موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
نوسازی و دگرگونیهای بحرانساز در خانواده ( بررسی مسائل نوین خانواده در نقاط شهری استان مازندران)
357
382
FA
محمدجواد
زاهدی
0000-0001-7576-6658
دانشیار گروه جامعهشناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور
mj.zahedi.m@gmail.com
حسین
نازکتبار
عضو هیئت علمى دانشگاه پیام نور
10.22059/jisr.2014.53145
در چند دهۀ اخیر، نهاد خانواده در ایران از فرآیند نوسازی و پیامدهای آن در سطح فرد و جامعه، تأثیر پذیرفته و دگرگونیهای مهمی را تجربه کرده است. از جملۀ این دگرگونیها، تغییر ساختار نظام ارزشی خانواده است که اغلب با ارزشهای سنتی کموبیش جاری در جامعه و خانواده متعارض است. این تغییرات ارزشی، خانواده را با مسائلی نوپدید همچون بیوفایی همسران، نگرش سهلگیرانه به طلاق و نیز مصرف نمایشی مواجه کرده و درنتیجه روابط بین اعضای خانواده بهطور جدی دچار اختلال شده است؛ به گونهای که از آن به «بحران در خانواده » نام میبریم. این بحران تاحدودی نیز ناشی از ناهمنوایی بستر فرهنگی و ویژگیهای اجتماعی- تاریخی جامعه با الزامهای نوسازی است. در این مقاله کوشیدیم تا تأثیر فرآیند نوسازی بر ایجاد مسائل نوپدید در عرصۀ خانواده را تبیین و تحلیل کنیم. بدین منظور با ترکیب نظریۀ بحران ارزشها در سطح کلان و نظریههای مبادله و نیاز- انتظار و نیز مصرف نمایشی در سطح خُرد، گزارههای لازم برای تحلیل و تبیین مسائل خانواده ارائه شده است. منطقۀ جغرافیایی پژوهش استان مازندران و جامعۀ آماری آن ساکنان مناطق شهری این استان است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 220 خانواده بوده است که با روش نمونهگیری خوشهای و تصادفی انتخاب شدهاند. اطلاعات ضروری نیز با استفاده از پرسشنامه جمعآوری و تجزیه و تحلیل آماری شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که بین شاخصهای نوسازی و بیوفایی همسران، نگرش سهلگیرانه به طلاق و مصرف نمایشی ارتباط معنادار وجود دارد. اما بین شاخصهای نوسازی و اختلافهای خانوادگی ارتباط معناداری دیده نشد. همچنین براساس نتایج پژوهش، الگوی معادلۀ ساختاری ارتباط شاخصهای نوسازی و مسائل خانواده ( نگرش به طلاق، اختلاف خانوادگی و مصرف نمایشی) در نقاط شهری استان مازندران تأیید شده است و الگو تناسب معنادار دارد.
اختلافهای خانوادگی,بیوفایی همسران,مصرف نمایشی,نگرش سهلگیرانه به طلاق,نوسازی
https://jisr.ut.ac.ir/article_53145.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53145_25e36e8fcb4a34463901dfd36375bed4.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
بررسی تأثیر پخش برنامههای دینی از تلویزیون بر میزان دینداری مخاطبان (با تأکید بر مناسک دینی)
383
404
FA
هادی
خانیکی
دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، استادیار گروه ارتباطات دانشگاه علاه طباطبایی
hadi khaniki@gmail.com
الهه
فرزعلیان
دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه کاشان
farzieli@yahoo.com
10.22059/jisr.2014.53146
با ظهور رسانههای جدید و نظریههای ارتباطی خاص آنها و البته به تبع شرایط اجتماعی هر دوره، نگاههای تازهای در خصوص تعامل دین و رسانه شکل گرفته است. تعامل دین و رسانه، چه در نقش دو نهاد اجتماعی و چه پیام و ابزار انتقال، با توجه به وظایف رسانهای و وجوه مختلف دینی موجود در سراسر دنیا نسبت به هریک از ادیان بزرگ، هنوز موافقان و مخالفان بسیاری در سراسر دنیا دارد. تلویزیون مهمترین رسانه در ایران است و ظرفیتهای ویژهای در راستای تبلیغ دینی دارد. در این پژوهش انگیزههای مخاطبان از دیدن برنامههای دینی تلویزیون بهویژه مناسک دینی و تأثیر آن بر دینداری افراد را بررسی کردهایم. در این راستا از روش پرسشنامه و جامعۀ آماری دانشآموزان دبیرستانی به تعداد 382 نفر استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که به طور متوسط تمایل بسیار کمی به دیدن اینگونه برنامهها از تلویزیون وجود دارد اما ارتباط بین تماشای اینگونه برنامهها و سطح دینداری افراد مثبت است و شدت متوسطی دارد. همچنین مهمترین علت تماشانکردن این برنامهها، کسلکننده بودن و یکنواختی آنهاست.
انگیزۀ تماشای برنامههای دینی,برنامههای دینی تلویزیونی,تلویزیون,دین,فقدان انگیزۀ تماشای برنامههای دینی
https://jisr.ut.ac.ir/article_53146.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53146_74b384456d84daa043f0070797076356.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
تحلیل تفسیری کنش جوک گویی
405
421
FA
احسان
آقابابایی
استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
ehsan_aqababaee@yahoo.com
10.22059/jisr.2014.53147
کنشگران اجتماعی در موقعیتهای گوناگون برای یکدیگر جوک تعریف میکنند. اگر جوکگویی را پدیدهای اجتماعی در نظر بگیریم، این کنش معانی اجتماعی نیز خواهد داشت. هدف این پژوهش تفسیر معانی، نیتها و احساساتی است که افراد جوکگو به کنش جوکگویی نسبت میدهند. برای دستیابی به این هدف، ضمن وامگیری ایدههای نظریۀ کنش متقابل، «روش تحلیل تفسیری» در نقش راهبر این پژوهش در نظر گرفته شده است. دادهها مشاهدهای به صورت مشارکتی از سه گونه جمع خانوادگی، دوستانه و شغلی و مصاحبۀ نیم ساختیافته از دوازده نفر (چهار زن و هشت مرد) جمعآوری و پس از شمارهگذاری تفسیر شدند.
براساس نتایج دو نوع کنشگر جوکگو، یعنی «جوکگوی حرفهای» و «جوکگوی آماتور» وجود دارند که خصوصیات متفاوت و مشترکی دارند. علاوه بر این، کنشگران جوکگو سه نیتِ شاد کردن جمع، برقراری روابط اجتماعی و دستیابی به منزلت را از جوکگویی دنبال میکنند و بهترتیب سه دسته احساس، به نامهای احساس نشاط، احساس صمیمیت و احساس شأن و منزلت را بدان نسبت میدهند.
جوکگویی,روابط اجتماعی,شور جمعی,کنشگر جوکگو,منزلت
https://jisr.ut.ac.ir/article_53147.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53147_c5dc70219df248cd1a784617af68223d.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
تجربه شادی در زندگی روزمره دانش آموزی
423
445
FA
سید ضیا
هاشمی
استادیار گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
zhashemi@ut.ac.ir
محمد
رضایی
استادیار گروه جامعهشناسی دانشگاه تربیت مدرس
rezaeim@modares.ac.ir
سپیده
اکبرپوران
کارشناس ارشد جامعهشناسی، کارشناس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
s.akbarpouran@gmail.com
10.22059/jisr.2014.53148
هدف این پژوهش، بیان توصیفی ژرف از زندگی روزمرۀ دانشآموزی و تجربۀ شادی آنهاست. پرسش اصلی پژوهش را بر همین مبنا «چگونگی تجربۀ شادی در زندگی روزمرۀ دانشآموزی» انتخاب کردیم. برای پاسخ به این پرسش، پژوهش میدانی در دو دبیرستان دخترانۀ منطقۀ 6 تهران انجام دادیم. برای جمعآوری دادهها از روش مشاهدۀ مشارکتی و مصاحبۀ نیمساختیافته استفاده کردیم. سپس نتایج را براساس روش تماتیک (مفهومی) تحلیل و چهار مفهوم را برای پاسخ به پرسش اصلی خود برگزیدیم. کارناولیزه شدن مدرسه، دوستی روزمره، قدرت تحقق خود و خودی از آنِ خود، چهار مفهوم بهدستآمده از این پژوهش است که با اتکا به آنها تجارب شادمانۀ دانشآموزان درکپذیر خواهد شد. منظور از کارناولیزه شدن مدرسه، شکاف در نظم حاکم و ایجاد فرصتی برای بروز و ظهور عناصر جهان غیررسمی است. دوستی روزمره، مفهومی است که بر شبکۀ روابط و دوستیهای بین دانشآموزان اشاره دارد. قدرت تحقق خود، ناظر بر تسلط دانشآموزان بر زمان/مکانهای رسمی و دستیابی به فرصت برای بروز خود واقعی آنهاست. خودی از آنِ خود، عمیقترین مفهوم این پژوهش است که فراتر از زمان/مکان بر تسلط دانشآموز بر خویشتن آنها اشاره دارد.
تجربۀ شادی,خودی از آنِ خود,دانشآموز,زندگی روزمره,قدرت تحقق خود
https://jisr.ut.ac.ir/article_53148.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53148_195ae493f166bb90ddd774fd62dee66b.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
مطالعۀ تأثیر تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی میان معلمان شهر کرمان
447
471
FA
محمدحسن
شمس الدینی مطلق
کارشناس ارشد جامعهشناسی دانشگاه باهنر کرمان
mohamad.shams63@yahoo.com
محمدرضا
محمدجانی
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
mohamadjaani@yahoo.com
10.22059/jisr.2014.53150
رفتار شهروندی سازمانی بر مبنای تفکری است که تنوعی از رفتارهای کارکنان را در برمیگیرد مانند انجام وظایف اخلاقی، کمکرسانی داوطلبانه، انجام وظایف بدون نظارت رسمی و تحمل سختیها. افزایش این رفتار ممکن است حرکت سازمانهای سنتی به محیط رقابتی جدید را آسان کند و اثربخشی سازمانی را افزایش دهد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی است؛ روش پژوهش پیمایشی و جامعۀ آماری همۀ معلمان شهر کرمان است که 396 نفر برای نمونۀ آماری انتخاب شدند. براساس نتایج پژوهش رفتار شهروندی معلمان بیش از متوسط است. همچنین نتایج تحلیلی نشان میدهد بین تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی ارتباط مثبت و معناداری برابر با 38/0 وجود دارد. به علاوه، از بین ابعاد تعهد سازمانی؛ تعهد عاطفی بیشترین و تعهد مستمر کمترین ارتباط را با رفتار شهروندی سازمانی دارند. براساس نتایج تحلیل رگرسیون، ابعاد تعهد سازمانی 24 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده است.
تعهد سازمانی,تعهد عاطفی,تعهد مستمر,تعهد هنجاری,رفتار شهروندی سازمانی
https://jisr.ut.ac.ir/article_53150.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53150_105c2a104f82df6adff8358b268e2cc0.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
ارتباط احساس محرومیت نسبی با همبستگی اجتماعی بین جوانان شهر تهران
473
495
FA
امیر
رستگار خالد
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد
amir_rastegarkhaled@yahoo.com
میثم
محمدی
کارشناس ارشد جامعهشناسی دانشگاه تهران
m_m.1366@yahoo.com
معصومه
اسماعیل بیگی
مربی و مدرس دانشگاه پیام نور
es79@yahoo.com
10.22059/jisr.2014.53152
همبستگی اجتماعی بر هماهنگی و همآوایی افراد یک جامعه دربارۀ موضوعی مشخص دلالت دارد. چنانچه افراد جامعهای دربارۀ اصول و قواعد اجتماعی خود به توافقی جمعی دست یابند، آن جامعه به همبستگی اجتماعی یا توافق دست یافته است. در این پژوهش، محرومیت نسبی یکی از عوامل مهم و مؤثر بر همبستگی اجتماعی بهشمار میرود.
برای بررسی ارتباط بین دو مفهوم احساس محرومیت نسبی و همبستگی اجتماعی بین جوانان شهر تهران، پرسشنامهای با سه بخش برای سنجش همبستگی اجتماعی، احساس محرومیت نسبی و ویژگیهای جمعیتشناختی پاسخگویان تدوین و بین نمونهای با تعداد384 نفر (محاسبه براساس فرمول کوکران) پخش شد. این نمونهها از مناطق 6، 10 و 17 شهر تهران انتخاب شدند. آزمون فرضیهها، ارتباط بین متغیرهای جنس و اشتغال با همبستگی اجتماعی را تأیید کرد اما متغیرهای سن، تأهل، تحصیلات و منطقۀ سکونت بیارتباط با همبستگی اجتماعی بودند. آزمون فرضیههای اصلی پژوهش نیز ارتباطی معکوس بین دو احساس محرومیت ادراکی و نسبی با همبستگی اجتماعی را نشان میدهد؛ بدین معنا که هرچه درک و احساس پاسخگویان از سطح محرومیت خود در مقایسه با دیگران بیشتر باشد، اندازۀ همبستگی در جامعه کاهش مییابد.
احساس محرومیت نسبی,گروه مرجع,نابرابری,نظم,همبستگی اجتماعی
https://jisr.ut.ac.ir/article_53152.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53152_72e8a6710392b6d4bffa350731208393.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
تحلیل بازنمایی روحانیت در سینمای ایران مطالعۀ موردی؛ تحلیل گفتمان فیلم «طلا و مس»
497
512
FA
احمد
نادری
0000-0001-5266-8094
عضو هیئت علمی گروه انسانشناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران
anaderi@ut.ac.ir
مجید
سلیمانی ساسانی
دانشجوی دکتری رشتۀ علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
علی
اسکندری
دانشجوی دکتری رشتۀ علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
majsoleimani@yahoo.com
10.22059/jisr.2014.53156
امروزه رسانههای جمعی زمینه را برای بیان مسائل زندگی عموم در سطح ملی و بینالمللی فراهم آوردهاند. صنعت سینما در نقش رسانهای تأثیرگذار، برای نمایش و معرفی برخی از این عناصر اصیل در قالب الگویی پایدار کوشیده است؛ اما از ابتدای شکلگیری تا کنون، به دلیل محدودیتهای هر دوره، تنوع ژانر اندکی داشته است و همین موضوع، بر شخصیتپردازی فیلمها و ارائۀ الگوهای انسانی و شخصیتهای رفتاری و اخلاقی تأثیر چشمگیری داشته است.
در این پژوهش پس از مرور مفاهیم فیلم دینی از دیدگاه اندیشمندان این حوزه، نظریۀ بازنمایی را بررسی خواهیم کرد که یکی از اساسیترین و مهمترین مفاهیم در مطالعات فرهنگی و رسانهای است؛ و درنتیجه چگونگی بازنمایی روحانیت را در فیلم «طلا و مس» با استفاده از روش تحلیل گفتمان ترکیبی بررسی میکنیم. براساس نتایج، فیلم طلا و مس از سویی نقدی است بر جامعهای که همواره پایبندی به اخلاق را فریاد میزند اما در بسیاری از لحظات دلیلی برای بیاخلاقی حاکم بر فضای جامعه ندارد؛ از سوی دیگر راه رسیدن به عرفان حقیقی را حضور در متن جامعه و توجه به مسائل جزئی نهفته در زندگی بیان میکند که نتیجهاش حرکت از اخلاق نظری به اخلاق عملی است.
بازنمایی,تحلیل گفتمان,روحانیت,فیلم سینمایی «طلا و مس»
https://jisr.ut.ac.ir/article_53156.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_53156_c3317d63c2256dbb69ae23e71b94acef.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
3
3
2014
11
22
چکیده های انگلیسی
1
7
FA
10.22059/jisr.2014.54683
https://jisr.ut.ac.ir/article_54683.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_54683_abe908e0838b7e6cec5d75a0550315ad.pdf