ارزیابی انتقادی منابع، انگاشت‌ها و نظریه‌های برنامه‌های رفاهی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد توسعة اقتصادی و برنامه‌ریزی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این مقاله، ابتدا مروری بر شکل‌گیری مقولة رفاه اجتماعی در اروپا صورت می‌‌گیرد و چگونگی شکل‌گیری اولین سیاست‌های رفاهی و بیمه‌های اجتماعی بررسی می‌‌شود. همچنین نشان داده می‌‌شود که وقایع اجتماعی ناشی از صنعتی‌‌شدن و شهرنشینی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، موجب شکل‌گیری سیاست‌های رفاه اجتماعی و دولت رفاهی شده است. در ایران نیز یازده منبع به‌عنوان زمینه‌های ایجاد رویکردهای رفاهی و انگاشتی خاص، از سیاست‌های رفاهی معرفی می‌‌شوند: سنت‌های اجتماعی همیاری، سنت‌های دینی، ارزش‌های انقلاب مشروطیت، سیاست‌های اجتماعی دولت‌های پس از انقلاب مشروطیت، انگاشت‌ها و رویکردهای ناشی از انقلاب اسلامی ایران، مفاد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دیدگاه‌ها و گرایش‌های اجتماعی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سیاست‌های دولت‌های پس از انقلاب، برنامه‌های پنج‌سالة توسعة اقتصادی- اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران، دانشگاه‌ها و روشنفکران در جامعۀ ایران و ظرفیت‌های قانونی ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی. درنهایت، دربارۀ ظرفیت‌های قانونی ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی بحث می‌‌شود. این مقاله قانون ساختار را به‌عنوان نتیجه و محصول دربرگیرندة همة منابع یازده‌گانة رفاه اجتماعی در ایران، معرفی و فراز و فرودهای رفاه اجتماعی کنونی ایران را ناشی از اجراشدن یا نشدن مفاد آن قلمداد می‌‌کند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Evaluation of Welfare Resource Concepts and theories of Iranian Welfare Plans

نویسنده [English]

  • Mohammed Hussain Sharifzadegan
Associate Professor, Economic Development and Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The paper, first, reviews the development of social welfare issue and then investigates how primary welfare policy and social insurance has been formulated and accepted in Europe. It is argued that social events which caused by industrialization and urbanization led to formation of social welfare and welfare state. Eleven resources, in Iran, have been known as welfare approaches and produced special concept of welfare polices: social cooperation traditions, religious traditions, constitutional revolution values, social policies of post constitutional revolution`s states, concepts and approaches caused by Islamic revolution, content of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, views and trends of Islamic consultative assembly representatives, post Islamic Revolution states policy, Five-Year economic and social Development Plans at post Islamic revolution periods and legal capacity and capability  of Law on the comprehensive welfare and social security organizational structure. This paper attempts to introduce outputs and results of mentioned resources and explains fall and rise of social welfare in Iran due to not implementing the content of the related law. 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Social welfare
  • Social Justice
  • social policy
  • Law on the Comprehensive Welfare and Social Security Organizational Structure
  • الکاک، پیت؛ می، مارگارت و راولینگسون، کارن (1391)، کتاب مرجع سیاستگذاری اجتماعی (جلد اول و دوم)، ترجمة علی‌اکبر تاج مزینانی و محسن قاسمی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
  • بانک جهانی (1383)، اقتصاد ایران از دیدگاه بانک جهانی، ترجمة احمد عزیزی بلوریان، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
  • بلیک‌‌مور، کن (1389)، مقدمه‌ای بر سیاستگذاری اجتماعی، ترجمة علی‌اصغر سعیدی و سعید صادقی‌جقه، تهران: نشر مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
  • سازمان برنامه‌وبودجه (1338)، سنجش پیشرفت و عملکرد و برنامة عمرانی هفت‌سالة دوم.
  • ـــــــــــــــــــ (1383)، قانون ساختار نظام رفاه و تأمین اجتماعی (تاریخچة مختصر روند شکل‌گیری قانون ساختار نظام جامع رفاه اجتماعی)، تهران: دفتر امور مجلس و مؤسسة فرهنگی- هنری آهنگ آتیه.
  • سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1383)، مبانی نظری و مستندات برنامة چهارم توسعه.
  • شریف‌زادگان، محمدحسین (1386)، «راهبردهای توسعة اقتصادی و عدالت اجتماعی»، فصلنامة علمی- پژوهش رفاه اجتماعی، شمارة 24: 7- 30.
  •  ــــــــــــــــــــــــ (1387)، «وضع توسعۀ ایران: سی سال بعد از انقلاب»، مجلۀ آیین، شماره‌‌های 19- 20: 60- 63.
  • کارشناس، مسعود (1382)، نفت، دولت و صنعتی‌‌شدن در ایران، ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی و یوسف عبدالوهاب، تهران: گام نو.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار،کتابخانۀ دیجیتالی قائمیه.
  • مجیدی، عبدالمجید (1380)، خاطرات عبدالمجید مجیدی، تهران: گام نو.
  • مؤسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی (۱۳۷۸)، خلاصه گزارش نظام جامع رفاه تأمین اجتماعی، تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی
  • نیلی، فرهاد (1373)، «رشد اقتصادی، توزیع درآمد و رفاه اجتماعی در سال‌های 1361- 1372»، نشریۀ برنامه‌وبودجه، شمارۀ اول: 47- 62.
  • وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (1393)، وضعیت فقر و نابرابری در ایران در دورۀ هشت‌‌ساله 1384 تا 1391.
  • وزارت رفاه و تأمین اجتماعی (1384)، فرایند تدوین و تصویب قانون نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی در ایران.
    • Balwin, G. B. (1967), Planning and Development in Iran, Baltmore, John Hopkins Press.
    • Rawals, J. (1976), A Theory of Justice, Oxford University press.
      • Barry, Norman (1999), Welfare, Backingham, Open University Prees
    • Saeidi, A. A. (2004), “The Accountability of Para–Governmental Organizations (Bonyads): The Case of Iranian Foundations”, Iranian Studies, No 37/3: 479– 498.