رویکردهای توسعة اجتماعی در دیدگاه اعضای هیئت علمی گروه‌های علوم اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شاهد

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه پیام نور

3 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی

چکیده

توسعة اجتماعی یکی از مهم­ترین چالش‌های کنونی جوامع درحال­توسعه است؛ زیرا از سویی بیانگر سطح انسجام اجتماعی آن­ها و از سوی ‌دیگر نشان­دهندة ظرفیت‌های انسانی و اجتماعی این جوامع است. امروزه رابطة بین سطح توسعه‌یافتگی هر کشور و رفاه، آسایش، رضایت اجتماعی، سلامت روحی و روانی و احساس کامیابی شهروندان آن بر کسی پوشیده نیست. در این پژوهش، رویکرد‌های توسعة اجتماعی از منظر اعضای هیئت علمی گروه‌های علوم اجتماعی دانشگاه‌های دولتی استان تهران بررسی شده است. روش پژوهش، کیفی است و با استفاده از نظریة مبنایی انجام شده است. در نظریة مبنایی، برای گردآوری داده­ها معمولاً از تکنیک مصاحبه استفاده می­شود؛ بنابراین، در پژوهش حاضر نیز از طریق مصاحبة حضوری با استادان گروه علوم اجتماعی، داده­های لازم گردآوری شد. یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که همة مصاحبه­شوندگان به اهمیت توسعة اجتماعی در کشور اعتقاد دارند. آن­ها لازمة رسیدن به توسعه را توجه جدی به حوزة اجتماعی و ارتقای سطح ‌آگاهی و مشارکت واقعی شهروندان در فرایندها و برنامه‌های توسعه می‌دانند. تحلیل و ارزیابی دیدگاه مصاحبه­شوندگان بیانگر آن است که جامعة ایران هنوز نتوانسته است سطوح قابل­قبولی از توسعة ‌اجتماعی را ‌پیاده کند و موانع توسعة اجتماعی در کشور، پررنگ­‌تر و تأثیرگذارتر از عوامل توسعه‌اند. بدین­ترتیب، مفهوم توسعة اجتماعی به­عنوان مقولة محوری پژوهش انتخاب شد. این امر نشان می­دهد که حوزة عمومی و اجتماعی باید خلاقیت‌ها و استعدادهای خود را در جهت تحقق مطالبات و اهداف جامعه به­کار گیرد. موانعی مانند نبود جامعة مدنی، نداشتن مشارکت اجتماعی، نبود احزاب مستقل، پایین­بودن سطح امنیت و اعتماد، حضور پررنگ دولت در همۀ عرصه­ها، توسعه­نیافتگی فرهنگی، تقابل بین سنت و نوگرایی، فاصلة بین شهر و روستا، توجه نامساوی به اقوام و اقشار، نابرابری­های اجتماعی و خویشاوندی‌نگری، از جمله موانعی ‌هستند که از داده‌ها بیرون کشیده شده‌اند و دلالت بر این دارند که برای نیل به توسعة اجتماعی در کشور باید به­نحوی اصولی با این عوامل مقابله کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Approachs of social development in the faculty of social science

نویسندگان [English]

  • Abd ol reza bagheri bonjar 1
  • Mohamad Javad Zahedi Mazandarani 2
  • seyed hojjat alah mousavi 3
چکیده [English]

توسعه اجتماعی یکی از مهمترین چالش‌های کنونی جوامع درحال توسعه است. زیرا از سویی بیانگر سطح انسجام اجتماعی آنها و از سوی ‌دیگر بازگوی ظرفیت‌های انسانی و اجتماعی موجود در این جوامع است. امروزه رابطه بین سطح توسعهیافتگی هرکشور و رفاه، آسایش، رضایت اجتماعی، سلامت روحی و روانی و احساس کامیابی شهروندان آن بر هیچ کس پوشیده نیست. در این تحقیق رویکرد‌های توسعه اجتماعی از منظر اعضای هیئت علمی گروه‌های علوم اجتماعی دانشگاه‌ های دولتی استان تهران بررسی شده است. روش تحقیق کیفی است که با استفاده از نظریه مبنایی و از طریق مصاحبه حضوری با این اساتید انجام شده است. یافته‌های تحقیق بازگوی آن است که تمام مصاحبه شوندگان به اهمیت توسعه اجتماعی در کشور اعتقاد دارند. آنها لازمه رسیدن به توسعه را توجه جدی به حوزه اجتماعی و ارتقاء سطح ‌آگاهی و مشارکت واقعی شهروندان در فرایندها و برنامه‌های توسعه می‌دانند. تحلیل و ارزیابی‌ دیدگاه مصاحبه‌شوندگان بیانگر آن است‌که جامعه ایران هنوز نتوانسته سطوح قابل قبولی از توسعه ‌اجتماعی را ‌پیاده‌ کند و موانع توسعه اجتماعی در کشور پر رنگ ‌تر و تاثیرگذار تر از عوامل توسعه‌اند. موانعی مانند فقدان جامعه مدنی، فقدان مشارکت اجتماعی، فقدان احزاب مستقل، پایین بودن سطح امنیت و اعتماد در جامعه، حضور پر رن

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • social development
  • approachs of social development
  • Civil society
  • cultural development

مراجع

  •  

    • ازکیا، مصطفی (1386)، مقدمه­ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی، تهران: نشر اطلاعات.
    • ازکیا، مصطفی و غفاری، غلام­رضا (1386)، جامعه شناسی توسعه، تهران: نشر کیهان.
    • استراوس، انسلم و کربین، جولیت(1390)، مبانی پژوهش کیفی:فنون و مراحل تولید نظریه­ی زمینه­ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشرنی
    • پویا، علیرضا و طباطبائی، ‌حسنیه (1390)، راهبرد کیفی پژوهش نظریه‌ی مفهوم سازی بنیادی: مفهوم، پارادایم، ویژگی ها و مباحث تکمیلی، دوماه نامة توسعه‌ی انسانی پلیس، شمارة 37 : 37 - 51
    • پیت ریچارد و الین هارت ویک (1384)، نظریه­های توسعه، ترجمه ازکیا مصطفی، رضا صفری­شالی و اسماعیل رحمانپور، تهران: نشر لویه.
    • تودارو، مایکل (1386)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه فرجاد غلامعلی، تهران: نشرکوهسار
    • حاتمی‌نژاد، حسین و راستی، عمران (1383)، «عدالت اجتماعی و عدالت فضایی (منطقه‌ای) بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 269-270: 82-95.
    • ریتزر، جورج (1389)، مبانی نظریه جامعه شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمی­پرست، تهران: نشر ثالث
    • زاهدی، محمدجواد (1390)، توسعه و نابرابری، تهران، انتشارات مازیار.
    • سریع القلم، محمود (1391)، عقلانیت و توسعه یافتگی ایران، تهران: نشر فرزان روز
    • سن، آمارتیا (1381)، توسعه به مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی، تهران: نشر دستان.
    • سو، ی، آلوین(1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمه محمود حبیبی­مظاهری، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • عنبری، موسی(1390)، جامعه­شناسی توسعه از اقتصاد تا فرهنگ، تهران: نشر سمت.
    • گریفین، کیث و مک کنلی، تری (1375)، تحقق استراتژی توسعه انسانی، ترجمه غلام­رضا خواجه­پور تادوانی، تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.
    • گیل،تی، ریچارد (1366)، توسعه اقتصادی: گذشته وحال، ترجمة محمود نبی زاده، تهران: چاپ گوته.
    •  نصیری، حسین (1379)، توسعه پایدار: چشم انداز جهان سوم، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
    • هایامی، یوجیرو (1386)، اقتصاد توسعه: از فقر تا ثروت ملل، ترجمة غلام­رضا آزادارمکی، تهران: نشر نی.

     

    • Karakosta, C. and D. Askounis (2010), “Developing countries' energy needs and priorities under a sustainable development perspective: A linguistic decision support approach”, Energy for Sustainable Development, No 14(4): 330-338.
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1394
صفحه 59-91

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار