موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
بررسی مشروعیت قدرت اعمالشده در فرایند پژوهش دانشگاهی
519
548
FA
رامین
نجفی
0000000179697258
دانشجوی دکتری برنامهریزی توسعة آموزش عالی دانشگاه شهیدبهشتی
ra_najafi@sbu.ac.ir
اباصلت
خراسانی
دانشیار گروه آموزش عالی دانشگاه شهیدبهشتی
a-khorasani@sbu.ac.ir
محمود
حقانی
استادیار گروه آموزش عالی دانشگاه شهیدبهشتی
m_haghani@sbu.ac.ir
محمود
ابوالقاسمی
دانشیار گروه رهبری و توسعة آموزشی دانشگاه شهیدبهشتی
m-abolghasemi@sbu.ac.ir
10.22059/jisr.2020.298872.1039
با توجه به اینکه میتوان تمام اشکال قدرت را از نظر مشروعیت تحلیل کرد، بررسی درک کنشگران از مشروعیت قدرت اعمالی در فرایند پژوهش و واکنشهای احتمالی آنان، هدف پژوهش کیفی حاضر است که به روش پدیدارشناسی توصیفی موستاکاس انجام شده است. برای گردآوری دادههای کیفی، مصاحبههای عمیق و نیمهساختاریافتهای با 19 دانشجو و فارغالتحصیل دانشگاه تهران بهصورت هدفمند و با استفاده از راهبرد نمونهگیری معیار (ملاکمدار) انجام شده است. بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها از روش تجزیه و تحلیل استیوک-کولایزی-کین استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد دانشجویان و فارغالتحصیلان دانشگاه تهران قدرت اعمالشده را براساس اخلاق، تجربه و تخصص، عقلانیت و کارآمدی مشروع و بر مبنای اخلاق، ارزشهای اقتصادی، تجربه و تخصص، دین، عدالت، عرف، عقلانیت، قانون و کارآمدی غیرمشروع ارزشیابی کردهاند. همچنین، اجتناب از موقعیت زورگویانه، برنامة درسی پنهان، تسلیم، تعهد، خشم و ناراحتی، سازش، مقاومت و همدستی، واکنشهای کنشگران به قدرت اعمالی در فرایند پژوهش بوده است. از آنجا که واکنشهای منفی مانند خشم و ناراحتی به قدرت اعمالی بیش از واکنش مثبت مانند تعهد است، یافتههای پژوهش نشاندهندة مشروعیت نداشتن یا مشروعیت کم قدرت عاملان و سیاستگذاران در فرایند پژوهش است. این موضوع ضرورت سیاستگذاری باز در آموزش عالی و توجه به گفتههای دانشجویان و مشارکتدادن آنان در فرایند سیاستگذاری پژوهشی را دوچندان میکند.
پدیدارشناسی,پژوهش,دانشگاه,قدرت,مشروعیت قدرت
https://jisr.ut.ac.ir/article_77531.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77531_24427ea4f7dbb6cf9a4ba100d51c78ee.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
نقش اثر حقیقت خیالی در باورپذیری خبرهای دروغین فضای مجازی
549
566
FA
ابراهیم
احمدی
0000-0001-8944-3411
استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی بویینزهرا
eahmadi1356@gmail.com
10.22059/jisr.2020.283886.885
اثر حقیقت خیالی یعنی هنگامی که گزارهای را پیشتر دیدهایم و با آن آشنا هستیم، آسانتر باور میکنیم؛ زیرا سیالی پردازش آن گزاره افزایش یافته است و این میتواند دلیل باورکردن خبرهای دروغین فضای مجازی باشد که معمولاً چند بار دیده میشود. در یک طرح آزمایشی و با هدف بررسی نقش اثر حقیقت خیالی در باورکردن خبرهای دروغین فضای مجازی، فراخوان شرکت در پژوهش به 50 هزار مشترک همراه اول و ایرانسل شهر تهران فرستاده شد و 1455 نفر (631 مرد) با میانگین سنی 27 سال در پژوهش شرکت کردند. ابزار پژوهش، 24 خبر دروغین بود. در مرحلة آشناسازی هشت خبر تازه، در مرحلة ارزیابی هشت خبر تازه و هشت خبر مرحلة آشناسازی و در مرحلة پیگیری هشت خبر تازه، هشت خبر مرحلة ارزیابی و هشت خبر مرحلة آشناسازی به آزمودنیها نشان داده و از آنها خواسته شد که صحت هر خبر را نمرهگذاری کنند. تحلیل واریانس اندازههای تکراری نشان میدهد که حتی دربارة خبرهایی که آزمودنیها هوشیارانه از آشنایی با آنها آگاه نبودند، هر اندازه تعداد رویارویی پیشین (آشنایی) با خبرها بیشتر بود، راستپنداری خبرها نیز بیشتر بود؛ پس اثر حقیقت خیالی میتواند یکی از دلایل باورکردن خبرهای دروغین باشد.
آشنایی,اثر حقیقت خیالی,باورپذیری,پردازش,خبرهای دروغین,فضای مجازی,سیالی
https://jisr.ut.ac.ir/article_77532.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77532_e8634cfc0ad9afe605f20a7a8dd03758.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
بحران تأمین آب در حوضة آبریز زایندهرود؛ مسائل سیاسی و اجتماعی و راهکارهایی برای مدیریت آن (مطالعة موردی: اعتراضات سالهای 1389 تا 1392)
567
585
FA
محمد مهدی
اسماعیلی
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
m.m.esmaeli@ut.ac.ir
10.22059/jisr.2020.295075.990
خشکسالی و کمبود آب واقعیت عینی در کشور ماست که با رشد جمعیت و بهدنبال آن، ضرورت تأمین نیاز جمعیتی، افزایش زمینهای زیر کشت و گسترش صنایع، روزبهروز بر اهمیت و ماهیت مسئلهساز آن افزوده شده است. متأسفانه حوضة آبریز زایندهرود استان اصفهان، با قرارگرفتن در خط خشکسالی چندین ساله، با بحران تأمین آب در مقاطع بلندمدت مواجه شده است. بحران آب در این حوضه علاوهبر بحران طبیعی تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی و تأمین آب شرب بخشی از استان یزد، تبعات سیاسی و اجتماعی مهمی نیز در این منطقه داشته است. رویدادهای تلخی که اوج آن اسفندماه 1391 بود، لزوم توجه علمی و عملی بیشتر بر حل معضل آب در کلان کشور را بهطور عام و در این منطقه، که اهمیت زیادی در ابعاد مختلف دارد، بهطور خاص دو چندان میکند. در این مقاله، به روش میدانی با بررسی جوانب این بحران و عوامل طبیعی و انسانی در وقوع و شدت یافتن آن، راهکارهایی برای مدیریت بهینة بحرانهای احتمالی مشابه در آینده بیان شده است. یافتهها و نتایج این بررسی نشان میدهد کمبود آب یا کاهش دسترسی به منابع آب شیرین موجب احتمال بروز تنش و ناآرامی در حوزههای بحرانخیز میشود؛ بهطوریکه اعتراضهای سالهای 1389 تا 1392 در بخشهایی از اصفهان در پی بحران تأمین آب در حوضة آبریز زایندهرود رخ داده است. از جمله راهکارهای موجود برای حل تأمین آب در حوضة آبریز زایندهرود و کاهش آسیبهای اجتماعی در این زمینه میتوان به تهیة طرح آمایش سرزمین بهصورت صحیح و علمی، مدیریت واحد حوضة رودخانة زایندهرود، تشکیل شورای برنامهریزی و مدیریت آب بین استان زیر نظر وزارت کشور و وزارت نیرو و با شرکت تمام مصرفکنندگان آب مانند کشاورزان، شهروندان، صاحبان صنایع و سازمانهای مربوط به آنها، ورود جدی مدیریت وزارت جهاد کشاورزی در اصلاح روشهای سنتی آبیاری و پیشنهاد کشت محصولات جدید، تغییر راهبرد مدیریت فضای سبز شهری، جلوگیری از بارگزارهای جدید بر زایندهرود، تداوم طرحهای انتقال بین حوضهای، بهویژه انجامدادن و اتمام پروژة انتقال آب بهشتآباد و استفاده از فناوریهای جدید در شیرینکردن آب و انتقال آن از خلیجفارس به فلات مرکزی و از دریای خزر به مناطقی مانند سمنان و شمال استان اصفهان اشاره کرد.
آسیبهای اجتماعی,انتقال آب,حوضة آبی,خشکسالی,زایندهرود
https://jisr.ut.ac.ir/article_77533.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77533_1bdc4a8f2667fcd0a6212db6d7b78955.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
نقد دوگانههای متعارف جامعهشناختی با تحلیل ساختار اقتصادی-اجتماعی شرکتهای استارتاپی
587
614
FA
محمد
توکل
استاد گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
mtavakol@ut.ac.ir
یوسف
اباذری
دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
yabazari@ut.ac.ir
منصوره
خائفی
دکتری جامعهشناسی دانشگاه تهران
khaefi.m@gmail.com
10.22059/jisr.2020.294218.987
در شرایط فعلی و با وجود اعتراضات و بحرانهای اجتماعی متفاوت، بیشتر مسئولان و سیاستگذاران اجتماعی و اقتصادی، سیاستهایی را مطرح میکنند که پیش از این بارها اجرا شده و به شکست و نارضایتیهای اجتماعی متعددی منجر شده است. حال آنکه با توجه به ادعای این پژوهش، پیچیدگی مسائل کنونی و انتزاع عینی یا ذهنی حاکم بر جامعه سبب شده است که حتی استفادة متعارف از دوگانههای مفهومی جامعهشناختی مانند عقلانیت-ناعقلانیت و سنت-مدرنیته نیز برای نقد روندهای موجود، نابسنده بهنظر بیاید. روندهایی که هماکنون اشکال مختلف سرمایة مالی از جمله استارتاپها را جایگزین صنعت و شبکههای اجتماعی و فضای مجازی را جایگزین عرصة عمومی سیاسی و فرهنگی کرده است؛ از اینرو در این نوشتار به تبعیت از نظریة آدرنو تلاش شده است تا نابسندهبودن نگاه یکسویه و غیردیالکتیکی به این مفاهیم برای نقد کلیت اجتماعی فعلی و مسائل آن در ساختاری انضمامی، یعنی ساختار شرکتهای استارتاپی نشان داده شود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این دوگانهها تنها موضوعاتی معرفتشناختی نیستند که از جانب جامعهشناسان و نظریهپردازان برای تحلیل واقعیت اجتماعی ساخته شده باشند، بلکه سازندة نظم اجتماعی فعلی هستند؛ نظمی که در شرایط بحرانی (ناعقلانی) از جمله شرایط فعلی، میانجی انواع واپسروی به اشکال پیشامدرن سیاست و اجتماع است.
آنتروپرونر,سرمایة مالی,شرکتهای استارتاپی,سنت-مدرنیته,عقلانیت-ناعقلانیت
https://jisr.ut.ac.ir/article_77534.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77534_97f71f827971c1bcbe352dc91eeed19c.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
تأملی بر وضعیت الگوهای معیشتی خانوارهای عشایر در شرایط خشکسالی (مورد مطالعه: خانوارهای عشایر استان سیستان و بلوچستان)
615
640
FA
حبیبالله
خوبفکر برآبادی
استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
khoob1344@yahoo.com
محمدعثمان
حسینبر
0000-0003-3330-9314
دانشیار جامعهشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
mohb@lihu.usb.ac.ir
بهروز
روستاخیز
0000-0003-1469-8844
استادیار مردمشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
b.roustakhiz@ut.ac.ir
10.22059/jisr.2020.282234.871
الگوهای معیشتی عشایر وابستگی مستقیمی به شرایط محیط زندگیشان دارد و بر همین اساس، مسئلة اساسی مقالة حاضر این است که وضعیت این الگوها در شرایط خشکسالی در میان عشایر سیستانی و بلوچستانی چگونه است. فهم این مسئله، نخست مستلزم شناسایی الگوهای مزبور در منطقه است؛ بنابراین برحسب یافتههای این پژوهش، که با رویکرد روششناختی ترکیبی و در پی بهرهگیری از تکنیکهای مختلف اعم از نظرسنجی، مشاهده، گپوگفتهای میدانی، مطالعات کتابخانهای و... انجام شده است، اکنون میتوان حداقل از شش الگوی معیشتی عمده در این منطقه و در میان عشایر آن نام برد: 1. الگوی معیشتی متکی بر دامداری، 2. الگوی معیشتی متکی بر کشاورزی، 3. الگوی معیشتی متکی بر صنایع محلی و فروش محصولات فرعی، 4. الگوی معیشتی متکی بر کارگری، 5. الگوی معیشتی متکی بر فعالیتهای خدماتی، 6. الگوی معیشتی متکی بر دریافت حمایتهای دولتی. نتایج پژوهش نشان میدهد که اکنون دامداری و کشاورزی در میان نیمهکوچنشینان منطقه، در عمل فعالیتی حاشیهای و رو به افول است. صنایع محلی نیز که از سوی زنان عشایر تولید میشود، بیشتر پاسخگوی نیازهای خود آنهاست، اما آنها بهناچار و برای کمک به خانواده بخشی از آن را برای فروش عرضه میکنند که البته عایدی فراوانی ندارد. تولید سایر محصولات فرعی مانند حصیر نیز که وابستگی مستقیمی به امکانات محیطی دارد، دیگر چندان قابلتوجه نیست. در حال حاضر خشکسالیهای مداوم عشایر را بهسوی فعالیتهایی سوق داده که چندان تناسبی با هویت و شخصیت فرهنگی آنها ندارد، اما این گروهها با وجود میل باطنی و رضایت بدان تن دادهاند. از جملة این فعالیتها میتوان به کارگری و سایر امور خدماتی مانند مسافرکشی، دستفروشی و... اشاره کرد. علاوهبراین، عشایر اکنون امکان حیات خود را بدون دریافت حمایتهای دولتی بسیار دشوار دیده و هر کمکی از سوی نهادهای حمایتی را بهمثابة ناجی و تا حدی تعادلبخش زندگی خویش میبینند.
اجتماعات عشایری,الگوهای معیشتی,خانوارهای عشایر,خشکسالی,سیستان و بلوچستان
https://jisr.ut.ac.ir/article_77535.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77535_0c700ea494c1c4db5ee05c865849d76a.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
دگردیسی هویت و تغییر نام اشخاص: یک بررسی نامشناختی اجتماعی
641
664
FA
بهمن
زندی
0000-0003-3125-7733
استاد گروه زبانشناسی دانشگاه پیامنور تهران
zandi@pnu.ac.ir
آناهیتا
لطیفی
دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه پیامنور تهران
anahitalatifi@yahoo.com
علی
کریمی فیروزجایی
دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه پیامنور تهران
alikarimif@yahoo.com
محمدرضا
احمدخانی
دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه پیامنور تهران
ahmadkhani@pnu.ac.ir
10.22059/jisr.2020.300918.1053
پژوهش حاضر با رویکرد نامشناسی اجتماعی، به پدیدة جهانیشدن و ارتباط آن با تغییر نام دانشجویان میپردازد و هدف آن بررسی تمایل به هویت جدید در دو جنس مذکر و مؤنث و شناسایی انگیزههای تغییر نام است. روش پژوهش پیمایشی-کمی و با رویکرد توصیفی بوده است. روش نمونهگیری در انتخاب دانشگاهها هدفمند و در انتخاب دانشجویان نمونه دردسترس است. جمعیت آماری پژوهش دانشجویان دانشگاههای شهر تهران است که از میان آنها، ده دانشگاه بهعنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین از ۱۶۰۹ پرسشنامة گردآوریشده، انتخاب نام دوم از سوی ۴۵۹ دانشجوی دانشگاههای شهر تهران که نام دوم برای خود برگزیدهاند، بررسی شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد، از میان کسانی که نام خود را تغییر دادهاند، ۵/۲۲ درصد پسر و ۵/۷۷ درصد دختر بودهاند. براساس نتایج بهدستآمده، تمایل به هویت ملی در دانشجوهای پسر و هویت فراملی در دانشجوهای دختر بیشتر وجود دارد. همچنین تغییر نام از نامهای مذهبی کهن به مذهبی جدید و توجه به نامهای ملی در دانشجویان پسر بیشتر دیده شده است؛ درحالیکه دانشجوهای دختر بیشتر به تغییر نام از ملی و مذهبی به فراملی گرایش داشتند. در میان انگیزههای تغییر نام در میان دانشجوهای پسر، علاقة شخصی و ایرانیبودن نام (انگیزه درونی و بیرونی) و در میان دانشجوهای دختر، ارتقای جایگاه و زیبابودن نام (انگیزة درونی) مهمترین عامل بوده است.
جهانیشدن,زبانشناسی اجتماعی,نامشناسی اجتماعی,نامگذاری,هویت
https://jisr.ut.ac.ir/article_77536.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77536_b3ee9b9b5b1aea0494424aaa69a71218.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
شاخص توسلجویی؛ تکملهای بر مدلهای سنجش دینداری در ایران: پژوهشی تجربی در شهر یزد
665
692
FA
ابولفضل
مرشدی
عضو هیئتعلمی دانشگاه یزد
a.morshedi@yazd.ac.ir
ملیحه
علی مندگاری
0000-0001-9346-9374
عضو هیئتعلمی دانشگاه یزد
m.alimondegari@yazd.ac.ir
حجیه بی بی
رازقی نصرآباد
عضو هیئتعلمی مؤسسة مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور
hajiieh.razeghi@psri.ac.ir
الهام
کونانی
کارشناس ارشد جامعهشناسی (شیعهشناسی) دانشگاه یزد
elkonany.71@gmail.com
10.22059/jisr.2020.301955.1062
مروری بر همة مدلها و گویههای طراحیشده بهمنظور سنجش دینداری در ایران نشان میدهد که در هیچکدام از این مدلها بهصورت منظم و روشمند، ویژگیهای خاص مذهب تشیع، بهعنوان مذهب غالب در جامعة ایران دیده نشده است. در این مقاله، بهمنظور رفع این نقیصه، با تکیه به آرای هانری کربن، شیعهشناس معاصر، یکی از وجوه خاص شیعه، یعنی پیوستگی و استمرار رابطة انسان با خدا بهواسطة امامان و اولیای الهی برجسته شده است. همچنین با استخراج مفهوم توسلجویی بهعنوان مفهوم کلیدی خاص دینداری در تشیع، تعریفی عملیات آن در سه بعد اعتقادی، مناسکی (عملی) و تجربی برای استفاده در پیمایشهای سنجش دینداری در ایران ارائه شده و در بخش تجربی پژوهش نیز، این مفهوم در جامعة آماری شهر یزد سنجیده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد سطح توسلجویی در جامعة مورد مطالعه نسبتاً بالاست. براساس یافتههای میدانی پژوهش نیز میزان توسلجویی در میان زنان بیشتر از مردان و در میان ازدواجکردهها بیشتر از مجردهاست. در این مطالعه، میان طبقة اجتماعی و میزان توسلجویی رابطة معنادار و معکوسی وجود دارد؛ بهطوریکه توسلجویی افراد طبقة پایین بیشتر از طبقة بالا گزارش شده است. هرچه برخورد گزینشی با دین و خصوصیشدن دین بیشتر باشد، میزان توسلجویی کمتر است. رابطة معکوس و معنادار میان سبک زندگی و میزان توسلجویی بدین معناست که هرچه افراد دیندارتر هستند، سبکهای زندگی، سنتی و غیرمدرنتر میشود. هرچند نتایج این پژوهش نشاندهندة شباهت نسبتاً زیاد الگوی پاسخها به سنجههای توسلجویی با الگوی پاسخها به سنجههای دینداری در دیگر تحقیقات این حوزه است، هنوز نمیتوان دربارة نوآوربودن این سنجهها و قدرت آنها در سنجش تفاوتها و ظرایف نهفته در نوع دینداری شیعیان قضاوت دقیقی کرد.
تشیع,توسلجویی,سنجش دینداری,شهر یزد,هانری کربن
https://jisr.ut.ac.ir/article_77537.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77537_3640585cb63c6399483c732a7398134d.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
شرایط تأثیرگذار بر وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار در ایران و راهکارهای کاهش آسیبها
693
717
FA
شهره
روشنی
استادیار گروه مطالعات زنان دانشگاه الزهرا
shohre.rowshani@gmail.com
مریم
تافته
کارشناس ارشد جامعهشناسی دانشگاه الزهرا
maryamtafte@gmail.com
زهره
خسروی
استاد گروه روانشناسی دانشگاه الزهرا
zohreh.khosravi38@gmail.com
فاطمه
خادمی
کارشناس ارشد مدیریت دانشگاه الزهرا
fkhademi35@gmail.com
10.22059/jisr.2020.272848.799
افزایش آمار زنان سرپرست خانوار و بهتبع آن آسیبها و مشکلات آنان در سالهای اخیر از مهمترین تغییرات جامعة ایران در حوزة زنان و خانواده است. این مسئله موضوع زنان سرپرست خانوار را به مقولهای جدی برای پژوهش تبدیل کرده است؛ تا آنجا که پژوهشهای بسیاری در این حوزه انجام شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی شرایط تأثیرگذار بر وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار و ارائة راهکارهایی برای کاهش آسیبپذیری و بهبود وضعیت زندگی این زنان است. برای این منظور با فراتحلیل 110 اثر پژوهشی شامل مقالات علمی-پژوهشی، پایاننامههای تحصیلات تکمیلی و طرحهای پژوهشی در بازة زمانی 1385-1398، متغیرهای بررسیشده در پژوهشهای منتخب در دو دستة شرایط مؤثر بر افزایش و کاهش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار تقسیمبندی شدند. شرایط مؤثر بر کاهش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار شامل نداشتن امنیت اقتصادی، وضعیت نامطلوب اشتغال، تحصیلات کم، فشار نقشهای شغلی و خانوادگی، وضعیت نامطلوب سلامت جسمانی، وضعیت نامطلوب سلامت روانی، وضعیت نامطلوب امنیت و سلامت اجتماعی، وضعیت نامطلوب روانی فرزندان، طرد اجتماعی و چالشهای عملکردی سازمانهای مسئول است. همچنین توانمندی اقتصادی، آموزشهای توانمندسازی شغلی، آموزشهای توانمندسازی روانشناختی، آموزشهای عمومی، خدمات مشاورهای، حمایت خانواده، حمایتهای اجتماعی، سرمایة اجتماعی و امنیت اجتماعی بهعنوان شرایط مؤثر بر افزایش مطلوبیت وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار شناسایی شدند. همچنین بر مبنای شرایط اثرگذار مستخرج از پژوهشهای مورد بررسی، راهکارهایی در 9 محور توانافزایی اقتصادی، شغلی، جسمانی، روانی، فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، فرزندان و سازمانی با هدف کاهش آسیبها و بهبود وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار پیشنهاد شده است.
راهکارها,زنان سرپرست خانوار,شرایط اثرگذار,فراتحلیل
https://jisr.ut.ac.ir/article_77622.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77622_f11f56b916c56eef49e63d8b835ab073.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
مقایسۀ ساخت کالبدی-فضایی و اجتماعی-اقتصادی مساکن مهر از منظر ساکنان (مورد مطالعه: شهر جدید سهند تبریز و شهر گلبهار مشهد)
719
747
FA
محمدتقی
پیربابایی
0000000263059611
استاد گروه شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
pirbabaei1390@gmail.com
اصغر
مولایی
استادیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
a.molaei@tabriziau.ac.ir
عاطفه
صداقتی
0000-0001-9299-1806
دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
a.sedaghati@tabriziau.ac.ir
10.22059/jisr.2020.295447.997
با اجراییشدن سیاست مسکن مهر در راستای تأمین مسکن اقشار کمدرآمد، مشکلات ساختاری-کالبدی و اجتماعی-اقتصادی پدیدار شده است. در این میان، احساس نابرابری اجتماعی و جداییگزینی فضایی ساکنان (با توجه به وابستگی به کلانشهر همجوار)، از جمله مسائلی است که با وجود اهمیتداشتن، کمتر مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی نحوة ارتباط ساخت کالبدی مجموعة مساکن مهر با ساخت اجتماعی- اقتصادی آن، به کندوکاو در کنشهای مرتبط ساکنان پرداخته است. همچنین به روش مقایسهای در دو نمونة 50 عددی مستقل (مسکن مهر شهر جدید سهند تبریز و شهر گلبهار مشهد) و روش خوشهای در فازهای مختلف پروژه انجام شده است. دادهها از نظر توصیفی و استنباطی با نرمافزار SPSS نسخة 20 تحلیل شدند. ابتدا برای تعیین نرمالبودن دادهها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد و نتایج آزمون، نرمالبودن دادهها را تأیید کرد؛ از اینرو با آزمون t فرضیة اصلی پژوهش آزموده شد. براساس یافتهها، میان ساخت فضایی توسعة مسکن مهر (25 گویة اصلی) و ساخت اجتماعی آن (14 گویة اصلی)، رابطة مستقیم و معناداری (ضریب پیرسون 68/0) وجود دارد. مطالعة نمونهها با آزمون t نشان میدهد، با وجود تفاوت معنادار دادهها در ابعاد اجتماعی و زیستمحیطی (با میانگین بیشتر در نمونة گلبهار) و ابعاد خدماتی و اقتصادی (با میانگین بیشتر در نمونة سهند)، بعد کالبدی از وضعیت نسبتاً مشابهی در نمونهها برخوردار است. همچنین بین میانگینهای محاسباتی آزمون t، مؤلفههای ساخت کالبدی-فضایی و ساخت اجتماعی-اقتصادی تفاوت معناداری مشاهده نشد. با وجود اینکه امتیاز محاسباتی در هر دو گروه، متوسط به پایین بود، در نمونة گلبهار با اختلاف اندک، امتیاز بیشتری برآورد شد. بر مبنای نتایج، تبعیض محسوس در ارائة خدمات و دسترسی به امکانات شهری در کنار دورافتادهبودن امکانات فضایی، در شکلگیری و تشدید احساس نابرابری اجتماعی و جداییگزینی فضایی این مجتمعها، نقش مهمی ایفا کرده است.
جداییگزینی فضایی,ساخت کالبدی,ساخت اجتماعی,مسکن مهر,نابرابری اجتماعی
https://jisr.ut.ac.ir/article_77623.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77623_456f01bef0c4ca64895155482f73d8cc.pdf
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
(تاسیس 1337)
مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
2322-5254
2888-6355
9
3
2020
09
22
سرمایۀ اجتماعی دانشگاهی: مقایسۀ دانشجویان ایرانی در حال تحصیل در ایران و هند
749
769
FA
سید هادی
مرجائی
استادیار مؤسسة پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی
hdmarjaie@gmail.com
10.22059/jisr.2020.305592.1087
مقالة حاضر به بررسی وضعیت مؤلفههای سیزدهگانة سرمایة اجتماعی دانشگاهی و مقایسة آن در میان 190 نفر دانشجوی دکتری در حال تحصیل در سه دانشگاه تهران، تربیتمدرس و فردوسی مشهد (بهعنوان نمونة ایرانی) و دانشجویان دکتری ایرانی در حال تحصیل در دانشگاه میسور هند (نمونة خارج از کشور) پرداخته است. این مطالعه با پرسشنامة محققساخته و به روش پیمایش در میان دانشجویان دانشگاههای ایرانی و دانشگاه میسور هند انجام شده است. نتایج نشان میدهد وضعیت سرمایة اجتماعی دانشگاهی در میان دانشجویان دکتری ایرانی در حد متوسط به پایین است. در میان چهار گروه از دانشجویان مورد مطالعه پیوند با اعضای خانواده بیش از تعاملات در فضای مجازی گسترش دارد. از میان چهار نوع اعتماد سنجیدهشده در این پژوهش، اعتماد به استادان در میان دانشجویان از سایر اعتمادها بیشتر است. شبکهسازی در دوران دبیرستان و دانشگاه پایینترین سطح وضعیت سرمایة اجتماعی برآورد شده است. مقایسة دانشجویان در حال تحصیل در ایران و هند نشان میدهد، میانگین استانداردشدة شاخصهای سیزدهگانه در میان دانشجویان دکتری در حال تحصیل در دانشگاه میسور هند از دانشجویان در حال تحصیل در سه دانشگاه ایرانی تا حدی بیشتر است. ارتباط با خانواده و شبکهسازی در دوران دبیرستان در میان دانشجویان ایرانی خارج از کشور در مقایسه با دانشجویان ایرانی نیز بیشتر ارزیابی شده است.
اعتماد,تعاملات,جامعهپذیری دانشگاهی,دانشجویان دکتری,سرمایة اجتماعی,شبکهسازی
https://jisr.ut.ac.ir/article_77624.html
https://jisr.ut.ac.ir/article_77624_b9044694c9cf86573c5a1617b600125a.pdf