2024-03-28T12:19:50Z
https://jisr.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10541
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
تحلیل جامعهشناختی فرایندهای بروز رابطة فرازناشویی (مورد مطالعه: زنان و مردان متقاضی طلاق در شهر مشهد)
مجید
فولادیان
زهرا
برادران کاشانی
مرتضی
دیاری
رابطة فرازناشویی با توجه به شرایط فرهنگی ایران، چارچوب روابط زن و مرد و مشخصبودن حد روابط آنان، مسئلهای اجتماعی محسوب میشود؛ بنابراین مطالعة حاضر با رویکرد کیفی و تکنیک مصاحبههای روایی، به بررسی و شناسایی فرایندهای بروز رابطة فرازناشویی در میان زنان و مردان مراجعهکنندة متقاضی طلاق به سازمان بهزیستی خراسان رضوی پرداخته است. یافتههای این مطالعه پنج مدل فرایندی بوده است که پس از دریافت 17 روایت از زنان و مردان دارای رابطة فرازناشویی و متقاضی طلاق که دلیل تقاضای جدایی آنان برقراری رابط فرازناشویی بوده است، ترسیم مدلهای اختصاصی برای هرکدام از آنان و درنهایت بعد از قرارگیری مدلهای فرایندی استخراج شده از مصاحبهها در سطحی انتزاعیتر بهدست آمده است. این مدلهای فرایندی، حاصل وجود پیرنگهای مشابه میان روایتهای مصاحبهشوندگان، ترکیب مدلهای ترسیمشده، انتزاع و تحلیل روایتهای بهدستآمده از مصاحبهشوندگان است. فرایندهای استخراجشده شامل شرایط آنومیک جامعه، کودکهمسری، تعارض زوجین در فرهنگ جنسی، تعارضات در روابط زناشویی و شکاف مذهبی فرد با خانواده است.
رابطة فرازناشویی
روابط جنسی
روایتپژوهی
زندگی زناشویی
طلاق
2021
03
21
1
37
https://jisr.ut.ac.ir/article_80456_24957b814ec0a44fd6ddc263c125b3b1.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
مطالعۀ جامعهشناختی تحول الگوهای عشقورزی در میان ساکنان متأهل شهر اردبیل (1398)
مرتضی
فرجیان
محمدجواد
زاهدی مازندرانی
امیر
ملکی
مقالۀ حاضر به مطالعۀ تحول الگوهای عشقورزی در روابط انسانی پرداخته است. تغییر در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در جامعۀ ایران در دهههای اخیر سبب شده است که تحول اساسی در الگوهای عشقورزی افراد، حتی در صمیمیترین شکل آن روی دهد. این پژوهش کیفی بوده و از روش نظریۀ دادهبنیاد (گراندد تئوری) در آن استفاده شده است. شیوۀ گردآوری دادهها نیز مطالعۀ اسناد و مصاحبههای عمیق اکتشافی با 41 نفر از افراد متأهل بود که روایتهای آنها در عشقورزی تحلیل شد. روایی این پژوهش را مصاحبهشوندگان و سپس استادان متخصص بررسی و تأیید کردند. برای تحلیل دادهها از روش مقایسۀ مستمر طی مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. نتایج پژوهش براساس پنج محور که عامل اصلی تحول الگوی عشقورزی هستند ارزیابی و در سه فرایند تحلیل شدند. تجزیهوتحلیل دادهها نشان میدهد عوامل اشاعۀ مدرنیسم، توسعۀ فناوری، فردیشدن، سنتگریزی و بالارفتن میزان تحصیلات، همچنین عوامل مداخلهگر تنوعطلبی و افزایش اوقات فراغت و شرایط زمینهای شهرنشینی و گسترش فضای مجازی بر پدیدۀ هستهای تکهتکهشدن عشق و متعاقب آن بر دگرگونی کردارها و تحول عشقورزی تأثیر گذاشتهاند و سبب دگرگونی خانوادۀ ایرانی و شکلگیری شکلهای جدیدی از روابط شدهاند. در فرایند پژوهش 9 الگوی متفاوت عشقورزی شناسایی شدند که عبارتاند از: عشقورزی سنتی (پشتصحنهای، مردسالارانه)، عشقورزی رمانتیک، عشقورزی دوستانه، عشقورزی واقعگرایانه، عشقورزی شهوانی، عشقورزی فداکارانه، عشقورزی ناب، عشقورزی بازیگرانه و عشقورزی سیال.
الگوهای عشقورزی
تحول عشقورزی
تکهتکهشدن عشق
تنوعطلبی
سنتگریزی
فردیشدن
2021
03
21
39
78
https://jisr.ut.ac.ir/article_80457_5c244303365f278bcf779a06ebaf1157.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
تحلیل نسبت مصلحتسنجی تعقیب کیفری با نظم عمومی و امنیت اجتماعی
مهدی
طویلی
مهدی
شیداییان
سید محمود
میرخلیلی
شهرداد
دارابی
براساس اصل الزامیبودن تعقیب کیفری، با وقوع جرم، دادستان بهمنزلة مقام تعقیب مکلف به تعقیب متهم است، اما با گذشت زمان، جامعه و افکار عمومی، حساسیت خود را به برخی جرائم کاهش داده است و تمایلی به تعقیب از سوی دادستان ندارند. این امر میتواند ناشی از طبع برخی جرائم باشد که دراساس، ارتکاب آنها، نظم و امنیت اجتماعی را مخدوش نمیکند یا درصورت ورود خدشه، تبعات منفی تعقیب جرائم از نگاه اجتماع بهمراتب بیشتر از تعقیب آنها خود را نشان میدهد. این وضعیت دادستان را مجاب میکند در پرتو اصل اقتضا یا متناسببودن تعقیب کیفری، تعقیب را رها کند و از جایگزینهای آن مانند تعلیق تعقیب، بایگانیکردن پرونده و میانجیگری کیفری بهره ببرد؛ زیرا حقوق کیفری ابزاری برای نیل به اهداف سیاستهای اجتماعی است و بهتبع آن، مقبولیت اجتماعی، مشروعیتبخش تعقیب است. در این صورت، تعقیب دایرة مدار مصلحت است. در این مقاله این موضوع بررسی شده است که چگونه دادستان با مصلحتاندیشی، نظم عمومی و امنیت اجتماعی را محقق میکند. یافتههای پژوهش حکایت از آن دارد که در پرتو مصلحتسنجی دادستان و با رعایت برخی شرایط، هم منافع افراد و هم منافع جامعه تأمین میشود. با آمادهکردن افکار عمومی و نیز ضابطهمندکردن تعقیب مصلحتی میتوان به برقراری مؤثر نظم عمومی و امنیت اجتماعی امیدوار بود.
امنیت اجتماعی
تعقیب کیفری
دادستان
مصلحت
مقتضیبودن
نظم عمومی
2021
03
21
79
116
https://jisr.ut.ac.ir/article_80458_739aa37c48181a1793c1a55e1e716e9b.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
بررسی زمینهها و عوامل ایجاد شکاکیت در نقش انرژیهای تجدیدناپذیر در تولید یک مخاطرۀ جهانی (مورد مطالعه: تغییرات جهانی آب و هوا)
صادق
صالحی
زهرا
پازوکی نژاد
عسگری
حسینی
افزایش انباشت گازهای گلخانهای در فضای ناشی از فعالیتهای انسانی، سطح گرمایش کرۀ زمین و سیستم جوی آن را تشدید کرده است. یکی از سازوکارهای مؤثر و تضمینکنندۀ تداوم کنشهای پایدار برای مقابله با تغییرات جهانی آب و هوا، ایجاد عادتهای نوین مصرف انرژی است. در این راستا، از جمله اهداف عمدۀ مداخلات سیاستی، ایجاد کنشهای پایدار در مطلوبسازی مصرف انرژی بهویژه سوختهای فسیلی برای کاهش تولید گازهای گلخانهای برای مقابله با تغییرات جهانی آب و هواست. به این منظور برخورداری عموم از منابع اطلاعاتی مطمئن، الزامی است. مسئلهای که در بررسی واکنشهای انسانی به تغییر آب و هوا وجود دارد، انکار یا شکاکیتی است که گروهی از مخالفان سیاستهای مقابله با آن با استفاده از منابع اطلاعاتی منحرفکننده ترویج میکنند. این پژوهش به بررسی مسئلۀ انکار تغییرات جهانی آب و هوا پرداخته است و جزء مطالعات اسنادی محسوب میشود. چارچوب نظری این مطالعه، رویکرد ارزیابی اجتماعی مخاطرۀ پالمند (1992) است. یافتهها نشان میدهد تولیدکنندگان مخاطره، اقدامات مختلفی را برای حفظ منافع خود و تصویب قوانین و مقررات بازدارنده انجام میدهند؛ مانند تأسیس مراکز تحقیقاتی تولیدکنندۀ دانش نقضکنندۀ اعتبار اسناد دربارۀ پیامدهای منفی تغییر آب و هوا، استخدام کارشناسان و متخصصان، تشکیل اتاقهای فکر، برخورداری از لابیهای سیاسی، فرهنگی و استفاده از رسانهها. همچنین، به نحوۀ تدوین و طرح یک ادعای محیطزیستی افشاکننده علیه تولیدکنندگان مخاطره اشاره شده است.
انرژی
تغییر آب و هوا
شکاکیت محیطزیستی
مخاطره
مطالعات اجتماعی
2021
03
21
117
143
https://jisr.ut.ac.ir/article_80459_1bc5fc49406559924373b2502899d93a.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
مطالعۀ جامعهشناختی سلامت سازمانی کارکنان دانشگاه تبریز
سعید
سلطانی بهرام
محمدباقر
علیزاده اقدم
سلامت سازمانی بهمعنای قابلیت یک سازمان از لحاظ رقابتپذیری، کارایی و سازگاری آن با پویاییهای محیط داخلی و خارجی و روحیة کارکنان و یکی از عوامل تعیینکنندة اثربخشی سازمانی است. با درنظرگرفتن اهمیت کارکرد دانشگاه در آموزش و پرورش نیروی انسانی مورد نیاز جامعه، اهمیت بررسی سلامت سازمانی در دانشگاه برجستهتر میشود. این پژوهش به بررسی سلامت سازمانی و مؤلفههای تشکیلدهندة آن در ارتباط با متغیرهای فرهنگ سازمانی و سلامت روانی کارکنان دانشگاه تبریز پرداخته است. روش پژوهش پیمایشی بوده که دادههای مورد نیاز با استفاده از پرسشنامههای استاندارد سلامت سازمانی، فرهنگ سازمانی و سلامت روان گردآوری شده است. جامعة آماری پژوهش کارکنان دانشگاه تبریز بودند که 182 نفر آنان به شیوة نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافتههای پژوهش نشان میدهد، میانگین سلامت سازمانی در دامنة 80 تا 189 برابر با 64/142 است که نشان میدهد سلامت سازمانی کارکنان در حد متوسط به بالایی قرار دارد. همچنین در میان ابعاد هفتگانة سلامت سازمانی، بعد ساختدهی با 40/74 درصد، بیشترین میزان و بعد یگانگی نهادی با 66/57 درصد کمترین مقدار میانگین محاسبهشده را دارد. نتایج آزمون فرضیات نیز نشان میدهد که رابطة مثبت و معناداری میان سلامت سازمانی و فرهنگ سازمانی و ابعاد آن (بهجز بعد توجه به رهآورد) وجود دارد، ولی سلامت سازمانی با متغیر سلامت روان و ابعاد آن ارتباط معناداری ندارد. نتایج تحلیل رگرسیونی سلامت سازمانی نشان میدهد که چهار متغیر خلاقیت و نوآوری، پایداری، توجه به رهآورد و توجه به اعضای سازمان درمجموع حدود 63 درصد تغییرات سلامت سازمانی کارکنان دانشگاه تبریز را تبیین میکنند.
دانشگاه تبریز
سلامت روان
سلامت سازمانی
فرهنگ سازمانی
2021
03
21
145
174
https://jisr.ut.ac.ir/article_80460_c173c362eca91bfac5e64e099ec47fdd.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
رهیافت انتقادی به کالاییشدن سلامت و طردشدگی سالمندان تهیدست
تقی
آزاد ارمکی
مجید
کوششی
شیوا
پروائی
در جامعة ایران سلامت و درمان، کالایی گرانبها و ارزشمند است که در بازار عرضه و خرید و فروش میشود. در چنین حالتی میتوان از «کالاییشدن سلامت» صحبت کرد. مسئلة پژوهش حاضر این است که کالاییشدن سلامت برای سالمندان بهعنوان مشتریان همیشگی نظام سلامت و درمان، چه پیامدهایی دارد. در پژوهش کیفی حاضر، بهکمک مصاحبههای عمیق و نیمهساختاریافته با 28 نفر از سالمندان تهرانی (افراد بالای 65 سال) به این سؤال پاسخ داده شد. برای شناسایی سالمندان ترکیبی از نمونهگیریهای هدفمند، مانند نمونهگیری ناهمگون و نمونهگیری نظری استفاده شد. نمونهگیری ناهمگون برای شناسایی سالمندان در سنخهای متنوع و نمونهگیری نظری برای دستیابی به اشباع مفهومی کاربرد دارد. درنهایت دادههای مصاحبهای به روش تحلیل مضمون، کدگذاری و مقولهبندی شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد «سلامت طبقاتیشده، فقیرشدگی نظام سلامت دولتی و جاماندگی سالمندان تهیدست» از پیامدهای کالاییشدن سلامت برای سالمندان طبقات اجتماعی پاییندست است که درنهایت به طردشدگی و جاماندگی سالمندان تهیدست میانجامد. از پیامدهای دیگر کالاییشدن سلامت برای جامعة سالمندان میتوان به احساس محرومیت طبقاتی، فقیرسازی سالمندان تهیدست، صفهای طولانی انتظار، حذف سلامت از سبد مصرفی، ناتوانی مالی تهیدستان و رویآوری به خوددرمانی اشاره کرد.
پژوهش کیفی
سالمندی
سالمندان
سالمندان تهیدست
طردشدگی
کالاییشدن سلامت
مطالعات سالمندی
2021
03
21
175
212
https://jisr.ut.ac.ir/article_80461_3307e49c454b805ab3eae5efae9bae4b.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
بازنمایی جنسیت در سینمای ایران (مورد مطالعه: فیلم سینمایی سعادتآباد)
محمدتقی
کرمی قهی
نجمه
گودرزی
در این مقاله، نقشهای جنسیتی و چگونگی بهرهگیری از رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک در موقعیتهای مختلف زنان و مردان در فیلم «سعادتآباد» بهکمک روش نشانهشناسی جان فیسک بررسی شده است. تحلیلهای بهدستآمده نشان میدهد، برساخت اجتماعی جنسیت صورتگرفته، بهویژه برای زنان، گاهی رهاییبخش و نقادانه و گاهی تبعیضآمیز است. این فیلم موقعیتهای اجتماعی هر دو جنس را به چالش میکشد. همچنین نگاهی نقادانه به روابط زناشویی مدرن و روابط دوستانة طبقة متوسط دارد و کیفیت و کمیت روابط را ارزیابی میکند یافتهها نشان میدهد، با وجود خارجشدن زنان و مردان و خانوادة طبقة متوسط از سبک زندگی و موقعیتهای سنتی در این فیلم، قرائت مرجح متن برای زنان نقشهای خانهداری، نداشتن استقلال و وابستگی است؛ درحالیکه مردان نیز در این فیلم مضطرب، غمگین، کماقتدار، تنها و مستأصل بازنمایی شدهاند، اما بهطورکلی بازنمایی جنسیت در این فیلم از قالبهای مرسوم چندان فاصله ندارد.
بازنمایی
جنسیت
سعادتآباد
سینمای ایران
نشانهشناسی
2021
03
21
213
241
https://jisr.ut.ac.ir/article_80462_ed20dcb6ae9a505b8bae6f455e3f07fd.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
مطالعۀ گونهشناسی، چالشهای حاشیهنشینی و بازیهای حاشیه نشینان با سیاستهای شهری (مورد مطالعه: شهر ساوه)
اسدالله
نقدی
محبوبه
روئینتن
شیدا
حقیریان
عماد
شاهرخ
مجتبی
خانیان
مسئلۀ ظهور و گسترش سکونتگاههای غیررسمی در ساوه طی دهههای اخیر به یکی از مسائل مهم مدیریتی این شهری بدل شده است. این پدیده از تأسیس شهر صنعتی کاوه بسیار متأثر بوده است؛ زیرا تأسیس شهر صنعتی در رشد سریع و جذب مهاجران از بیشتر نقاط ایران بهویژه روستاهای پیرامون شهر ساوه و استانهای همجوار، یعنی همدان و کرمانشاه تأثیر داشته است. شهر بهدلیل شرایط تاریخی، صنعتی، مواصلاتی و نزدیکی به قطبهای شهری و صنعتی اراک، اصفهان و بهویژه پایتخت، جاذب جمعیت بسیاری بوده است. در این مطالعه، پژوهشگران از روشها و تکنیکهای متنوعی از مشاهدات میدانی، مشارکت در مراسم اجتماعات محلی، مصاحبه با اطلاعرسانان کلیدی، مذاکره با مدیران محلی مطالعه و فراتحلیل مطالعات مشاوران، برگزاری جلسات بحث گروهی و درنهایت پیمایش از ساکنان محلههای هدف استفاده کردهاند. پژوهشگران ضمن مطالعۀ روند پیدایش و گسترش حاشیهنشینی، اشکال متنوع محلههای حاشیه در شهر ساوه را معرفی و در قالب پنج مدل، پیدایش و گسترش طبقهبندی و شناسایی کردند. همچنین انواع روشهای مواجهۀ حاشیهنشینان و بازی با سیاستهای رسمی مدیریت شهری را شناسایی و معرفی کردند. شهر ساوه در طول نیمقرن اخیر، شاهد رشد شتابانی بوده که بخش مهمی از این رشد بهدلیل پدیدۀ مهاجرت و شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در چهار گوشۀ شهر بوده است. 25 محله از 50 محلۀ شهر را حاشیهها تشکیل میدهند که در یکی از چهار مرحلۀ ورود مهاجران، شکلگیری انسجام اجتماعی (با ابزارهایی مانند ساخت اماکن مذهبی چون حسینیه)، دریافت خدمات و زیرساختهای شهری و درنهایت بهرسمیت شناختهشدن و رسمیشدن کامل یا نسبی از سوی سازمانها و نهادهای شهری قرار میگیرند. بهنظر میرسد این مراحل بهطور زنجیرهای به یکدیگر متصل هستند و بنا بر «نظریۀ بازی» حاشیهنشینان به روشهای متنوعی با سیاستهای رسمی مدیریت شهری بازی میکند و کنش و واکنشهای بازیگران به یکدیگر موجب پیشروی در هر مرحله و ورود به مرحلۀ بعدی میشود و تا پایان قصه ادغام در محدودۀ طرح جامع و تفصیلی شهر این بازی و پیشروی ادامه پیدا میکند.
اسکان غیررسمی
حاشیهنشینی سیاستهای شهری
ساوه
گونهشناسی
2021
03
21
243
275
https://jisr.ut.ac.ir/article_80463_3891c1fd2afe851933e02829435588fe.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
ارتباط مصرف رسانهای و ترس از ارتکاب جرم در میان شهروندان شهر تهران
حسن
بخشی زاده
جرم و رسانه مقولههایی هستند که طی سالهای اخیر توجهات بسیاری را بهصورت مستقل و در مواقعی در تقابل با یکدیگر در بسیاری از کشورها در حوزههای مختلف جلب کردهاند؛ از اینرو هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط مصرف رسانهای و ترس از ارتکاب جرم است. سؤال اصلی این است که «چه ارتباطی میان مصرف رسانهای و ترس شهروندان از ارتکاب جرم در مناطق جرمخیز تهران وجود دارد». برایناساس برخی فرضیهها بر مبنای ادبیات نظری و تجربی، ویژگیهای جمعیتشناختی افراد و مصرف رسانهای و ترس از ارتکاب جرم تهیه شده است. پژوهش حاضر روش پیمایشی بوده که برای گردآوری دادههای آن از پرسشنامه استفاده شده است. جامعۀ آماری جوانان و میانسالان شهر تهران بودند. براساس نمونهگیری کوکران از 600 نفر نمونه، 545 نفر به بیشتر پرسشها پاسخ کاملی دادند. ارتباط میان رسانه (تلویزیون، رادیو، روزنامه و اینترنت) و ترس شهروندان از ارتکاب جرم براساس نظریۀ کاشت گربنر بررسی شد. براساس نتایج پژوهش، تلویزیون بر ترس شهروندان تهران از ارتکاب جرم تأثیر مستقیم ندارد؛ از اینرو این فرضیه رد شد. هرچند نتیجه برخلاف نظریۀ کاشت گربنر و همکاران است.
ارتکاب جرم
ترس شهروندان
تهران
رسانه
مناطق جرمخیز
2021
03
21
277
312
https://jisr.ut.ac.ir/article_80464_2ecace4600b59e65721a25c0c7e66582.pdf
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2322-5254
1400
10
1
فضای سبز شهری در شهر پایدار (مورد مطالعه: پارک فدک تهران)
زهره
انواری
برای آنکه فضای سبز بخشی از یک شهر پایدار محسوب شود، باید به وجوه اجتماعی و فرهنگی آن نیز توجه کرد. سه جنبۀ مهم فضای سبزی یک شهر پایدار عبارت است از: جنبههای زیستمحیطی، ایجاد شبکۀ اجتماعی و کاهش طرد و افزایش شمول فرهنگی. در مطالعۀ حاضر، وضعیت پارک فدک در منطقۀ 2 تهران بهعنوان فضای سبز شهری از منظر احراز شاخصهای شهر پایدار مطالعه شده است. برای این مطالعه از دو گروه اثرگذاران شامل کارفرمایان، تصمیمگیران، برنامهریزان و مجریان طرح در شهرداری و اثرپذیران، شامل ساکنان و همسایگان پارک و مصرفکنندگان پارک از طریق مصاحبۀ نیمهساختیافته تحقیق شد. همچنین با حضور در پارک و بهکمک مشاهدۀ مشارکتی در زمانهای مختلف، توصیف کاملی از پارک صورت گرفت. مصاحبهها در سه محور مقولهبندی شدند: پیامد زیستمحیطی احداث پارک فدک: تأمین سرانۀ فضای سبز شهری، آلودگی صوتی و هوا، بحران آب؛ شبکۀ روابط اجتماعی در فضای سبز شهری: پارک بهمثابۀ فضای سوم، تعلق به فضا و حذف و شمول فرهنگی در فضای سبز شهری: طرد طبقاتی، طرد جنسیتی، طرد سنی، طرد قومیتی و امنیت. نتایج حاکی است که این پارک به سرانۀ فضای سبز منطقۀ 2 شهری که پارک در آن واقع است کمک کند، اما برخی مناطق شهر تهران که در حد کمتری سرانۀ فضای سبز دارند، سبب توسعۀ نامتوازن فضای سبز در شهر تهران شده و اثری بر ایجاد شبکۀ روابط اجتماعی نداشته است. هرچند سبب طرد جنسی، سنی و قومی نشده، شمول فرهنگی نیز تقویت نشده است.
شمول فرهنگی-اجتماعی
شهر پایدار
طرد فرهنگی-اجتماعی
فضای سبز شهری
2021
03
21
313
344
https://jisr.ut.ac.ir/article_80465_0e2e541d0b2a04fb329ae1b2b89aa162.pdf