ازدواج خویشاوندی، تفاوت‌های بین‌نسلی و عوامل پشتیبان آن در کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جمعیت‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جمعیت‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

ازدواج پدیده­ای اجتماعی است که از ساختارهای جامعه تأثیر می­پذیرد و در بستر خانواده و متأثر از آن، دچار تغییر و تحول می‌شود. ازدواج بین خویشاوندان نزدیک، به­طور سنتی در ایران بسیار معمول بوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تفاوت­های بین‌نسلی ازدواج­های خویشاوندی و عوامل پشتیبان آن است. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعة آماری، شامل تمامی افراد در آستانة ازدواج مراجعه­کننده به مراکز منتخب بهداشتی- درمانی شهر کرمانشاه است. نمونة آماری نیز 400 نفر از افراد جامعة آماری را دربرمی­گیرد. داده­ها از طریق پرسشنامة محقق­ساخته و در فروردین 1392 گردآوری شده­اند. نتایج نشان می­دهد سطح تحصیلات پاسخگویان، سطح تحصیلات مادران و نسبت خویشاوندی والدین با یکدیگر، تأثیر معناداری بر ازدواج خویشاوندی در نسل بعدی دارد. سابقة ازدواج فامیلی والدین، مهم­ترین عامل مؤثر بر ازدواج خویشاوندی در بین فرزندان است. نتایج همچنین نشان می­دهد که 17 درصد واریانس متغیر وابسته، از طریق متغیرهای مستقل پژوهش، قابل تبیین است. از دلایل افزایش ازدواج خویشاوندی شاید بتوان به کاهش اعتماد اجتماعی و برخورداری از حمایت­های خویشاوندان در وضعیت­های بحرانی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Consanguinity marriage, Intergenerational differences and its supportive factors

نویسندگان [English]

  • Hosein Mahmoodian 1
  • Sarajedin Mahmoodiani 2
  • Soheila Shahriari 3
1
2
3
چکیده [English]

Marriage is a social phenomenon which is influenced by the structures of society. Marriage in the context of family and at the same time have been transformed. Traditionally, the marriage between close relatives has been very common in Iran country. The purpose of this study is to examine differences in intergenerational relationships of marriage and its supportive factors. Methods of research in this study is survey. Statistical population consists of individuals on the verge of marriage who attended in selected health centers in Kermanshah city. The statistical sample includes 400 individuals of the statistical population. Data were collected through a self-made questionnaire in April 2013. The findings showed that consanguinity marriage between the two generations is increased. Respondents' level of education, mother's education level and record of consanguinity marriage among parent variables have a significant effect on consanguinity marriage among the next generation. Record of parental consanguinity marriage was the most important predictor of consanguinity marriage among children. The results also showed that 17 percent of the variance in the dependent variable is explained by the independent variables. Loss of social trust and the support of relatives in critical condition could be the reasons for the increase of consanguinity marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • Consanguinity marriage
  • Intergenerational differences
  • modernization
  • Kermanshah

مراجع

  •  

    • ·        آزادارمکی، تقی (1380)، «شکاف بین‌نسلی در ایران»، نامه انجمن جامعه­شناسی ایران، شمارۀ 4: 55-70.
    • ــــــــــــــ و ظهیری­نیا، مصطفی (1389)، «بررسی سنخ­های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده»، فصلنامه خانواده پژوهی، شمارۀ 23: 279-297.
    •  ــــــــــــــ؛ زند، مهناز و خزایی، طاهره (1379)، «بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه سه نسل خانواده تهرانی»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 16: 3-29.
    • آستین­فشان، پروانه (1380)، «بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی- جمعیّتی مؤثر بر آن طی سال­های 1375- 1344»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
    • آقا، هما (1383)، «بررسی تحولات سن ازدواج و توازن نسبت­های جنسی در سنین ازدواج در ایران»، مجموعه مقالات دومین همایش انجمن جمعیت­شناسی ایران، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش­های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه:  215-233.
    • بهنام، جمشید (1352)، ساخت­های خانواده و خویشاوندی در ایران، تهران: انتشارات سهامی خوارزمی.
    • تقوایی، مسعود؛ وارثی، حمیدرضا و صفرآبادی، اعظم (1391)، «عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری شهر کرمانشاه»، مجلۀ جغرافیا، شمارۀ 33: 27-47.
    • حبیب­پور، کرم و صفری­شالی، رضا (1390)، راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی، تهران: نشر لویه.
    • حبیب­پور، کرم و غفاری، غلامرضا (1390)، «علل افزایش سن ازدواج دختران»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، شمارۀ 1: 7-34.
    • حسینی، حاتم (1391)، «تفاوت­های قومی در رفتارهای ازدواج زنان و نگرش آن­ها نسبت به ازدواج دختران در شهرستان ارومیه»، نامۀ انجمن جمعیّت­شناسی ایران، سال پنجم، شمارۀ­ 9: 7-28.
    • دواتی، علی؛ جعفری، فرهاد؛ خلدی، ناهید و صداقت، محمد (1388)، «بررسی فراوانی ازدواج فامیلی در شهر تهران و عوامل مرتبط»، مجلۀ علوم علمی دانشگاه علوم پژشکی سمنان، شمارۀ 4: 287-294.
    • ریتزر، جورج (1376)، نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی.
    • زارعی، فایزه ( 1388)، بررسی تطبیقی سن ازدواج، نحوه انتخاب همسر و معیارهای همسرگزینی در شهر تهران: مطالعه موردی مناطق 6 و 12، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
    • زنجانی، حبیب­الله (1387)، نگاهی به آمار طلاق در ایران، تهران: پایگاه اطلاع‌رسانی بهنا.
    • ساروخانی، باقر (1381)، مقدمه­ای بر جامعه­شناسی خانواده، تهران: سروش.
    • سرایی، حسن (1385)، «تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیّتی ایران»، نامۀ انجمن­جمعیّت‌شناسی ایران، سال یکم، شمارۀ 2: 37-60.
    • سعادت، مصطفی (1382)، «نگرش دختران دانش آموزانی شیراز نسبت به تأثیر نامطلوب ازدواج­های خویشاوندی بر سلامت فرزندان»، مجلۀ ارمغان دانش، شمارۀ 29: 35-41.
    • شهری، نرگس (1385)، بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان و مردان شهرستان ترکمن در سال 1383 و زنان شهر بندر ترکمن در سال 1384، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
    • ضرابی، وحید و مصطفوی، سیدفرخ (1390)، «بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران؛ یک رویکرد اقتصادی»، فصلنامۀ ­پژوهش­های اقتصادی، سال یازدهم، شمارۀ 4: 33-64.
    • طباطبایی­یزدی، مژگان (1386)، مطالعۀ روند افزایش دانشجویان دختر نسبت به پسر و سهم عوامل مؤثر بر این روند، گزارش معاونت پژوهش­های اقتصادی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
    • عباسی شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1384)، «قومیت و الگوهای ازدواج در ایران»، پژوهش زنان، شمارۀ 1: 25- 47.
    •  ــــــــــــــ و خانی، سعید (1388)، «الگوهای ازدواج، قومیت و مذهب: بررسی موردی زنان ازدواج‌کرده در شهرستان قروه»، نامۀ انجمن جمعیت­شناسی، شمارۀ 7: 35-66.
    •  ــــــــــــــ  و عسکری ندوشن، عباس (1384)، «تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران: مطالعۀ موردی استان یزد»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 25: 25-75.
    •  ــــــــــــــ و ترابی، فاطمه (1385 الف)، «سطح، روند و الگوی ازدواج خویشاوندی در ایران»، نامه انجمن جمعیّت­شناسی ایران، شمارۀ 2: 61- 88..
    •  ــــــــــــــــــــــــــــــ (1385 ب)، «تفاوت­های بین‌نسلی ازدواج خویشاوندی در ایران»، مجلۀ جامعه­شناسی ایران، شمارۀ 4: 119- 126.
    • عباسی شوازی، محمدجلال؛ عسکری ندوشن، عباس و صادقی، رسول (1388)، «مادران، دختران و ازدواج (تفاوت­های نسلی در ایده­ها و نگرش­های ازدواج در شهر یزد)»، نشریۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 44: 7- 36.
    • کاظمی­پور، شهلا (1383)، «تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیّتی مؤثر بر آن» پژوهش زنان، شمارۀ 3: 103-124.
    • لوکاس، دیوید و میر، پاول (1381)، درآمدی بر مطالعات جمعیّتی، ترجمه حسین محمودیان، تهران: دانشگاه تهران.
    • محمدپور، احمد؛ صادقی، رسول؛ رضایی، مهدی و پرتوی، لطیف (1388)، «سنت، نوسازی و خانواده: مطالعۀ تداوم و تغییرات خانواده در اجتماع­های ایلی با استفاده از رهیافت روش تحقیق ترکیبی»، پژوهش زنان، شمارۀ 4: 71-93.
    • محمودیان، حسین (1383)، «سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 24: 27-54.
    • مرکز آمار ایران (1365)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1365، تهران: مرکز آمار ایران.
    • مرکز آمار ایران (1390)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390، تهران: مرکز آمار ایران.
    • میشل، اندره (1354)، جامعه­شناسی خانواده و ازدواج، ترجمه فرنگیس اردلان، تهران: انتشارات دانشکدۀ علوم اجتماعی و تعاون.
    • ولی­زاده، فاطمه؛ قاسمی، سیده فاطمه و مؤمن­نسب، مرضیه (1388)، «بررسی نگرش دانش آموزان شهر خرم­آباد نسبت به ازدواج خویشاوندی و تأثی آن بر سلامت فرزندان»، فصلنامۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، شمارۀ 2: 63-70.
      • Abdollahyan, H. (2004), “The generation gap in contemporary Iran” Journal of Welt Trends, No. 44: 74-85.
      • Al-Thakeb, F.T. (1985), “The Arab family and modernity evidence from Kuwait”, Current Anthropology, No. 26(5): 575-585.
      • Benjamin, P. Givens and Charles Hirschman (1994), “Modernization and consanguineous marriage in Iran”, Journal of Marriage and Family, No. 56: 820- 834.
      • Good, W. (1963), World revolution and family patterns, Londn: Free press of Glencoe.
      • Jensen, R and Thornton, R. (2003), “Early female marriage in the developing world”, Gender and Development, No. 11(2): 9-19.
      • Jones, G. (1981), “Malay marriage and change in Peninsular Malaysia: Three decades of change” Population and Development Review, No. 7(2): 255-278.
      • Lesthaegh, R. (1995), “The second demographic transition in Western countries: An interpretation, Pp. 17-61, In k. O. Mason and A-M. Jensen, Gender and family change in industrial countries, Oxford: Clarendon Press.
      • Liascovich, R., Rittler, M., and E.Castilla, E. (2001), “Consanguinity in South America: Demographic aspects”, Human Heredity, No. 51: 27-34.
      • Malhotra, A. (1997), “Gender and the timing of marriage timing: rural-urban differences in Java” Journal of Marriage and the Family, No. 59(2): 434-50.
      • Oppenheimer, V.K. (1988), “A Theory of marriage timing”, the American Journal of Sociology, No. 94: 563- 591.
      • Rabino-Massa, E., Prost, M., and Boetsch, G. (2005), “Social structure and consanguinity in French mountain population”, Human Biology, No. 77(2): 201-212.
      • Saadat, M. (2007), “Consanguineous marriage in Iranian folktales”, Public Health Genomics, No. 10(1): 38-40.
      • Saadat, M., Ansari-Lari, M., and Farhud, D.D. (2004), “Consanguineous marriage in Iran”, Annuals of Human Biology, No. 31(2): 263-269.
      • Salameh, P and Barbour, B. (2009), “Consanguinity in Lebanon: Prevalence, distribution and determinants”, Journal of Biosoc. Sci., No. 41: 505-517.
      • Sandridge, A.L., Takeddin, J., AL-Kaabi, E., and Frances, Y. (2010), “Consanguinity in Qatar: Knowledge, attitude and practice in a population born between 1946 and 1991”, Journal of Biosocial Science, No. 42(1):59–82.
      • Sedehi, M., Keshtkar, A.A and Golalipour, M.J. (2012), “The knowledge and attitude of youth couples on/towards consanguineous marriage in the north of Iran, Journal of Clinical and Diagnostic Research, No. 6: 1233-1236.
      • Slotkin, J.S) 1949), “On a possible lack of incest regulations in old Iran”, American Anthropologist, No. 49: 612-617.
      • Smith, Peter C. (1980), “Asian marriage patterns in transition”, Journal of Family History, No. 5(1): 58- 96.
      • Sundaram, A. (2005), Modernization, life course, and marriage timing in Indonesia, Ph.D. Dissertation, Faculty of the Graduate School of the University of Maryland.
      • Van de kaa, D.J. (2001), Postmodern fertility preferences: From changing value orientation to new behavior, Population and Development Review, No. 27: 290-331.
      • Weeks, J.R. (2002), Population: An introduction to concepts and issues, 8th edition, United Kingdom: Wad worth.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1394
صفحه 145-166

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار