ارزیابی سریع وضعیت کودکان خیابانی در شهر تهران، 1392: علل و خطرهای کار کودکان در خیابان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سرپرست مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

2 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دانشجوی پسادکتری مدرسة بهداشت دانشگاه جانز هاپکینز، بخش بهداشت روان

3 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

4 دانشجوی دکتری مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

چکیده

کار کودکان، مشکلی جهانی است و کار در خیابان نیز بخشی از آن محسوب می‌شود. در ایران، پژوهش­های متعددی دربارة علل خانوادگی کار کودکان انجام شده است. پژوهش حاضر، علل و پیامدهای کار کودکان خیابانی تهران را بررسی می­کند که به روش ارزیابی سریع و پاسخ در سال­های 1391 و 1392 در تهران انجام شده است. نمونه‌های مطالعه، کودکان خیابانی شهر تهران و صاحب­نظران این حوزه­اند. داده‌ها از طریق مرور منابع، روش­‌های کیفی شامل 16 مصاحبة عمیق با کارشناسان، 13 بحث گروهی با کودکان خیابانی و تکمیل پرسشنامة کمی از 286 کودک خیابانی در 28 پاتوق (محل کار) کودکان انجام شده است. داده­های کیفی، تحلیل محتوا شده­اند و داده‌های کمی، آنالیز آماری (کای اسکوئر) شده­اند. یافته­ها نشان می­دهد که کسب درآمد برای کمک به معاش خانواده، علت اصلی کار کودکان در خیابان است (3/75 درصد)، اما دسترسی­نداشتن به آموزش در کودکان افغانی و شرایط نابسامان خانواده مانند خشونت و اعتیاد و نگرش‌های فرهنگی نیز به درجه­های مختلف، در خیابانی­شدن گروه‌های مختلف قومی کودکان نقش دارد. کودکان، در معرض آسیب‌های متعدد جسمی، جنسی و روانی، به­ویژه خشونت در خانواده و خیابان قرار دارند. نتیجه اینکه مشکل­های اقتصادی خانواده، نقش اصلی را در خیابانی­شدن کودکان دارد، اما این تنها علت نیست. بدین­جهت، در برنامه­ریزی برای گروه‌های مختلف کودکان، باید به سایر علل زمینه­ای نیز توجه کرد. لازم است پژوهش­های آتی، بر کار کودکان در مکان­هایی به­جز خیابان متمرکز شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rapid Assessment of Tehran's Street Children Situation, 1393: Factors and Risks of children's Street Working

نویسندگان [English]

  • Meroe Vameghi 1
  • Masoumeh Dejman 2
  • Hassan Rafiey 3
  • Payam Roshanfekr 4
1 Psychiatrist, Head of Social Welfare management Research Center, University of social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
2 MD, MPH, Ph.D in Mental Health, Department of Mental Health, Johns Hopkins School of Public Health Social, Baltimore, USA & Social Determinants of Health Research Center, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences ,Tehran, Iran
3 Psychiatrist, Member of Social Welfare Management Department, University of social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
4 PhD Student, Social Determinants of Health Research Center, University of social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

: Working in Street as a part of Child Labor is a Global problem. Several studies have focused on familial factors of child labor in Iran. This study is going to present the issue of child labor and its risk factors and impacts on street children in Tehran. This study used rapid assessment and response method in 1391-92 in Tehran. Samples were recruited from street children in Tehran as well as from key informants in field of child labor. Data was gathered through literature review, qualitative interviews using Focus Group Discussion with 13 groups of street children, in-depth individual interview with 16 experts, and interview with 286 street children using structured questionnaires in 128 venues in Tehran. Qualitative data were analyzed by content analysis and quantitative data was analyzed statistically using Chi square tests. Findings showed that earning money to support family financially was the main reason for children being worked in the streets  (75.3%). In accessibility to formal education for Afghan children, family conflicts such as violence, drug use and different cultural attitudes between children and parents were considered as other reasons on becoming street children in different ethnic groups. Children were at risk of multiple physical, sexual, and mental health problems specially violence in their homes and streets. As a conclusion, although economic problems have main role in becoming a street child, but it is not an unique reason. Therefore, in planning for street children, other substantial factors should be considered. Besides, future studies are recommended to be concentrated on child laboring in other places than streets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rapid assessment and Response
  • Becoming Street Child
  • Child Labor
  • Street Children
  • Labor Risks

مراجع

  •  

    • احمدی خوئی، شاپور (1383) ، بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر بر شکل گیری کودکان خیابانی در شهر ارومیه، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
      • آرزومندی، منیره و روشن پژوه، محسن (1389) ، بررسی مقایسه ای مقیاس ناامیدی کودکان در میان کودکان کار و خیابان و کودکان محروم غیر خیابانی، اولین سمینار بررسی آسیب‌های کودکان کار و خیابان و زنان سرپرست خانوار.
      • آرزومندی، منیره  (1382) ،بررسی مقایسه ای ویژگیهای خانوادگی- اجتماعی کودکان خیابانی و غیر خیابانی. پایان نامه ی مقطع کارشناسی. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
      • روشن پژوه، محسن و دیگران  (1389) ، بررسی وضعیت کودکان کار و خیابان منطقه 20 تهران، کتاب مقالات دومین سمینار بررسی آسیب‌های کودکان کار و خیابان.
        • سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران  (1389) ، بررسی وضعیت کودکان کار و خیابان شهر تهران، منتشر نشده.
        • شغلی، علیرضا و محرز، مینو  (1389). مطالعه زیست-رفتاری کودکان کار و خیابانی شهر تهران در ارتباط با عفونت HIV/AIDS، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مرکز مدیریت بیماریها.
        • علی­زاده اقدم، محمدباقر و دیگران (1390) ، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر پدیده کودکان خیابانی مطالعه ی مورد شهر تبریز، کتاب مقالات دومین سمینار بررسی آسیب‌های کودکان کار و خیابان.
        • قاسم زاده، فاطمه  (1382) ، «کودکان خیابانی در تهران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 7: 249-263.
        • کاشانی، شیرین  (1386) ،بررسی عوامل مؤثر بر خیابانی شدن کودکان، پایان نامه مقطع کارشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
        • گلپذیرسرخه، آرش (1384) ، بررسی پدیده کودکان خیابانی پسر منطقه زینبیه اصفهان و برخی عوامل مؤثر در آن  (شهریور 81 تا 83) ،پایان نامه مقطع MPH، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران.
        • وامقی، مروئه؛ دژمان، معصومه؛ رفیعی، حسن؛ روشنفکر، پیام؛ فروزان، آمنه ستاره؛ شغلی، علیرضا؛ میرزازاده، علی  (1394) ، «یک مقاله متدولوژیک: ارزیابی سریع و پاسخ به رفتارهای پرخطر کودکان خیابانی شهر تهران،1392»، مجله اپیدمیولوژی ایران، در دست چاپ.
        • وامقی، مروئه؛ رفیعی، حسن؛ سجادی، حمیرا؛ رشیدیان، آرش  (1390) ، «مرور نظام مند مطالعات کودکان خیابانی در دهه ی اخیر در ایران: عوامل خانوادگی مرتبط و پیامدهای خیابانی شدن کودکان»، مجله مسائل اجتماعی ایران، شماره 1: 135-166.
        • وامقی، مروئه؛ سجادی، حمیرا؛ رفیعی، حسن؛ رشیدیان، آرش  (1389) ، «مرور نظام مند مطالعات کودکان خیابانی در دهه­ی اخیر در ایران  (فقر عامل خطر خیابانی شدن کودکان) »، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 35: 337-378.
          • Ali M.  (2004) , “Street children in Pakistan: a situational analysis of social conditions and nutritional status”, Social Science and Medicine,59: 1707–1717.
          • Aptekar, L  (1994) ,“Street Children in the Developing World: A Review of Their Condition”,Cross-Cultural Research, Vol. 28, No. 3, 195-224.
          • Aptekar, L and Abebe, B  (1997) ,“Conflict in the neighborhood: Street and working children in the public space”, The International Journal of Children’sRights,5  (4) , 477- 490
          • Flamm, S  (2010) , “The linkage between Migration and Child Labor: An International perspective”,Stanford Journal of International Relations,12: 1, 15-25
          • Ferguson, K  (2005) ,“Child labor and social capital in the mezzo system: family- and community-based risk and protective factors for street-working children in Mexico”,Journal of Social Work Research and Evaluation,6: 101–118.
          • Flam, S  (2010) , The Linkage between Migration and Child Labor: An international Perspective. https://web.stanford.edu/group/.../fall10-final_2.pdf
          • Habib F, Nayaib R, Kehkashan Khan S, Jamal S, Cheema AA, Imam N (2007) ,“Occupational Health Hazards among Street Children”, Biomedica, 23: 92-95
          • ILO-IPEC  (2014) ,Marking progress against child labor - Global estimates and trends 2000-2012, http://www.nazemi.cz/sites/default/files/wcms_221513.pdf
          • Ismayilov F  (2007) , Street Children and HIV/AIDS in Azerbaijan, The Global Found, Baku. http://www.academia.edu/2305844/Street_Children_and_HIV_AIDS_in_Azerbaijan
          • Khan S, Hesketh T  (2010) ,“Deteriorating situation for street children in Pakistan: a consequence of war”,Archives of Disease in Childhood, 95: 655–657
          • Momavali  (The Future)   (2002) ,Monitoring and Categorization of Street Children and Creation of their Registration System  (Case Study) , United Nations Children’s Fund: Tbilisi.
          • http://www.unicef.org/evaldatabase/index_31136.html
          • Nelson, RL  (2000) ,The Application of Empowerment Theory to Street Children of Developing World: The Case of Casa Alianza  (Covenant House)  in Honduras, MA Thesis, the Faculty of Graduate Studies, School f Community and Regional Planning, the University of British Columbia.
          • Panter-Brick, C.  (2002) ,“Street Children, Human Rights and Public Health: A Critique and Future Directions”, Annul. Rev, Anthropol
          • Panter-Brick, C.  (2004) ,“Homelessness, Poverty and Risks to Health: Beyond at Risk Categorizations of Street Children”, Children’s Geographies, 2: 1, 83-94
          • Patel, S.  (1990) , “Street children hotel boys and children of Pavement dwellers and constructionworkers in Bombay: How they meet their daily needs”,Environment and Urbanization, 2: 9-26.
          • Ray, P; Davey, C; Nolan, P  (2011) ,Still on the Streets-Still Short of rights Analysis of Policy and Programs Related to Street Involved Children, Consortium For Street Children
          • Subrahmanyam, Y., & Sondhi, R.  (1990) , “Child porters: Psychosocial profile of street children”,International Journal of Social Work, 51: 577-582.
          • Teltschik A  (2006) ,Children and Young People Living or Working on the Streets: The Missing Face of the HIV Epidemic in Ukraine,United Nations Children’s Fund and
          • AIDS Foundation East-West http://www.unicef.org/ukraine/4_Street_children_and_young_people_en.pdf
          • Thuderic-Ghemo, A.  (2005). Life on the street and the mental health of street children: A
          • developmental perspective  (Dissertation in partial fulfilment of the requirements for the DegreeMagister on Psychology). Faculty of Art, University of Johannesburg.
          • Thomas De Benitez, S.  (2011). State of the World’s Street Children: Research. Consortium for Street Children, London.
          • United Nations Children’s Found  (2005) , The State of The World Street Children 2006 Excluded and Invisible,
          • Vungsiriphisal, P; Auasalung, S; Chantavanich, S  (2014) ,Migrant Children in Difficult Circumstances in Thailand. The Asian Research Center for Migration Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University, Supported by United Nations Children’s Fund  (UNICEF)
          • Ward CL, Seager JR.  (2010) ,“South African street children: a survey and recommendations for services”, Development Southern Africa, 27: 85–100.
          • Watthayu N, Wenzel J, Sirisreetreeru R, Sangprasert, Wisettanakorn, N (2011) , Rapid Assessment and Response: The Context of HIV/AIDS and Adolescents in Bangcok, J Nurse Sci, Vol.29, N.3: 28-35
          • Wiencke, M  (2008) ,“Theoretical reflections on the life world of Tanzanian street children”, Anthropology Matters Journal, Vol 10  (2). http://www.anthropologymatters.com
          • World Food Program, United Nations Children's Fund, and United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention  (2001) ,Rapid Situation Assessment Report On The situation of street children in Cairo and Alexandria, including the children's drug abuse and health/nutritional status, Cairo
          • Wutoh  AK, Kumoji EK, Xue Zh, Campusano G, Wutoh, RD, Ofosu, JR (2005) ,“HIV knowledge and sexual Risk Behaviors of Street Children in Takoradi, Ghana”,AIDS and Behavior, Vol. 10, No. 2: 209-215
          • Vungsiriphisal, P; Auasalung, S; Chantavanich, S  (2014) , Migrant Children in Difficult Circumstances in Thailand, United Nations Children’s Fund, www.burmalibrary.org/docs09/MigChildrenCircumstances.pdf

     

                                   

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1394
صفحه 33-57

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار