بنیة تولید ملی؛ بررسی انتقادی برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصادی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف این مقاله، تأکید بر این واقعیت است که کانون اصلی و وجه مشترک تحقق اهداف توسعۀ انسانی، توسعة پایدار، ایجاد عدالت اجتماعی و افزایش توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی، ارتقای بنیۀ تولید ملی است. برای تحقق این هدف، به روش توصیفی- تحلیلی و با مبناقرار‌دادن دستگاه نظری نهادگرایی، وجوه روش‌شناختی و تجربی این مسئله برجسته می‌‌شود. به این منظور، با محوریت ایدۀ صنعتی‌‌شدن به‌مثابۀ کانون اصلی ارتقای بنیۀ تولید ملی، تجربة تاریخی کشورمان از کانال برنامه‌های توسعة قبل و بعد از انقلاب اسلامی بررسی می‌‌شود. مطابق یافته‌ها، به‌دلیل نبود نگرش راهبردی در این زمینه و غفلت‌ها و خطاهای حیرت‌انگیز در دورۀ نزدیک به هفتاد سال گذشتۀ تاریخ برنامه‌ریزی توسعه، تخصیص منابع ارزی و ریالی هنگفت، به‌هیچ‌وجه با دستاوردهای مورد انتظار تناسب نداشته است؛ ضمن آنکه انبوهی از ناموزونی‌ها و ناهماهنگی‌ها و مشکلات کوچک و بزرگ، چشم‌انداز توسعۀ ملی را با چالش مواجه ساخته است. راه‌حل پیشنهادی به‌‌طورکلی، نگرش به بنیۀ تولید ملی با رویکردی فرارشته‌ای و به‌مثابة یک نظام حیات جمعی است.
 


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Power of National Production: A Critical Study of Developmental Programs and Economic performance

نویسنده [English]

  • Farshad Momeni
Associated professor of Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

This paper aims to signalize the substantial fact that the major focus and the joint aspect to fulfill the purposes of human development, sustainable development, social justice, competitive power and resilience of national economy is to promote the power of national production.
To fulfill this purpose, we used institutional theoretical system for presenting the analysis and signalized the methodological and empirical aspects of this issue with the descriptive-analytical method. Hence, with concentration on industrialization as the main focus of promotion of the national production, we survey the historical experience of our country through the development plans in before and after the Islamic revolution.
The findings of this study demonstrate that because of the shortage of strategic insight in this area and unbelievable neglects and errors in the period of the last 70 years, the history of development planning shows us that despite of enormous money sources specification, the expected achievements could not be reached at all. Also a lot of inconsistencies and problems endangered the view of national development. The suggested solution is to consider the national production power with interdisciplinary approach and as a system of the whole social life.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institutions
  • Manufacturing
  • Power of National Production
  • Economic Development
  • الیوت، جان ای. (1386)، «نهادگرایی به‌عنوان رهیافتی به اقتصاد سیاسی»، ترجمة آرش اسلامی و علی نصیری اقدم، فصلنامة اقتصاد سیاسی تحول همه‌جانبه، شماره‌‌های 5 و 6: 63- 92.
  • رجب‌پور، حسین (1394)، ارزیابی جایگاه راهبرد توسعة صنعتی در برنامه‌های توسعة کشور و چشم‌انداز آن در برنامة ششم توسعه، تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • سریع‌القلم، محمود (1390)، عقلانیت و توسعه‌یافتگی ایران، تهران: انتشارات فرزان روز.
  • عطار، سعید (1394)، «بایسته‌های قانون برنامة ششم توسعه با توجه به تجربة کشورهای ژاپن، کرة جنوبی، چین و هند»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • گیلیس، مالکوم و همکاران (1391)، اقتصاد توسعه، ترجمة غلامرضا آزاد، تهران: نشر نی.
  • لیست، فردریک (1387)، اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی: تجانس‌ها و تعارض‌ها، ترجمة ناصر معتمدی، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
  • مؤمنی، فرشاد (1386)، اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، تهران: انتشارات نقش و نگار.
  • ــــــــــــ (1394)، اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز، تهران: انتشارات نقش و نگار.
  • نورث، داگلاس سی. (1377)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمة محمدرضا معینی، تهران: انتشارات مرکز مدارک و انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
    • Beblawi, H. and Luciani, G. (1987), The Rentier State, Loudon: Crown Helm.
    • Coase, R. H. (1937), “The Nature of the Firm”, Economica, No 4: 388-405.
    • ـــــــــــــــــ (1992), “The Institutional Structure of Production”, American Economic Review, No 7:13-19.
    • Holl, R. and Jones, C. (1999), “Why Do Some Countries Produce So Much More Output Per Worker than Others”, Quarterly Journal of Economics, No 114: 83-116.
    • Hutch, C. F.W. (1996), The Profiles of Privilege: Assessing the Impact of Rents, Corruption and Clientalism on the Development of Third World, Association of Asian studies.
    • Klein, P. G. (1999), New institutional Economics, Encyclopedia of law & economics, Edited by: Edward Elgar, Boudewijn and Gritt degesst, London: Edward Elgar.
    • Mueller, D. (2003), Public Choice III, Cambridge: Cambridge University of Science & Technology.
    • Shleifer, A. and Vishney, R. W. (1993), “Corruption”, The Quarterly Journal of Economics, No 3: 43-77.