 1: 103-136.
  • اتحادیه، منصوره (1377)، اینجا طهران است، تهران: نشر تاریخ ایران.
  • ازکیا، مصطفی و محمدی بندری، زینب (1390)، «بازتعریف مفاهیم محله و محلة آرمانی از دید ساکنان شهر تهران (محله‌های آریاشهر، تهران‌پارس و امام‌زاده یحیی)»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، شماره 3: 7-24.
  •  بیات، آصف (1390)، زندگی همچون سیاست: چگونه مردم عادی خاورمیانه را تغییر می‌دهند؟، ترجمۀ فاطمه صادقی، چاپ اینترنتی.
  • پروین، ستار؛ کلانتری، عبدالحسین؛ صفری، محمدرحیم و مرادی، علیرضا (1392)، «مهاجرت درون‌شهری و امکان شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی (مطالعۀ موردی محلۀ دروازه غار)»، فصلنامۀ مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 35: 107-130.
  •  تکمیل همایون، ناصر (1379)، تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران (جلد سوم): از ویرانی دارالخلافه ناصری تا پایان دوره پهلوی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • خادمیان، طلیعه و قناعتیان، زهرا (1387)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتیاد زنان معتاد به مواد مخدر در مراکز بازپروری (مرکز خانۀ خورشید)»، پژوهش‌نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 4: 59-86.
  • رضایی، عبدالعلی (1375)، «مشارکت اجتماعی وسیله یا هدف توسعه»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شمارۀ 110 و 11: 54-63
  •  سند توسعۀ محلۀ امام‌زاده یحیی (1391)، شهرداری منطقۀ 12، ناحیۀ دو.
  • سند توسعۀ محلۀ بهار (1391)، شهرداری منطقۀ 7، ناحیۀ سه.
  •  سند توسعۀ محلۀ عباسی (1391)، شهرداری منطقۀ 11، ناحیۀ سه.
  • سند توسعۀ محلۀ قزل‌قلعه (1391)، شهرداری منطقۀ 6، ناحیۀ چهار.
  • سند توسعۀ محلۀ نیلوفر (1391)، شهرداری منطقۀ 7، ناحیۀ چهار.
  • سند توسعۀ محلۀ هرندی (1391)، شهرداری منطقۀ 12، ناحیۀ چهار.
  •  سند توسعۀ محلۀ یوسف‌آباد (1391)، شهرداری منطقۀ 6، ناحیۀ شش.
  • شیعه، اسماعیل؛ زرآبادی، زهراالسادات و یزدان‌پناهی، ملیسا (1391)، «بررسی و تبیین مفهوم محلۀ سالم در محلات سنتی (محله امام‌زاده یحیی)»، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شمارۀ 17: 1-20.
  • صادقی، فاطمه (1392)، «از رعیت تا شهروند: در ایران مردم وجود نداشت»، ماهنامۀ الکترونیکی شبکۀ آفتاب، 12 اسفند 1392 قابل‌دسترس در: http://yon.ir/L5Il.
  • طهماسبی، سهیلا (1386)، «تجاربی از مشارکت شوراها و سازمان‌های مردم‌نهاد»، مجلۀ شوراها، شمارۀ 9: 9-26.
  • کلانتری، عبدالحسین و پروین، ستار (1392)، «تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های توسعۀ پایدار شهری در تهران»، مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، شماره 14: 333-357.
  • لاله‌پور، منیژه (1386)، «حکمروایی شهری و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه»، مجلۀ جستارهای شهرسازی، شمارۀ 19 و 20: 60-71.
  • مدنی‌پور، علی (1381)، تهران ظهور یک کلان‌شهر، ترجمۀ حمید زرآزوند، تهران: انتشارات پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
  • موسایی، میثم (1386)، طراحی الگوهای مشارکت شهروندان در امور شهری، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران.
    • Hajer, Marten & Reijndorp, Arnold (2001), In Search of New Public Domain, Nai Publishers,Rotterdam.
      • Devine, Joe (2006), Community-based organization- new fed or old hat?, Oxford: Oxford University Press and Community Development Journal.
      • Nuttavuthisit, Krittinee, Pavitra Jindahra and Pattarawan Prasarnphanich (2014), Participatory community development: evidence from Thailand, Oxford: Oxford University Press and Community Development Journal.
      • Lefebvre, Henri (1991), The Production of Space, trans. Nochilson- Smith, Donald.Oxford: Wiley-Blackwell.
      • Massey, Doreen (1994), Space, Place and Gender, Cambridge: Polity Press
      • ·         Edward W. Soja (1989), Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory, New YorkVerso.
      • Harvey, David (1982), The Limits to Capital, Oxford: Basil Blackwell