موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
بازخوانی سنجه های سرمایۀ فرهنگی
9
35
FA
محمد
رضایی
دانشگاه تربیت مدرس
rezaeim@modares.ac.ir
فاطمه
تشویق
دانشگاه تربیت مدرس
10.22059/jisr.2013.36575
موضوع این مقاله بررسی چگونگی کاربرد مفهوم سرمایۀ فرهنگی در تحقیقات است. از این رو، پرسش این است که چگونه مفهوم سرمایۀ فرهنگی در پژوهشهای داخلی و خارجی سنجید هشده است؟ و چه نسبتی از متغیرهای مختلف با سرمایۀ فرهنگی گزارش شده است؟ در این مقاله با تکیه بر تحقیقات خارجی و داخلی، ابتدا مفهوم سرمایۀ فرهنگی و ابعاد آن در آثار بوردیو بررسی و سپس ابعاد عملیاتی مفهوم سرمایۀ فرهنگی در پژوهشهای متأخر بررسی و در نهایت کاربرد مفهوم سرمایۀ فرهنگی در جامعۀ ایرانی بررسی شده است. مرور پژوهشهای خارجی نشان داده است که این مفهوم در هر دورهای، با توجه به مقتضای زمانی و مکانی هر جامعه، توسط محققان مورد بازنگری واقع شده است. در حالی که در پژوهشهای داخلی، مفهوم سرمایۀ فرهنگی در قالبی مشابه با تقسیمبندی بوردیویی به طور یکسان و بدون بازنگری مورد استفاده قرار گرفته است. در واقع، مرور تحقیقات نشان میدهد که در پژوهشهای خارجی به زمینههای فرهنگی در سنجش سرمایۀ فرهنگی توجه شده است. این در حالی است که در پژوهشهای تجربی داخلی، معرفت فرهنگی و بومی مورد غفلت و بیتوجهی واقع شدهاست. معرفت فرهنگی آن دسته از اطلاعاتی هستند که از هر فردی انتظار میرود از آنها برخوردار باشد و معمولاً از کشوری به کشور دیگر فرق میکند. افزون براین، پیشنهاد شده تا با توجه به اینکه ما در عصر ارتباطات و تکنولوژی قرار داریم بهتر است برخی فناوریهای دیجیتالی از قبیل شبکههای اجتماعی در سنجش سرمایۀ فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.
سنجش سرمایۀ فرهنگی,تحرک فرهنگی,نظریۀ سرمایۀ فرهنگی,موفقیت تحصیلی
https://jisr.ut.ac.ir/article_36575.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36575_84955b2eb2e4dadaeca99ca8c3312748.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
دعا: یک کنش اجتماعی دینی – مؤثر، مستمر، فراگیر(تحلیل ادبیات دعا پژوهی)
37
60
FA
سیدمحمود
نجاتی حسینی
دانشگاه آزاد آشتیان
nejati.hosseini@gmail.com
10.22059/jisr.2013.36576
از منظر جامعهشناسی دین (نگاه اجتماعی به دین) و جامعهشناسی دینی (نگاه دینی به جامعه) دعاخوانی و دعا کردن یک کنش اجتماعی دینی است، کنشی است مؤثر (به لحاظ اعتقاد و باور دعاکنندگان مبنی بر اثرات مثبت آن بر فرد و زندگیاش )، مستمر (به لحاظ شایع بودن و جاری شدن آن در تمام ساعات و آنات زندگی روزمرۀ فردی و اجتماعی) و فراگیر (به جهت سریان دعا به تمامی رخ دادهای زندگی روزمره). <br />در این میان، دعای دینی از جایگاه خاصی برخوردار است، بیشتر به این دلیل که محوری برای پیوند ابعاد مختلف دینداری اجتماعی را بر عهده دارد. به عبارتی، کنش اجتماعی دعاخوانی هم در خدمت تقویت باورهای دینی است، هم با شعایر اجتماعی خاصی همراه است، هم به عنوان نوعی تجربۀ دینداری نو شونده و روزمره با تقویت اخلاق دینی مرتبط است و هم اینکه سرشار از معارف و آگاهیهای عقیدتی و معنوی است. اینها را میتوان جزو شئونات کنشی دعای دینی دانست. از این لحاظ، این سؤالها پیش کشیده میشود: «فلسفۀ دعا چیست؟»؛ «دعای دینی معاصر حاوی چه ایدهها و مضامین کلیدی است؟»؛ در نهایت، در«دعای اسلامی و شیعی موجود چه رگههای گفتمانی میتوان یافت؟» <br />ما در این مقاله با این هدف و با استفاده از روش تحلیل ثانویه و تحلیل محتوا به سراغ ادبیات دعاپژوهی موجود (لاتین و فارسی) رفتهایم. برخی از یافتههای اصلی ما نشان میدهد که از حیث محتوایی و شئونات ممیزۀ دعای دینی سه گونه دعا متصور است: <br />الف) دعای ابراهیمی (که وجه بارز آن تجلی تعبد و تدین است)؛ <br />ب) دعای اسلامی (که شأن ممیزه آن ایجاد ارتباط با خداوند است)؛ <br />پ) دعای شیعی و سرآمد آن”دعای اسلامی ابراهیمی”( که خصیصۀ ممتاز آن تجلی نیاز و عشق، احساس عارفانه، خود آگاهی اجتماعی و ابراز ایدئولوژی است ).
جامعه شناسی دعا,دعای اسلامی و شیعی,دعای یهودی مسیحی,ضد دعا,فلسفه و فرهنگ دعا,دعای دینی معاصر
https://jisr.ut.ac.ir/article_36576.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36576_b38fc2666bb61d7a987a587b3f7d60c1.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
بررسی تأثیرمشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی در بین دانشجویان
61
86
FA
فاطمه
گلابی
0000-0003-2885-8458
دانشگاه تبریز
f.golabi@gmail.com
اکرم
رضایی
دانشگاه آزاد تبریز
10.22059/jisr.2013.36577
در این پژوهش به بررسی رابطۀ مشارکت اجتماعی با مدارای اجتماعی میپردازیم. برای بررسی مدارای اجتماعی از تقسیمبندی وگت، و برای سنجش مشارکت اجتماعی از نظریههای حوزۀ مشارکت استفاده شده است. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ دانشجویان دانشگاه پیامنور مشگین شهر در استان آذربایجان شرقی (3041 نفر) را شامل بوده که با استفاده از فرمول کوکران، 307 نفر آنها به عنوان حجم نمونۀ تحقیق انتخاب شدهاند. ابزار گردهآوری دادهها پرسشنامه محققساخته بوده است. نتایج یافتهها نشان داد که میزان مدارای اجتماعی با مشارکت اجتماعی و ابعاد سهگانۀ آن دارای همبستگی مستقیم معنیدار می باشد، ولی مشارکت و مدارای اجتماعی براساس وضعیت تأهل دانشجویان معنیدار نبود. در متغیرهای زمینهای، مقطع تحصیلی تأثیر معناداری بر روی مدارای اجتماعی داشته است. در نهایت، تحلیل رگرسیون نشان داد که 8/12 درصد از تغییرات متغیر مدارای اجتماعی توسط ابعاد سهگانۀ مشارکت قابل تبیین است اما، بین ابعاد مشارکت اجتماعی، بعد نگرش مشارکتی تأثیر بیشتری نسبت به دو بعد دیگر بر مدارای اجتماعی دارد.
مدارای سیاسی,مدارای قومی,مدارای دینی,مشارکت,روحیۀ مشارکتی,نگرش مشارکتی
https://jisr.ut.ac.ir/article_36577.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36577_ab82579c4da5ec1d37b79504e153b900.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
تحلیل محتوای صفحات و گروههای شبکه اجتماعی فیسبوک با نظریه حوزه عمومی هابرماس
87
110
FA
بهجت
یزدخواستی
دانشگاه اصفهان
b yazdkhasti@ltr ui ac ir
صمد
عدلی پور
دانشگاه اصفهان
آسیه
سپهری
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
10.22059/jisr.2013.36578
همراه با توسعه و گسترش ارتباطات کامپیوتری و دسترسی روزافزون مردم جوامع مختلف به اینترنت و شبکههای اجتماعی مجازی، کوششهای نظری بسیاری صرف یافتن الگوهای مناسب برای مطالعه اینترنت و تاثیرات سیاسی و اجتماعی آن گردید. در جریان این تلاشها مفهوم حوزه عمومی در چارچوب نظریه هابرماس جایگاه برجستهای یافته است. بر این اساس، از گروهها و صفحاتی که کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیسبوک تشکیل دادهاند، 10 مورد طبق نمونهگیری هدفمند با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد مطالعه قرار گرفتند. <br />یافتههای پژوهش حاکی از آن است که اگرچه فیسبوک در بین کاربران ایرانی منجر به افزایش دسترسی به اطلاعات شده است، اما تولید بیش از حد محتوا در نهایت منجر به چندپاره و متکثر شدن واقعیت میشود. بهعبارتی ما در گروهها و صفحات ایرانی حاضر در فیسبوک با همهمهای مواجه هستیم که در آن کسی صدای دیگری را نمیشنود. بنابراین تولید صرف اطلاعات نمیتواند کمکی به شکلگیری حوزه عمومی سایبر نماید. همچنین اگر چه فیسبوک به مردم فرصت میدهد تا به طور برابر در گفتگو ابراز وجود کنند اما در گروهها و صفحات ایرانی به ندرت گفتگو شکل میگیرد، حتی در مواردی که گفتگو شکل میگیرد در این گفتگوها به ندرت بحث منطقی در میگیرد و دسترسی به اجماع یا توافق غیرممکن بهنظر میرسد. در نهایت باید گفت که فیسبوک اگر چه ظرفیتهایی برای احیاء حوزه عمومی داراست اما در عمل نتوانسته به ایجاد حوزه عمومی بینجامد.
فضای سایبر,شبکههای اجتماعی اینترنتی,فیسبوک,حوزه عمومی,حوزه عمومی مجازی
https://jisr.ut.ac.ir/article_36578.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36578_894210361357572dff2ca879014459f2.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
تحصیلات و مصرف فرهنگی در شهر تهران
111
131
FA
عبدالحسین
کلانتری
دانشگاه تهران
abkalantari@ut.ac.ir
ولی اله
رستمعلی زاده
اعظم
نسیم افزا
دانشگاه تهران
10.22059/jisr.2013.36579
یکی از شیوههای رایج برای هویتیابی و بازنمایی خویشتن، به ویژه در دوران معاصر، مصرف فرهنگی است. غالباً افراد در مصرف فرهنگی، انواع کالاها و نمادهای ارزشمند را، نه به خاطر ارزش مادیشان بلکه به دلیل ارزش فرهنگی آنها و به منظور ایجاد تصاویری مطلوب از خویش در ذهن دیگران مصرف میکنند. در این میان، انتخاب الگوی خاصی از مصرف فرهنگی یا شیوهها یا ترجیحات فرهنگی نیاز به منابع فرهنگی یا سرمایۀ فرهنگی دارد یا به تعبیری مصرف فرهنگی نیاز به منابع و سرمایۀ فرهنگی دارد. یکی از راههای دستیابی به منابع و سرمایۀ فرهنگی نیز از طریق تحصیلات و آموزش و پرورش و انباشت دانش رسمی و مشروع است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تفاوتهای مصرف فرهنگی و الگوهای مصرف فرهنگی برحسب سطوح مختلف تحصیلات در میان شهروندان تهرانی است. سطوح مختلف تحصیلات نیز تاحدی میزان منابع و سرمایۀ فرهنگی افراد را نشان میدهد. این تحقیق از نوع تحلیل ثانویه است که یافتههای آن از دادههای جمعآوری شده شورای فرهنگ عمومی گرفته شده است. یافتهها نشان میدهد که بین سطوح مختلف تحصیلات و میزان استفاده از محصولات فرهنگی تفاوت معناداری وجود دارد. به بیانی مصرف فرهنگی در سطوح مختلف تحصیلات از تفاوت معناداری برخوردار است. همچنین یافتهها نشان میدهد که با افزایش تحصیلات میزان استفاده از محصولات فرهنگی نیز افزایش مییابد، بهطوریکه با افزایش تحصیلات، میزان استفاده از امکانات بصری، میزان گوش دادن به موسیقی و رفتن به سینما و تئاتر افزایش پیدا کرده است. در نهایت اینکه مصرف فرهنگی هم در سطوح و میزانهای مصرف و هم در الگو یا ترجیح مصرف، در میان افراد با تحصیلات مختلف متفاوت بوده است. بهطوریکه میتوان گفت، تحصیلات با انباشت منابع و سرمایههای فرهنگی در فرد به شکلدهی شیوههای خاصی از مصرف دست زده است. <br />
مصرف فرهنگی,تحصیلات,سبک زندگی فرهنگی,سرمایه فرهنگی,شهر تهران
https://jisr.ut.ac.ir/article_36579.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36579_345bcabfa03517f46b98bebc39808400.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
نگرش مبلغان دینی درباره پیامک و وبلاگ و میزان استفاده آنها
133
152
FA
سعیده
محمدی
دانشگاه جامع علمی کاربردی
saiedeh_s22s@yahoo.com
حسینعلی
افخمی
دانشگاه علامه طباطبایی
10.22059/jisr.2013.36580
این پژوهش با هدف سنجش نگرش مبلغان دینی درباره وبلاگ، پیامک و میزان استفاده آنها از این دو فناوری انجام شده است. حوزههای ارسالی پیامک و هدف از ایجاد وبلاگ از سوی آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از نظریه رسانه دینی که به غایات دینی توجه دارد، استفاده شده که مراد از رسانه دینی بهرهگیری از رسانهها در جهت تحقق اهداف، غایات و آرمانهای دینی است. با توجه به قابلیت این دو ابزار ارتباطی از جهت سهولت استفاده، هزینه کم، سهولت دسترسی به جمع کثیری از مخاطبان و کاربرد آنها در ترویج آموزههای دینی این پژوهش انجام شده است. <br />جامعه آماری پژوهش 220 مبلغ دینی ایرانی و خارجی زن و مرد ساکن در استان قم است که براساس نمونهگیری تصادفی انتخاب شدهاند. در این پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده شده و دادهها با نرمافزار علوم اجتماعی پردازش شده است. یافتههای پژوهش بر نگرش مثبت مبلغان درباره کاربرد وبلاگ و پیامک در ترویج آموزههای دینی دلالت دارد. همچنین مطابق یافتهها، انگیزه اکثر مبلغان از تهیه وبلاگ در ابتدا، انتشار افکار مذهبی و در مرحله بعد، اشاعه دین و آموزههای آن در سطح جهانی است. همچنین متغیر جنسیت در نگرش درباره وبلاگ و پیامک تأثیر نداشت. بررسی متغیر سن نشان داد که هرچه سن مبلغان دینی پایینتر باشد، نگرش آنها نسبت به کارایی پیامک و استفاده از آن در زمینه موضوعات دینی مثبتتر است. همچنین مطابق یافتهها، میان مبلغانی که وبلاگ داشتند و مبلغانی که نداشتند، تفاوت نگرشی مثبت و منفی معناداری مشاهده نشد.
مبلغان دینی,اینترنت,نگرش,وبلاگ,پیامک
https://jisr.ut.ac.ir/article_36580.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36580_01585dbfa532cbcdb62a7b427d01749e.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
2
1
2013
04
21
سودمندی گفتمان انتقادی فرکلاف در تحلیل متون انضمامی: با نگاهی به متون تولید شدۀ رسانه¬ای با محوریت بحران اقتصادی و اجتماعی اخیر اروپا و آمریکا
153
176
FA
حمزه
نوذری
دانشگاه تهران
غلامرضا
جمشیدیها
دانشگاه تهران
اسماعیل
غلامیپور
دانشگاه تهران
یوسف
ایرانی
دانشگاه تهران
10.22059/jisr.2013.36581
فرکلاف ابتدا از موضعی زبانشناختی به متون انضمامی میپردازد و سپس گفتمانهایی را که متن به آنها متکی است شناسایی کرده و نحوۀ وابستگی آنها به نظریههای کلان اجتماعی را توضیح میدهد. هدف فرکلاف آگاهی زبانی انتقادی به مصرفکنندگان متون است. هر متنی خوانندگان را به سوی فهم خاصی از واقعیت رهنمون میسازد. شناسایی انتقادی گفتمانهای مستتر در متن و آگاهی بخشی به مخاطبین در هنگام قرائت متن دلمشغولی اصلی فرکلاف است. در این مقاله با تأسی از روش فرکلاف نشان دادهایم که متون رسانهای ایران که درحال بازنمایی واقعیت بحران اقتصادی اجتماعی اروپا و آمریکا در سال 2011 میلادی هستند متأثر از چه گفتمانها و نظریههای کلانی هستند. این مقاله بیشتر هدف روششناختی دارد و برای این کار تحلیل مفصل و دقیق یک متن را سرلوحۀ کار قرار دادیم.
گفتمان,رسانه,متن,بحران اقتصادی,فرکلاف
https://jisr.ut.ac.ir/article_36581.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_36581_c15a490adddcb3ee4f04fbc65a4b4b7a.pdf